Kwa maudhui

Sehemu ya maneno O, A, E, I, AS, IS, OS, US na U ni mwisho wa maneno. Ni muhimu sana katika msamiati. Pia kuna mwisho J na N. Hizo si muhimu kwa msamiati.

Tumaneo tayari ni maneno tayari: por, mi, jam, , tiam, anstataŭ, je, jes n.k.

Vipengele vingi vya maneno ni mizizi. Kila mzizi ina maana yenyewe, lakini mzizi hauwezi kuonekana peke yake kama neno . Unahitaji mwisho wake.

  • Mizizi mingine inaonyesha watu, kwa mfano: AMIK, TAJLOR, INFAN, PATR, SINJOR, VIR ...
  • Mizizi mingine huonyesha wanyama,ie.: ĈEVAL, AZEN, HUND, BOV, FIŜ, KOK, PORK...
  • Mingine ni mimea , yaani: ARB, FLOR, ROZ, HERB, ABI, TRITIK ...
  • Mizizi fulani ni vifaa, yaani: KRAJON, BROS, FORK, MAŜIN, PINGL, TELEFON ...
  • Mizizi mingi ni majina ya vitendo , yaani: DIR, FAR, LABOR, MOV, VEN, FRAP, LUD ....
  • Mizizi mingine ni majina ya tabia au sifa yaani: BEL, BON, GRAV, RUĜ, VARM, ĜUST, PRET...

Kuna makundi mengi tofauti, sio tu haya ya awali. Ni vigumu kuainisha mizizi fulani, baadhi yao ina maana tofauti, mingine wana maana maalum sana, lakini kila mzizi una maana.

Ili kutumia mzizi na mwisho tofauti, ni muhimu kujua maana sahihi ya mizizi. Umuhimu wa maana ya mzizi unaonyeshwa na mfano wa kidesturi wa mizizi ya KOMB na BROS.

Vitenzi viwili kombi na brosi vina maana moja. Vyote huonyesha hatua, na vitendo viwili vinafanana sana. Lakini ikiwa ukiyageuza katika majina, yanageuka tofauti ghafla.

  • kombo = kitendo cha kuchanua
  • broso = kifaa cha kupagusa

Maelezo ya mabadiliko haya makubwa ni ukweli kwamba mizizi tayari ina maana. KOMB ni jina la hatua fulani, wakati BROS ni jina la kifaa fulani. Pamoja na mwisho O, basi ni majina ya kitendo na kifaa —- mambo tofauti sana. Lakini kwa mwisho wa vitenzi yote mawili yanapata maana ya tendo. KOMB si rahisi ibadilike, kwani tayari ni tendo kiasili. ni wakati wa yenyewe. BROS hata hivyo inageuka na kuonyesha hatua hiyo ambayo kawaida hufanyika kwa brashi.

Ikiwa unataka jina kwa kitendo hiki kinachofanyika kwa brashi, lazima uunganishe maneno: bros-ad-o. Pia, ikiwa unataka neno kwa kifaa hiki cha kuchanua, lazima pia ufanye muuangona a maneno: komb-il-o.

Kuna mizizi mingi ya aina hii ambayo maana ya fomu za vitenzi ni sawa, wakati fomu za O ni tofauti. Maelezo daima ni kwamba maana ya mizizi ni tofauti. Hapa kuna mifano michache: batimarteli, hakipioĉi, servisklavi, kudritajlori, regireĝi, kaperipirati, vizitigasti Vile vile, jozi zinaweza kupatikana ambapo fomu za A zinafanana, lakini aina za O ni tofauti, kwa mfano: elegantadanda, noblanobela, lertamajstra, kuraĝaheroa, proksimanajbara, dolĉamiela. Angalia mwenyewe maana ya fomu za O zinazofanana katika kamusi.

Unaweza kusema kwamba kuna maneno mbalimbali ya msingi, ambayo ni mwanzo katika kufanya maneno. Katika BROS / neno la msingi neno nibroso, jina la kifaa, na hufanya kitenzi brosi (kwa kuweka I badala ya O). KOMB / hata hivyo neno la msingi ni kombi (ambayo kwa kweli unaeka O badala ya I), na neno kuhusu kifaa husika kombilo (kwa kuongeza kiambishi tamati IL na mwisho O).

mizizi ya vitendo mara nyingi huitwa vitenzi au yenye tabia kama vitenzi, kwa kuwa kwao kitenzi kinaonekana kama fomu msingi. Kwa hiyo, mizizi ya hatua huonekana katika fomu ya kitenzi kwenye kamusi.

mizizi yenye maana ya sifa mara nyingi huitwa ya vivumishi au ya tabia ya vivumishi, kwa sababu ina mfumo wa mwisho A kama msingi. Kwa hiyo, mizizi hiyo inachukilia kama vivumisha kenye kamusi. Pia mizizi, ambayo huonekana mara nyingi na misho E, kijadi inaitwa ya tabia ya vivumishi.

