KI 問句
KI 問句是以 表列詞 KI 作成的. 疑問的 KI 詞代表要找尋的信息.
KI 詞通常放在問句的開頭:
- Kion vi volas? — Mi volas manĝon! - 你要什麼? — 我要食物!
- Kian manĝon vi deziras? — Mi deziras malmultekostan manĝon! - 你想要怎樣的食物? — 我想要便宜的食物!
- Kiel vi fartas? — Mi fartas bone! - 你過得如何? — 我過得很好!
- Kiom da pomoj vi havas? — Mi havas du kilogramojn da pomoj! - 你有多少蘋果? — 我有兩公斤的蘋果.
- Kies estas tiu aŭto? — Ĝi apartenas al Anno! Ĝi estas de Anno! Ĝi estas ŝia! - 那汽車是誰的? — 它屬於安娜! 它是安娜的! 它是她的!
- Kiam do? — Morgaŭ! - 那麼, 什麼時候? — 明天!
疑問子句中也可用 KI 詞: Ŝi demandis, kion mi volas.
Ĉu 問句
Ĉu 問句由疑問詞 ĉu 作成. Ĉu 疑問詞是要確認整句陳述的正確與否. 回通常是 jes 或 ne.
Ĉu 通常放在問句的開頭:
- Ĉu vi komprenas min? — Jes, mi komprenas vin! Ne, mi ne komprenas vin! - 你了解我嗎? — 是的, 我了解你! 不, 我不了解你!
- Ĉu vi estas Kanadano? — Jes, mi estas Kanadano! Ne, mi ne estas Kanadano! - 你是加拿大人嗎? — 是的, 我是加拿大人! 不, 我不是加拿大人!
- Ĉu li? — Jes, li! - 他是嗎? — 是的, 他是!
- Ĉu ĝi estas taŭga? — Jes, (ĝi) estas! - 那適合嗎? — 是的, 適合!
Ĉu 問句也可以是多選項的問句. 此時, 回答通常由多個選項中選取.
- Ĉu vi volas kafon aŭ teon? — Mi volas kafon! Mi volas teon! Mi volas nek kafon, nek teon! Mi volas kaj kafon, kaj teon! - 你要咖啡或茶? — 我要咖啡! 我要茶! 我既不要咖啡, 也不要茶! 我既要咖啡, 也要茶!
- Ĉu li aŭ ŝi? — Ŝi! Li! Iu ajn el ili! Neniu el ili! Ambaŭ! - 他或她? — 她! 他! 他們之一! 他們都不是! 兩個都是!
回答詞
為了回答 ĉu 問句, 可以簡單地說出句子 (完整句或縮短句), 提供疑問的解答.
- Ĉu vi amas min? — Mi amas vin! - 你愛我嗎? — 我愛你!
- Kaj ĉu vi longe lernis? — Ho, mi lernis ne malpli ol tri jarojn. - 而且你學很多了嗎? — 呵, 我學了不少於三年.
然而, 通常人們只用回答詞 jes 和 ne. 這種回答詞本身就如同整句. 往往也會在回答詞後面, 又附加完整的回答句, 或縮短的句子, 而使語意更為清楚.
Jes
回答詞 jes 提供肯定的回答:
- — Ĉu vi volas kafon? — Jes! (= Mi volas kafon.) - — 你要咖啡嗎? — 是的! (= 我要咖啡.)
- — Ĉu vi ion deziras? — Jes! (= Mi ion deziras.) - — 你要些什麼嗎? — 是的! (= 我要些什麼.)
-
Ĉu la Universala Kongreso estos en Eŭropo ĉi-jare? — Mi pensas, ke jes! = Mi pensas, ke ĝi ja estos en Eŭropo ĉi-jare! - 今年國際大會將在歐洲嗎? — 我想是的! = 我想, 今年它將是在歐洲!
回答詞 jes 取代了整個回答子句 (除了導引詞 ke 之外)
句子中不要使用 jes 來強調事實, 而用短詞 ja 來強調. 不要說 Tiu ĉi suko ne estas dolĉa, dum tiu alia jes estas. 要說: Tiu ĉi suko ne estas dolĉa, dum tiu alia ja estas. (這果汁不甜, 而另外那個確實很甜.)
Ne
回答詞 ne 提供否定的回答:
- — Ĉu vi volas kafon? — Ne! (= Mi ne volas kafon.) - — 你要咖啡嗎? — 不! (= 我不要咖啡.)
- — Ĉu vi ion deziras? — Ne! (= Mi nenion deziras.) - — 你想要什麼嗎? — 不! (= 我沒什麼想要的.)
