Preposisi de memiliki banyak arti. Karena keragaman arti itulah kadang bisa menimbulkan kekaburan. Kemudian orang mencoba menambahkan berbagai ungkapan penjelasan, atau memilih preposisi lainnya.
Bergerak dari sesuatu
Arti dasar dari preposisi de adalah tempat, di mana gerakan/perbuatan dimulai:
- Mi venas de la avo, kaj mi iras nun al la onklo. - Aku datang dari kakek,dan aku pergi sekarang ke paman.
- La vento forblovis de mia kapo la ĉapon. - Angin itu telah meniup jauh topiku dari kepalku.
- Ilia vojaĝo de Delhio al Kalkato estis tre longedaŭra. - Perjalanan mereka dari Delhi ke Kalkuta berlanjut sangat lama.
- Rekta linio estas la plej mallonga vojo de unu punkto al alia. - Rekta linio estas la plej mallonga vojo de unu punkto al alia.
- For de tie ĉi! - Menjauh dari sini!
Por klareco oni povas je bezono uzi for de aŭ disde: La polico prenis la ŝtelitan monon for de la rabisto / disde la rabisto. Se oni dirus: ...la ŝtelitan monon de la rabisto, oni povus eble pensi, ke temas pri apartena de: "...la ŝtelitan monon, kiu apartenis al la rabisto."
Asal, penyebab
De dapat pula menunjukkan asal atau penyebab:
- De la patro mi ricevis libron, kaj de la frato mi ricevis plumon. - Dari ayah aku telah terima buku, dan dari saudara lelaki aku telah terima pena.
- La hebreoj estas Izraelidoj, ĉar ili devenas de Izraelo. - La hebreoj estas Izraelidoj, ĉar ili devenas de Izraelo.
- Francisko de Asizo = tiu Francisko, kiu devenas de la urbo Asizo = Francisko el Asizo - Francis dari Asisi
-
Li paliĝis de timo kaj poste li ruĝiĝis de honto. = ...pro timo... pro honto. - Li paliĝis de timo kaj poste li ruĝiĝis de honto. = ...pro timo... pro honto.
Por kaŭzo oni tamen normale uzas pro kaj iafoje el.
- Ebria de feliĉo, mi alkroĉiĝis al lia kolo. - Ebria de feliĉo, mi alkroĉiĝis al lia kolo.
Berlawanan
De kadang menunjukkan perbedaan, pertentangan, pemisahan, jarang, penyimpangan:
- Mi povus diferencigi la saĝajn de la malsaĝaj! - Mi povus diferencigi la saĝajn de la malsaĝaj!
- Kial Vi kaŝas vin de mi? - Mengapa kau sembunyikan dirimu dariku?
- Nun mi iom liberiĝis de la plej urĝaj el miaj kolektiĝintaj laboroj. - Nun mi iom liberiĝis de la plej urĝaj el miaj kolektiĝintaj laboroj.
- Ĝi estas libera de malsanoj. - Itu bebas dari penyakit.
- Ili loĝas malproksime de ni. - Mereka tinggal jauh dari kami.
Waktu
De juga dapat menunjukkan mulainya waktu perbuatan atau keadaan yang berulang:
- Li laboras de la sesa horo matene. - Dia bekerja dari jam enam pagi.
- De nun mi ne plu manĝos viandon. - Dari sekarang aku tak lagi akan makan daging.
- Mi konas lin de longa tempo. - Aku mengenalnya dari sejak waktu yang lama.
Untuk menunjukkan secara jelas, bahwa hal yang dibicarakan adalah waktu, kita dapat menggunakan ekde atau de post:
- ekde
- = akhir dari
- de post
- = awal dari
Se temas pri tempopunkto, apenaŭ estas diferenco inter ekde kaj de post, sed se temas pri tempodaŭro, la diferenco estas pli granda: de post ŝia vivo = ekde ŝia morto.
Kepunyaan
Sangat sering de mengungkapkan kepemilikan (= penguasaan, kepunyaan, kedekatan, hubungan, keterlibatan, kekerabatan...):
-
Jen kuŝas la ĉapelo de la patro. - Jen kuŝas la ĉapelo de la patro.
Topi itu milik dari ayah sebagai kepemilikan atau properti.