Mizizi isiyo ya sifa, wala ya tendo mara nyingi huitwa nomino au ya tabia za nomino. Kwa kawaida huchukuliwa kama nomino katika kamusi.

Mwisho-O

Mwisho O hauongezi chochote kwa maana ya mizizi. Nomino ni jina tu la kitu fulani.

  • amiko , tajloro = majina ya watu mbalimbali
  • krajono , broso = majina ya vifaa mbalimbali
  • diro , faro = majina ya vitendo mbalimbali

  • belo , bono = majina ya sifa mbalimbali.

Mwisho-A

Mwisho A inaonyesha kwamba unaeleza kwa kutumia kitu husika. A = & nbsp; "inahusiana na jambo ambalo linaloongelewa, kama jambo, nk.

  • amika= aina kama rafiki, inayohusiana na rafiki..
  • ĉevala = kama farasi, inayohusiana na farasi.
  • dira = inayohusiana na tendo la kusema, limefanyika kwa kusema ...
  • bela = kuwa na ubora wa uzuri

Wakati mzizi wa kivumishi una maana ya ubora, kivumishi kawaida huonyesha ubora. Vivumishi hivi haviko tofauti kulingana na mazingira:

  • bona manĝo = "chakula kinachojulikana kwa wema"
  • rapida aŭto = "gari inayojulikana kwa kasi"
  • okazaĵo stranga = "tukio linalojulikana kwa upya"
  • ruĝa domo = "nyumba yenye rangi nyekundu kama sifa (kama rangi)"

Wakati mzizi wa kivumishi hauna maana ya sifa, kivumishi kinaweza kuonyesha aina tofauti za maelezo. Kwa ujumla, maana ya kivumishi hicho hutofautiana sana kutokana na mazingira:

  • reĝa konduto = "tabia inayofaa mfalme, mwenendo wa mfano"
  • reĝa persono = "mtu ambaye ni mfalme, mtu wa familia ya kifalme" nk.
  • reĝa palaco = "nyumba ya mfalme" (nyumba ya kifalme)

Wakati mizizi ya kivumishi ina maana ya kutenda, kivumishi kinaweza kuwa na maana nyingi tofauti. Inaweza kumaanisha "kuhusiana na hatua" n.k. Vivumishi vya aina hii vinaweza kufanana na participle ANT-, participle - INT pamoja na mwisho A:

  • nutra problemo = "tatizo kuhusu lishe" - Nutra inaonyesha mada.
  • nutra manĝaĵo = "chakula ambacho kinaweza kulisha, ambacho kina sifa za lishe, chakula cha kula"
  • tima homo = "mtu ambaye mara nyingi anaogopa, mtu mwenye sifa ya hofu, mtu muoga"
  • tima krio="kilio/sauti ya hofu"

Baadhi ya vielezi hivi, hata hivyo, vina maana maalum ya kuelezea ubora.

  • fiksi = "kusimama imara" → fiksa = "bila kutigisika kidete, ama kwa sababu ya kuganda, au kwako mwenyewe"
  • falsi = "kufanya nakala isiyo sahihi, kufanya isiwe bora" → falsa = "isiyo ya kweli, ya kosa"
  • kaŝi = "kuficha" → kaŝa = "iyiyoonekana, kivyake, au kwa sababu ya kitu ambacho kimemficha
  • kompliki = "kutatiza" → ngumu = "iyayosumbua, au kwa sababu mtu alisumbua, au tangu mwanzo ilikuwa si rahisi" (au "inayohusiana na matatizo").
  • korekti = "kurekebisha" → korekta = "bila kosa, ama tangu awali bila kosa, ama iliyorekebishwa" (au "inayokosowa, inahusu kitendo cha kusahihisha ")

Baadhi ya vivumishi kama hivyo vinafanana na participle ya kauli ya kutendwa : komplikakomplikita. Katika aina rahisi za kivumishi, au hatua ya mzizi haiitajiki sana, au haijafanyika, sifa ndo inahitajika tu. Wakati mwingine sifa ipo kabisa na peke yake. Fomu za majibu ya participle daima huonyesha kamba matendo hayo yalifanyika au yanafanyika.