- Ĉu li estas blondulo aŭ brunulo? — Ne, pli kaŝtanhara. = Li estas nek blondulo nek brunulo, li estas pli kaŝtanhara. - 他有金髮或棕髮? — 不, 他的髮色既不是金的, 也不是棕的, 而是褐色的.
- Ha, ĉu efektive la malgranda Kay mortis? La rozoj estis sub la tero, kaj ili diras, ke ne! = ...ili diras, ke li ne mortis. - 哈, 確實是小凱死了嗎? 地下有玫瑰, 而他們說, 不是! = ... 他們說, 他沒死.
請注意這之間的差別, ne 作為句中否定詞, 和 ne 作為回答詞:
-
Ne venu ĉi tien! = Mi volas, ke vi ne venu ĉi tien. - 不要來這裡! = 我要的是, 你別來這裡.
Ne 否定謂語.
-
Ne, venu ĉi tien! = Ne! Mi ja volas, ke vi venu ĉi tien. - 不, 來這裡! = 不! 我要的是, 你來這裡.
Ne 是回答詞, 它或多或少自行扮演了句子的功能.
如果在回答 ne 之後, 馬上接一個以動詞開頭的句子, 說話時要在 ne 之後稍作停頓.
Jes 與 ne 用在否定問句
否定式問句的回答詞有兩種使用方式. 其中一種方式較常用在西方語言, 另一種較常用在東方語言. 因此可以說是西方和東方用法, 但事實上, 在許多國家和語言中, 這兩種系統是並行存在的. 同樣在世界語裡, 這兩種系統也都有人在使用. 柴門霍夫較常以西方系統使用 jes 和 ne, 但他也多次使用東方系統.
西方系統
在西方系統中, jes 代表回答句是肯定的, 而 ne 代表回答句是否定的. 否定的回答句意指主要句子部分有否定詞 (ne 或 NENI 詞). 西方系統中, 回答詞的意義與問句的形式無關. 如果問句是否定的, 也用相同的回答詞, 就像用在回答沒有否定詞的問句一樣. 重要的只是回答詞所代表的回答句的形式.
-
Ĉu vi volas kafon?
- 你要咖啡嗎?(肯定問句)
- — Jes! (= Mi volas kafon.) - — 要的! (= 我要咖啡.)
- — Ne! (= Mi ne volas kafon.) - — 不要! (= 我不要咖啡.)
-
Ĉu vi ne volas kafon?
- 你不要咖啡嗎?(否定問句)
- — Jes! (= Mi volas kafon.) - — 要的! (= 我要咖啡.)
- — Ne! (= Mi ne volas kafon.) - — 不要! (= 我不要咖啡.)
-
Ĉu vi nenion deziras?
- 你沒什麼想要的嗎?
- — Jes! (= Mi ja deziras ion.) - — 有的! (= 我有想要些什麼.)
- — Ne! (= Mi deziras nenion.) - — 沒有! (= 我沒什麼想要的.)
為了回答 (依西方系統) 對否定問句的肯定回答, 也可以用強調回答法 Jes ja! = Jes, tiel ja estas! (或諸如此類的意思): Ĉu vi ne volas trinki la malvarman kafon? (你不要喝冷咖啡嗎?) — Jes ja! (要, 真的要!) = Jes, mi ja volas trinki ĝin.) (要, 我想要喝.) 有些人用 tamen 取代 jes ja (即: 可是, 我想要喝.).
東方系統
在東方系統中, jes 確認問句的內容是正確的, 而 ne 則否認整個問句. 這系統中的 jes 和 ne 在否定問句中會互換角色:
-
Ĉu vi volas kafon?
- 你要咖啡嗎?(肯定問句)
- — Jes! (= Mi volas kafon.) - — 要的! (= 我要咖啡.)
- — Ne! (= Mi ne volas kafon.) - — 不要! (= 我不要咖啡.)
-
Ĉu vi ne volas kafon?
- 你不要咖啡嗎?(否定問句)
- — Jes! (= Mi ne volas kafon.) - — 是的! (= 我不要咖啡.)
- — Ne! (= Mi ja volas kafon.) - — 不! (= 我要咖啡.)
-
Ĉu vi nenion deziras?
- 你沒什麼想要的嗎?
- — Jes, mi nenion deziras. - — 是的, 我沒什麼想要的.
- — Ne, mi ja deziras ion. - — 不, 我有想要什麼.
兩種邏輯
兩種系統都是用在回答否定式的問句, 都合乎邏輯, 但卻用不同的方式. 最好世界語只用其中一種系統. 原則上可以推薦使用西方系統, 因為它是至少較常用的, 也是柴門霍夫明顯地較常使用. 然而, 似乎不可能達到完全一致地使用單一系統. 兩種系統在語言中都有人在使用. 因此, 在回答否定問句時要自行注意. 最好附加清楚的回答句, 以免被誤解的風險.