-
La dentoj de leono estas akraj. - La dentoj de leono estas akraj.
Gigi-gigi milik dari singa sebagai bagian badan.
-
Sur la bordo de la maro staris amaso da homoj. - Di pinggir laut telah berdiri kerumunan orang.
Pinggir milik dari laut, karena dia benar-benar berada didekatnya.
-
Januaro estas la unua monato de la jaro. - Januari adalah bulan pertama dari tahun.
Bulan adalah bagian dari tahun.
-
La filo de la reĝo ŝin renkontis. - Anak dari sang raja telah menemuinya.
Anak milik dari sang raja sabagai keluarga.
-
Mi legos poemon de Zamenhof. - Aku akan membaca puisi dari Zamenhof.
Puisi itu mulik dari Zamenhof, karena dia menulisnya.
-
Glaso de vino estas glaso, en kiu antaŭe sin trovis vino, aŭ kiun oni uzas por vino. - Gelas anggur adalah gelas, yang didalamnya sebelumnya terdapat anggur, atau kita menggunakannya untuk anggur.
Gelas itu milik dari anggur, karena dia adalah ditujukan dan digunakan untuk anggur.
-
Ŝi estas profesoro de matematiko. - Dia adalah profesor (dari) matematika.
La profesoro apartenas al matematiko, ĉar tio estas ŝia fako. Oni povas ankaŭ uzi pri.
-
Tiu libro estas de Karlo. - Buku itu adalah milik Karlo.
Lebih sering kita menggunakan aparteni + al: Tiu libro apartenas al Karlo.
-
Ĝi estas de mi. - Itu adalah milikku.
Lebih sering orang mengatakan: Itu estas mia. Ĝi apartenas al mi.
Subjek, pelaku, objek
De-esprimo, kiu estas suplemento de aga substantivo, normale montras la sencan subjekton (la aganton) aŭ la sencan objekton de la ago:
-
La kanto de la birdoj estas agrabla. - Nyanyian dari burung-burung itu menyenangkan.
Burung-burung itu bernyanyi.
-
Li tuj faris, kion mi volis, kaj mi dankis lin por la tuja plenumo de mia deziro. - Li tuj faris, kion mi volis, kaj mi dankis lin por la tuja plenumo de mia deziro.
Dia telah memenuhi keinginanku.
Por certigi, ke temas pri senca subjekto, oni povas uzi fare de: Hodiaŭ posttagmeze okazos akcepto fare de la urbestro. La urbestro akceptos iun.
1}Catatan: Beberapa orang menyingkat fare de menjadi far, namun kata itu tidak umum dan tidak disarankan.
Dalam hubungannya dengan partisip pasif, de paling sering menunjukkan gambaran pada subjek, pelaku:
-
Ŝi estas amata de ĉiuj. - Dia dicintai oleh semua (orang).
Semua (orang) mencintainya.
-
Li estis murdita de nekonato. - Dia telah dibunuh oleh orang tak dikenal.
Orang tak dikenal telah membunuhnya.
-
La montoj estis kovritaj de neĝo. - Pegunungan itu telah diselimuti oleh salju.
Salju menyelimuti pegunungan itu.
Oni ankaŭ povas uzi fare de: La infano estis forprenita fare de la patrino. Sed simpla de ordinare sufiĉas ĉe pasiva participo. Se oni volas uzi alisignifan de-esprimon ĉe pasiva participo, ofte necesas tion montri klare per disde, for de, ekde aŭ simile: La infano estis forprenita disde la patrino. Oni forprenis ĝin de la patrino.
Kualitas
De kadang menunjukkan sifat, susunan atau ukuran:
- Ŝi estas virino de meza aĝo. = Ŝi estas mezaĝa virino. - Dia adalah wanita dari separuh baya. = Dia adalah wanita separuh baya.
- Li havas harojn de nedifinita koloro. - Dia memiliki rambut berwarna tak tentu.
- Li estas de meza kresko. - Li estas de meza kresko.
- bukedo de rozoj = buket, yang terdiri dari bunga-bunga
- reto de komputiloj = jaringan, yang terdiri dari komputer-komputer
- La knabo havis aĝon de nur ses jaroj. - Anak itu berumur hanya(baru) 6 tahun.