Wengi wanafikiri kwamba baadhi ya vivumishi hivi, hasa korekta, hayana maana ya sifa. Hata wengine wanafikiri kuwa matumizi kama hayo ni kosa. Kwa mujibu wao komplika iwe na maana ya "kusumbua/kutatiza" au " ya kuhusiana na usumbufu/matatizo," na korekta kivyao imaanishe wao "anayekosowa" tu au "inayohusu marekebisho." Lakini baadhi ya vielezi hivyo hawajavichambua hata kama vinafanana. Hivyo huu muundo wa maneno umezoelewa katika Kiesperanto tangu mwanzo, na mifano inaweza kupatikana kwa wingi katika waandishi wengi tangu enzi za Zamenhof hadi leo. Wakati mwingine kuwepo kwa maana nyingi za kivumishi kunaweza kusababisha kutokuelewana, na kisha bila shaka unatafuta maneno mengine, lakini inatumika kwa maneno yote yenye maana nyingi. Mizizi ya vivumishi vile ni ya vitendo, lakini kwa sababu ya maana ya sifa ya kivumishi mtu anaweza kufikiri kwamba mizizi ni ya sifa. Kipindi hicho kuna hatari ya kuongeza kiambishi tamati IG kimakosa kwa aina rahisi ya vitenzi kwa kutumia kaŝigi badala ya kaŝi, komplikigi badala ya kompliki, korektigi badala ya korekti,n.k. Hiyo mifumo ya IG ina maana zingine maalum sana: kaŝigi = "kusababisha mtu afiche", vekigi = "kuamsha", komplikigi = "kutatiza"n.k.. Usifikiri kwamba fomu rahisi za kitenzi zina maana ya "kuwa hivyo." korekti haimaanishi "kutokuwa na kosa," lakini "kutowa makosa." kompliki haimaanishi "kuwa gumu", lakini "kufanya iwe ngumu".

Mwisho-E

Uundaji wa neno kwa kutumia mwisho E ni sawa na matumizi ya mwisho A. E =  "inayohusiana na jambo, kwa njia hiyo" nk.

  • tajlore = kwa njia ya fundi cherehani, inayohusiana na fundi cherehani
  • krajone = kwa njia ya penseli, sawa na penseli, kwa penseli
  • labore = kuhusiana na kazi, kupitia kazi, kikazi
  • nyeupe = kwa namna ya rangi nyeupe.
  • veturi rapide="endesha kwa mwendo kasi"
  • strange granda = "kubwa njia ya ajabu"
  • ruĝe farbita="iliyopambwa kwa rangi nyekundu"
  • reĝe konduti = "kujifanya kwa namna ya mfalme"
  • reĝe riĉa = "kama matajiri kama mfalme, tajiri kwa njia ya mfalme"
  • loĝi urbe="kuishi katika mji"
  • okazi tage="Kutokea mchana"
  • konduti time = "mwenendo wa hofu, inayojulikana kwa hofu, kuonyesha hofu, kwa hofu"

Mwisho wa kitenzi

I = kufanya tendo fulani (au kuwa katika hali fulani) ambayo inalingana kwa karibu na maana ya mizizi". (Mwisho I hapa inawakilisha mwisho wa vitenzi: I, AS, IS, OS, US na U.)

Mzizi wa kitendo na mwisho wa kitenzi una maana yake mwenyewe daima:

  • KURkuri= kufanya tendo la kukimbia
  • KONSTRUkonstrui=kufanya tendo la"ujenzi"

Vitenzi vinavyotengenezwa kutoka kwenye mizizi isiyokuwa ya hatua ambazo kwa namna fulani ziko karibu na maana ya mizizi. Wakati mwingine ni wazi kabisa kujuwa ni hatua gani, lakini wakati mwingine mtu anaweza kusita. Kwa mizizi mingi isiyo ya hatua tayari tayari desturi imeamua maana inayopatikana ukiongeza mwisho wa vitenzi, lakini baadhi ya mizizi haitumiwi kwa fomu ya vitenzi na maana ya kitenzi ambayo itachukuwa haijaamuliwa.

Ikiwa mizizi yenyewe inaonyesha sifa au hali , fomu ya kitenzi kawaida inamaanisha "kuwa "kuwa wa aina hiyo" au"kutenda na sifa hiyo":

  • RAPIDrapidi=kutenda upesi
  • AKTIV aktivi = kutenda kikamilifu, kufanya

Kwa kawaida aina hiyo ya kitenzi haimaanishi "kugeuka kama" au "kusababisha iwe kamavi". Kwa mizizi ya sifa viambishi tamati kaj IG vinatumiwa hii maana hii iletwe

Ikiwa mzizi huonyesha chombo, au vifaa au kitu kama hicho, kitenzi kawaida kina maana "kutumia chombo hicho kwa lengo la kawaida":

  • BROSbrosi =Kutumia brashi(kwa madhumuni yake ya kawaida)
  • AŬTaŭti = kwenda kwa gari

Ikiwa mzizi unaonyesha kitu, kitenzi kawaida kina maana ya "kutoa kwa kutumia kitu":

  • AKV akvi = kutoa maji, kumwaga maji (kwa kitu)
  • ORori =kufunika kwa dhahabu

Kwa vitenzi hivi mara nyingine tunatumia kiambishi tamati UM mara nyingi hutumiwa bila lazima.

Ikiwa mzizi unaonyesha mtu mwanadamu, mzizi kawaida humaanisha "kutenda kama mtu", "kucheza sehemu ya mtu huyo":

  • TAJLORtajlori =kufanya kazi kama mshonaji, kushona kama mshonaji
  • GASTgasti =kuwa mgeni ( katika nyumba ya mtu), kuishi kama mgeni

Mizizi ya inayohusiana na wanyama na mizizi mbalimbali ya kuhusiana na matukio katika fomu ya kitenzi inamaanisha "kutenda kama mnyama huu au jambo":

  • HUNDhundi =kutenda kama mbwa, kuishi kama mbwa
  • SERPENTserpenti =kwenda kama nyoka
  • OND ondi = kufanya mwendo wa wimbi

Mizizi ya aina mbalimbali hupokea maana ya vitenzi, ambayo haiwezi kuelezewa na sheria nyingine isipokuwa ya kaida ambayo inasema kwamba inapata maana ya kitenzi ambayo namna fulani karibu ihusiane na maana ya mzizi.

  • FIŜfiŝi =kujaribu kushika samaki, kuvua
  • POŜTpoŝti = kutoa (k.m. barua) kwenye ofisi ya posta
  • ORIENT orienti = kuamua au kushika msimamo (wa kitu) unaohusiana na mashariki

Mambo yanayotangulia ya kuweka wazi

Mara nyingi huchanganya mizizi (na chembe) ili kuunda maneno ya muungano. Aina ya kawaida ya maneno yamuungano tunaiita hapa mchanganyiko. Maneno kama hayo yana sehemu mbili: kipengele kuu kinachotoa maana ya jumla ya neno, na sehemu inayotangulia ili ieleze, ambayo inaeka maana wazi na maana ya jumla.

Katika sehemu kuu ŜIP unaweza kufanya, kwa mfano, mchinganyiko ifuatayo (daima mwisho "neutral" O):

  • vaporŝipo = aina ya meli, yaani aina ambayo inaendeshwa na mvuke.
  • balenŝipo = aina ya meli hasa iliyojengwa kwa uwindaji wa nyangumi .
  • aerŝipo = aina ya meli ambayo inatembelea hewani badala ya majini. [meli ya hewani]

Maana ya msingi ya muunganiko huu daima ni "meli". Kwa mambo mbalimbali yaliyotangulia tunaweza kutofautisha aina tofauti za meli. Mambo yaliyotangulia ni tofauti sana. VAPOR huonyesha jinsi aina hii ya meli inaongozwa, BALEN huonyesha lengo la aina hii ya meli, wakati AER huonyesha mahali ambapo inatumiwa.

Mara nyingi zaidi sehemu zinazotangulia hutofautisha aina mbalimbali. Wakati mwingine, hata hivyo, sio suala la aina, lakini ni sehemu ya kipengele kikuu, yaani: antaŭbrako (kigasha) = "sehemu ya mkono iliyo mbele mwili"; Ulaya mashariki (Ulaya ya Mashariki)

Muunganiko hufanya kama mzizi moja. Unaweza kuchukua aina yoyote ya mwisho:vaporŝipo, vaporŝipa, vaporŝipe, vaporŝipi; rondiro, rondira, rondire, rondiri; piediro, piedira, piedire, piediri; helruĝo, helruĝa, helruĝe, helruĝi.

Kwenye muunganiko unawefa kunya muunganiko mpya:

  • vaporŝipasocio = "chama kinachohusika na uendeshaji wa meli za mvuke." Kipengele kikuu ni mzizi ASOCI. Kipengele kilichotangulia kwa maelezo ni VAPORŜIP.
  • vaporŝipasociano = "mwanachama wa chama cha uendeshaji wa meli ya mvuke." Kipengele kikuu ni mzizi AN. Kipengele kinachotangulia kugeuza maana ni VAPORŜIPASOCI.
  • ŝarĝvaporŝipo = "meli ya mvuke hutumika kusafirisha mizigo". Kipengele kikuu ni muunganiko wa VAPORŜIP. Kipengele kilichotangulia ni mizizi ya ŜARĜ.

Muunganiko wa mizizi kadhaa inaweza kinadharia husababisha maana nyingi. Hakuna sheria za sarufi zinazoweka wazi kuwa k.m. ŝarĝvaporŝipo ni ŝarĝ-vaporŝipo na si ŝarĝvapor-ŝipo ("meli ambayo kwa namna fulani inahusiana na mizigo ya mvuke, ambayo haina maana.) Kwa njia ya uchambuzi wako mwenyewe unapaswa kuamua ni ipi ya uwezekano wa kinadharia ni sahihi. Mashaka ni machache. Kuandika mtu anaweza kutumia vistariungio kwa kuweka wazi, kama ilivyo katika ŝarĝ-vaporŝipo. Kwa kawaida, muunganiko na mizizi zaidi ya tatu au nne inaweza kuwa ngumu sana. Badala ya * vaporŝipasocimembrokunvenejo * unaweza kusema kwa hiari kunvenejo por membroj de vaporŝipasocio.

Mwisho unganishi

Baada ya kipengele kilichotangulia unaweza kuweka mwisho unganishi O ili kuwezesha matamshi au uelewa wa mchanganyiko: puŝoŝipo, aeroŝipo, sangoruĝo nk.

Hawatumii mwisho unganishi katika muunganiko pale ambapo kipengele kilichotangulia ni kivumishi kawaida, wakati wa kutenganisha muunganiko, yaani. dikfingro (kidole gumba) = "aina ya kidole ambacho kwa kawaida ni kikubwa/kinene kuliko vidole vingine." Haiwezekani kuelezea maana kwa njia ya asili kwa kutumia neno diko. Kwa hiyo hatusemi dikofingro, wala dikafingro, lakini kama inahitajika, tunasemadika fingro. Ni sawa na maneno ya vitendo ambapo kipengele kinachotangulia kinaonyesha sifa inayosababishwa na hatua: ruĝfarbifarbi ruĝa, farbi tiel ke io fariĝas ruĝa; plenŝtopiŝtopi plena. Katika muunganiko kama huu mwisho unganishi hautumiwi. Pia katika muunganiko wa hatua ambapo kipengele kilichotangulia kinaonyesha namna ya kitendo, kwa kawaida huwatumii mwisho unganishi, lakini badala yake unatenganisha muunganiko ikiwa ni lazima: laŭtlegilegi laŭte.

Miundo kama nigra-blanka sio muunganiko, lakini maneno mawili tofauti yameandikwa pamoja ili kutoa utofauti maalum

Ikiwa kipengele kilichotangulia ni chembe (neno ambalo haliitaji mwisho), kwa kawaida hawatumii kipengele mwisho unganishi. ikiwa inahitajika, hata hivyo, unaweza kutumia mwisho unganishi E: postsignopostesigno (inaraisisha matamshi), postuloposteulo (inasaidia maelewano). Hii hata hivyo hutokea mara chache sana.

Kipengele kilichotangulia kilicho na chembe kinaweza kuwa na mwisho mwingine badala ya E, lakini tu wakati kinaongeza maana muhimu sana: unuaeco = "sifa ya kuwa wakwanza" ( unueco = " sifa ya kuwa kama moja"), antaŭeniri = "kwenda mbele" ( antaŭiri = "kwenda kabla ya kitu"). Kiungo EN (E + N) wakati mwingine pia kinatumiwa baada vipengele vilivyotangulia vya mizizi: supreniro, ĉieleniro (au ĉieliro), hejmenvojaĝ (au hejmvojaĝo ).

E kama mwisho unganishi hutokea wakati mwingine kipindi kipengele kilichotangulia ni mzizi MULT: multe-nombro.

Katika muunganiko kutoka kwenye mizizi kuongeza POV, VOL, au DEV, moja kwakawaida tunatumia I kama mwisho unganishi: pagipova, vivivola , pagideva . Ni bora kuelezea aina hizi kama maneno tusentensi. Mtu anaweza pia kutumia O kwa maneno hayo: pagopova, vivovola, pagodeva. Wakati huyo ni mchanganyiko, lakini matumizi ya O katika aina hizi za maneno si mengi. Kimsingi mtu anaweza pia kuyatumia bila chochote cha kuunganisha: pagpova, vivvola, pagdeva, lakini fomu hizo hazitumiki sana.

Ikiwa kipengele kikuu ni kiambishi tamati, au ikiwa kipengele kilichotangulia ni kiambishi awali, kipindi hicho mwisho unganishi hautumiwi .

Katika aina nyingine ya muungano, maneno ya tusentensi, unatumia mwisho unganishi kulingana na sheria zingine.

Tumaneno katika muunganiko

Chembe zingine hutumiwa mara nyingi na mwisho. Muunganiko huu pia unaweza kuchukuwa kipengele kinachotangulia.

  • milmilojarmilo - Elfu→Elfu moja → Milenia

    = miaka elfu mia ya miaka (kuna neno jingine lenye maana sawa miljaro)

  • jesjesokapjeso - ndiyo →uthibitisho→ uthibitisho wa kichwa

    = kukubali ukitumia kichwa

Maelezo ya uunganiko

Mara nyingi maana ya muunganiko inaweza kuelezewa kwa vihusishi:

  • aerŝipo = "meli ya hewa"
  • lignotablo = "meza kutoka/ya mbao"
  • skribtablo = "meza ya kuandikia"
  • piediro = "mwendo wamiguu"

Lakini si muunganiko wote unaweza kuelezwa kama hiyo. Mingine inahitaji ufafanuzi mgumu zaidi:

  • < vaporŝipo = "meli inayoongozwa kwa mvuke"("meli ya/kwa ...mvuke"haileti maana).
  • dikfingro = "Aina ya kidole ambayo ni kikubwa zaidi kuliko vidole vingine" ("kidole cha unene" haiiitajiki).
  • sovaĝbesto = "Mnyama unaojulikana kwa tabia zake za polini "("Mnyama wa uwitu haina maana).

Mawazo mengi yasiyotajwa yanaweza kujificha katika neno la mchanganiko. Kipengele chenye muunganiko kina kipengele kikuu, ambacho kinatoa maana ya msingi, na kipengele kilichotangulia ambacho kinaonyesha aina fulani ya sifa, lakini muunganiko sio ufafanuzi kamili wa maana. Kwa kweli, maana ya muunganiko hayategemei tu kwa maana ya sehemu zake, bali pia juu ya jadi ya lugha.

Mara nyingi, mtu anasita kati ya lada skatolo na ladskatolo , sovaĝa besto na sovaĝbesto , dikfingro na dika fingro . Mara nyingi inawezekana kutumia muundo wowote bila kujali, lakini kuna hata hivyo kuna tofauti kubwa kati ya muunganiko na maneno hayo mawili ambayo yana kivumishi na jina. Unapotumia muunganiko unaunda neno kwa wazo maalum, kwa aina fulani ya kitu. Unaonyesha wazo ambalo kwa sababu fulani linaonekana kuwa tofauti na linahitaji neno tofauti. Kwa upande mwingine, wakati jina linatumiwa na wasifu kawaida unaonyesha tu sifa "isiyotarajiwa" "ya ghafla".

  • Lada skatolo ni chombo cha aina yoyote. Hiki chombo "kwa bahati" kwa namna fulani inahusiana na bati. Jinsi inahusiana na bati inaweza kuonyeshwa tu na mazingira. Pengine ni kufanywa kwa mkebe labda nk Lada skatolo hata hivyo ni aina fulani ya kopo. Maana sahihi ya ladskatolo imechukuliwa na jadi ya lugha: "Kopo la chuma kilichofungwa ndani yake wanaweka chakula au kinywaji."
  • Sovaĝa besto ni mnyama (mmoja) ambao "ghafla" ni mwitu. Ikiwa hii ni hali yake ya kawaida haijulikani. Sovaĝbesto ni aina fulani ya mnyama inayojulikana kuwa ni mwitu, mnyama ambao hauwezi kufugwa.
  • Dikfingro. "kidole guma" ni aina ya kidole kwa kawaida ni kikubwa kuliko vidole vingine. Dika fingro ni aina yoyote ya kidole (kidole gumba, kidole cha chahada, kidole cha kati, cha pete, cha mwisho) ambacho kwa bahati kinakuwa kikubwa kuliko vingine. Kidole cha mtu binafsi kinaweza kuwa kikubwa au chembamba, lakini kinabaki kinaitwa "dikfingro".

Kwa hiyo kipengele kinachotangulia kinaonyesha sifa za nafasi au aina, si ya mtu binafsi. Wasifu kawaida huelezea mtu binafsi lakini pia inaweza kuelezea aina za vitu, kulingana na mazingira. Kwa hiyo mtu anaweza pia kutumia wasifu kwa kuyapa majina aina za vitu. Mtu anaweza kusema dika fingro badala ya dikfingro. Mtu anaweza kusema vapora ŝipo badala ya vaporŝipo. Inawezekana kusema sovaĝa besto badala ya sovaĝbesto . Lakini haiwezekani kufanya kinyume kwa sababu kila dika fingro ni dikfingro, kila vapora ŝipo si vaporŝipo , na kila sovaĝa besto si sovaĝbesto .

Kuna kutokuelewana mara nyingi kwamba mtu hawezi kufanya miunganiko ambayo kipengele kilichotangulia ni mzizi wa sifa. Kwa kweli, maneno kama hayo yanajumuishwa daima, kwa mfano: altlernejo , altforno , dikfingro , sekvinberoj , solinfano { 2}, sovaĝbesto , sanktoleo , na wengine wengi. Yote ni sahihi. Lakini mtu hawezi tu kukumba nomino na wasifu wa kivumishi kama mtu hana nia ya kujenga maana zaidi maalumu. Usiseme belfloro ikiwa unamaanisha bela floro .

Wengi wanafikiri kuwa mtu kufanya muunganiko ambao kipengele kikuu kinaonyesha hatua wakati kipengele kilichotangulia kinaonyesha shamrisho hatua hiyo, kwa mfano: leterskribi , voĉdoni , domkonstrui . Hii sio sahihi. Katika muunganiko huu kipengele cha awali si shamrisho ya kawaida, lakini kinaonyesha tabia ya aina ya kitendo. Aina hizi za muunganiko hutofautiana sana na maneno mawili skribi letero (j) n , doni voĉo (j) n nk Katika skribi leteron shamrisho kisarufi inaonyesha shamrisho halisi ya kitenzi kuandika, wakati leterskribi LETER inaonyesha tu aina ya uandishi. Vitenzi vingine kama hivyo vina maana ya majaribio: fiŝkapti = "kujaribu na kukamata samaki". Aina hiyo ya vitenzi inapaswa kuchukuliwa kama maneno ya tusentensi.

Kufanya neno katika sentensi

Sentensi fupi (kikundi chochote cha maneno yaliyo pamoja) inaweza kukusanywa kwa kuongeza sehemu fulani yakufuata. Matokeo ni frazetvorto (Kufanya neno katika sentensi). Kutokana na neno la awali tu maneno muhimu zaidi yanahifadhiwa. Mwisho na mambo mengine ambayo si muhimu sana hutolewa. Kwa urahisi wa matamshi au muelewano mtu anaweza hata hivyo la mwisho wa neno la asili, lakini mwisho J na mwisho N hazihifadhiwi.

  • sur tablo → [sur tablo]-A → surtabla - Juu ya meza→ ya juu ya meza
  • inter (la) nacioj → [inter nacioj]-A → internacia - kati ya (miongoni) taifa→ ya Kitaifa
  • dum unu tago → [unu tago]-A → unutaga - kipindi cha siku moja→ ya siku moja
  • en la unua tago → [unua tago]-A → unuataga - Katika siku ya kwanza→ ya siku ya kwanza
  • sur tiu flanko → [tiu flanko]-E → tiuflanke - kwa upande ule→ upande ule
  • sur tiu ĉi flanko → [ĉi flanko]-E → ĉi-flanke - kwa upande huu → upande huu
  • en tiu maniero → [tiu maniero]-E → tiumaniere - kwa namna hiyo → hivo
  • en tiu ĉi maniero → [ĉi maniero]-E → ĉi-maniere - Kwa namna hii→ hivi
  • Li staris tutan horon apud la fenestro.Li staris tuthore [tutahore] apud la fenestro. - Alisimama saa nzima pembeni ya dirisha. → Alisimama kwa saa nzima pembeni ya dirisha.
  • povas pagipagi povas → [pagi povas]-A → pagipova - anaweza kulipa → wa uwezo wa kulipa

    = aina ambayo mtu anaweza kulipa

Wakati sentensi fupi zinaundwa kutoka kenye maneno kwa kutumia mwisho wa kitenzi au mwisho O, mwisho unawakilisha wazo la siri. Maana kile ambacho mwisho umewakilisha lazima ujifunze kivyake ikiwa ni maneno haya:

  • per laboro → [per laboro]-(akiri)-I → perlabori - kwa kazi→ kwa kufanya kazi

    = kupata kupitia kazi. Mwisho wa kitenzi unawakilisha wazo la siri la "kupata". Perlabori haina uhusiano wowote na kitenzi labori, lakini hutokana na kasentensi per laboro (kwa njia ya kazi). Katika labori maana ya kitendo ni LABOR tu. Katika perlabori hatua ni "akiri".

  • fiŝojn kapti → [fiŝojn kapti]-(provi)-I → fiŝkapti - kushika samaki → kuvua

    =kujaribu kushika samaki, kuvua samaki

  • tri anguloj → [tri anguloj]-(figuro)-O → triangulo - pembe tatu → pembetatu

    =umbo la pembe tatu

  • sub tegmento → [sub tegmento]-(ĉambro/loko)-O → subtegmento - chini ya dari → dari

    = chumba au mahali chini ya dari (si * subtegmentejo * , kwa sababu kile kinachokuja kabla ya kiambishi tamati EJ, lazima ionyeshe kitu kinachopatikana au kinatokea mahali)

  • per fortoj → [per fortoj]-(trudo)-O → perforto - kwa nguvu → unyanyasaji/ubakaji

    = kulazimisha mapenzi ya mtu kwa nguvu

  • unu tago kaj unu nokto → [unu tago (kaj) unu nokto]-(periodo)-O → tagnokto - siku moja na usiku mmoja → usiku

    = kipindi cha saa 24, siku

  • la pli multaj → [pli multaj]-(grupo)-O → plimulto - wengi → wengi wao

    = kikundi ambacho kina idadi kubwa (kuliko mwingine)

  • mil jaroj → [mil jaroj]-(periodo)-O → miljaro - miaka elfu → milenia

    = kipindi cha miaka elfu. Muunganiko jarmilo na maneno ya neno miljaro yana maana sawa. Zote ni sahihi lakini zinajengwa kwa sheria mbili tofauti. Hata hivyo miunganiko kwa ujumla ni ya kawaida na ni mingi na ya msingi zaidi, na kwa hiyo mwishoni muunganiko jarmilo umekuwa maarufu zaidi.

Maneno yalioundwa kutoka kenye sentensi pia hutumiwa kama kipengele kinachotangulia kwa miunganiko. Mara nyingi kipengele kikuu ni ni kiambishi tamati mara nyingi:

  • la sama ideo → [sama ideo]-AN-O → samideano - wazo sawa → mtu mwenye fikra sawa/ mwenzako

    = aina ya uanachama ya wale ambao wanachangia wazo

  • altaj montoj → [altaj montoj]-AR-O → altmontaro - milima mirefu→milima mbalimbali mirefu

    = kundi la milima mirefu

  • sub (la) maro → [sub maro]-ŜIP-O → submarŝipo - chini ya (ya) sabmarini

    meli ambayo inaweza kwenda chini ya bahari

  • en liton → [en liton]-IG-I → enlitigi - kitandani→weka kitandani

    "kulaza katika kitanda", kuweka katika kitanda

Muundo mkubwa zaidi na si wa mara nyingi ni ni kufanya neno kutoka dondozi. Katika aina hii ya muundo ambao ni aina ya uundaji wa nenoi kutoka kwenye sentensi fupi, unafanya neno kutoka taarifa nzima (halisi au ya kufikiri). Katika matukio hayo maneno yote ya dondozi yanahifadhiwa, ikiwa ni pamoja na mwisho wake: "Vivu!" → [vivu]-(kusema)-I → vivui = krii "vivu!", (kupiga kelele "vivu!), kumsalimu mtu kwa fujo ya "vivu!". Kumbuka kuwa mwisho U umebaki. Maneno ya kawaida hayawezi kuwa na mwisho miwili moja baada ya jingine. Lakini vivui si neno la kawaida. Ni nukuu iliyofanywa kuwa neno na mwisho U ni muhimu kabisa kwa maana. "Ne forgesu min!" → ( "Usinisahau!") → [ ne forgesu min ] - (floro) -O → neforgesumino = aina ya maua Myosotis (jina hilo linatokana na rangi ya bluu ya ua ambayo ni ishara ya uaminifu katika upendo)

Viambishi

Kikundi kidogo cha mizizi (karibu 40) kinaitwa viambishi. Ni ni mizizi ambayo hutumiwa hasa katika muunganiko wa maneno au yaliyojengwa. Baadhi yao ni viambishi tamati Hutumika baada wa mizizi mingine. Vingine ni viambishi tamati huja kabla ya mizizi mingine.

Hasa, desturi imeamua mizizi ambayo inachukuliwa kama viambishi. Hata hivyo, mtu anaweza kusema kwamba kiambishi ni mzizi ambao shiria maalum zinakubali kwake. Baadhi ya viambishi za jadi, kulingana na maelezo hayo ni mizizi ya kawaida. Katika maelezo yaliyotangulia ya uundaji wa maneno kuna mifano fulani yenye mizizi ambayo kijadi inaitwa viambishi.

Viambishi tamati vina jukumu la neno kuu la muunganiko. Kile kinachosimama kabla ya kiambishi tamati ni ni kiambatisho cha kutangulia. Lakini kwa viambishi tamati vingi sana kuna sheria maalum ambayo hupunguza uhusiano kati ya kipengele kuu na neno lililotangulia. Kwa mizizi ya kawaida hakuna mipaka hiyo.

Viambishi tamati AĈ, ĈJ, EG, ET, IN, NJ na UM haviko hivyo. Neno lililoundwa kwa viambishi tamati hivyo si muunganiko wala maneno maneno yaliyoundwa kutoka kwenye sentensi fupi. Kwa hiyo viambishi tamati hivyoo ni viambishi kamili.

Viambishi awali vingi vinatumika kama sehemu iliyotangulia muunganiko. Kile ambacho kinasimama baada ya kiambishi awali ni neno kuu ambayo maana yake kwa namna fulani inaonyeshwa na kiambishi awali. Lakini kwa kawaida kuna sheria maalum ambayo hupunguza mahusiano kati ya kiambishi awali na kipengele kikuu.

Hata hivyo, viambishi awali GE na MAL haviko hivyo. GE na MAL hubadilisha maana ya kipengele kinachofuata kwa kiasi kikubwa kwamba haiwezi kuelezewa kama muunganiko wa kawaida (wala kama maneno yaliyooundwa kutoka kwenye sentensi fupi). Kwa hiyo GE na MAL ni viambishi awali vya ukweli.

Kimsingi mtu anaweza pia kutumia mzizi wowote ule kama mzizi wa kawaida. Baadhi ya viambishi hutumika kwa njia hiyo. Vingine kwa mfano ĈJ na NJ , hutumiwa mara chache kama mizizi ya kawaida. Baadhi ya mifano ya matumizi hayo inaonekana katika maelezo yafuatayo juu ya viambishi mbalimbali.

Kwenye viambishi kawaida hatutumii mwisho unganishi vile dormoĉambro. Kwa mfano, hatusemi ekokuri, eksosekretario, ŝipoestro. Mwisho unganishi unatumiwa kwenye kiambishi kama hiyo inalazimika kwa namna hii ama nyingine kwa maana au maelewano, k.m. unuaeco, antaŭenigi, posteulo.

Viambishi tamati participle ANT, INT, ONT, AT, IT, na OT, huenda kwa namna fulani maalum.

Mizizi fulani, ambayo kawaida haiwezi kuchukuliwa kama viambishi, hata hivyo kwa maana fulani inayofanana kama viambishi awali au tamati. Hizi zinaweza kuitwa sehemu zilizotumiwa kama viambishi .

Kurudi juu