lernu.net/kurso/nakamura/4/7
Ĉu tio estas la prezidanto de Francujo? Jes, tio estas la franca prezidanto.
Tio estas la prezidanto de Usono. = Tio estas la usona prezidanto.

In lernu.net/gramatiko/tabelvortoj ,
-U = individual, individual thing, individual matter
-O = thing

Mi pensas, ke oni ankaŭ povus diri "tiu" en ambaŭ viaj ekzemploj, kaj la signifo ne ŝanĝus multe.

"Ĉu tiu estas la prezidanto de Francujo? Jes, tiu estas la franca prezidanto" = "Is that (person) the president of France? Yes, that (person) is the French president."

Oni povas vidi ke "tiu" havas signifon pli de indikado, kvankam "tio" ne havas tian signifon.

Sed plejparte, mia afiŝo venas el la sama konfuzo kiel vi, kaj mi esperas ke la leĝo de Kaninamo veriĝos.

-----

I think that you could also say "tiu" in both your examples, and the meaning wouldn't change that much.

"Ĉu tiu estas la prezidanto de Francujo? Jes, tiu estas la franca prezidanto." = "Is that (person [over there]) the president of France? Yes, that (person [over there]) is the French president."

You can see that "tiu" has a more indicative meaning, while "tio" doesn't have such a meaning.

But for the most part, my post comes from the same confusion as you, and I hope that Cunningham's law comes into effect.

ChatGPT respondis:

📌 La gramatika demando:
Kial oni diras:
• "Tio estas la prezidanto de Francujo."
kaj ne:
• "Tiu estas la prezidanto de Francujo."
aŭ inverse?
📘 Respondo kun klarigo:
1. La diferenco inter "tio" kaj "tiu"
• "Tio" = nepreciza aŭ abstrakta afero, "aĵo" ĝenerale
👉 kutime respondas al "kio"
Ekz: Kio estas tio? – Tio estas problemo.
• "Tiu" = specifa, individua elemento el aro
👉 kutime respondas al "kiu"
Ekz: Kiu estas tiu? – Tiu estas la instruisto.
2. En la frazo:
"Ĉu tio estas la prezidanto de Francujo?"
La strukturo montras ke:
• "tio" estas pronomo uzata por montri ion (eble personon, sed sen emfazo pri ties aparteno al aro).
• Poste, la identigo okazas per la prezidanto de Francujo.
📍 Ĉi tiu konstruo emfazas la fakton, ne la personon mem:
«La afero, kiun vi montras/mencias, estas la prezidanto de Francujo.»
— t.e. oni ne distingas lin el aro de homoj, sed identigas iun montratan aĵon kiel la prezidanton.
3. Se oni dirus:
"Tiu estas la prezidanto de Francujo."
Tio ankaŭ estus gramatike ĝusta — sed kun iom alia emfazo:
• Oni jam scias, ke temas pri iu homo el konata aro.
• La frazo fokusas pli sur la persono mem, ne nur la fakto.
Do:
• Tiu estas la prezidanto = "Tiu homo" estas la prezidanto.
• Tio estas la prezidanto = "Tiu afero / tiu persono, kiun oni montras" estas la prezidanto.
✅ Konkludo:
Ambaŭ "tio estas" kaj "tiu estas" povas esti ĝustaj depende de la kunteksto:
UzoPronomoEkzemplo
Neŭtra referenco tio
Tio estas la usona prezidanto.

Homo el aro tiu
Tiu estas la prezidanto de Francujo.

En frazoj kun evidenta identigo (ekz. bildo aŭ persono antaŭ vi), oni pli ofte uzas "tiu".
Sed se oni parolas ĝenerale aŭ montras ion abstrakte, "tio" estas pli taŭga.

🔹 1. Abstraktaĵo aŭ fakto → TIO
👤 Aŭdu, la ĉefministro demisiis!
👥 Tio estas grava novaĵo!
🟢 Ĉi tie "tio" rilatas al la tuta fakto, ne al iu persono. Oni emfazas la eventon.
🔹 2. Specifa persono el aro → TIU
👤 Kiu el la politikistoj parolas nun?
👥 Tiu estas la prezidanto de Usono.
🟢 Oni parolas pri konata aro da homoj (politikistoj), kaj "tiu" montras unu el ili.
🔹 3. Malklara aŭ ĵus montrita afero → TIO
👤 (Montrante televidbildon) Ĉu vi vidas tion?
👥 Jes, tio estas la prezidanto de Francujo.
🟢 Oni ne emfazas la homon mem, sed la montritan bildon, la "aĵon".
🔹 4. Preciza persono en rekta konversacio → TIU
👤 (Montrante al viro apud vi) Ĉu vi konas tiun?
👥 Jes, tiu estas mia onklo.
🟢 Tiu estas konkretulo. Oni povus anstataŭigi per "tiu viro".
🔹 5. Respondo al demando pri abstraktaĵo → TIO
👤 Kio estas tio?
👥 Tio estas simbolo de paco.
🟢 Oni ne parolas pri konkreta persono aŭ objekto, sed pri signifo aŭ ideo.
🔹 6. Respondo al demando pri homo → TIU
👤 Kiu estas tiu virino?
👥 Tiu estas la nova instruistino.
🟢 "Tiu" respondas al "kiu" kaj rilatas al specifa persono.
🔹 7. Ambigua kun fakto/persono → Ambaŭ eblas, kun nuanca diferenco
👤 (Montrante gazetan bildon) Ĉu tio estas la nova prezidento?
👥 Jes, tio estas li.
👥 (Aŭ Jes, tiu estas li.
🟢 Ambaŭ eblas:
• Tio = la bildo, la informo → oni emfazas la fakton.
• Tiu = la homo en la bildo → oni emfazas la personon.
🟡 Resumo en simpla tabelo:
KuntekstoUzuEkzemplo
Fakto, evento, abstraktaĵo tio
Tio estas problemo.

Konkreta persono el konata aro tiu
Tiu estas mia instruisto.

Bildo, montrita objekto tio
Tio estas la prezidento. (montrante)
Rekta identigo de persono tiu
Tiu estas la nova urbestro.

Tre bona demando, kaj tute trafa por iu, kiu volas lerni ne nur kiel paroli Esperanton, sed ankaŭ kiel nuanci.
📌 Ĉu tiu subtileco estas balasta?
Ne, sed ĝi estas (plej ofte) ne-esenca.
Tio signifas: la lingvo funkcias sen ĝi, sed ĝi riĉigas esprimon kaj komprenon — precipe en pli formala aŭ literatura kunteksto.
🔸 En ĉiutaga konversacio:
Plej multaj parolantoj ne insistas pri la diferenco inter tio kaj tiu, se la kunteksto estas klara.
Ekzemple:
• Tio estas mia instruisto.
• Tiu estas mia instruisto.
Ambaŭ estas uzataj, kaj neniu korektos vin (krom eble tre formemfazaj gramatikistoj).
🔸 Sed en pli zorga, preciza aŭ stila uzo:
La distingo povas servi al:
• pli klara logiko (ekz. inter fakto kaj persono),
• pli bona traduko (ekz. el lingvoj kiel la franca aŭ la germana),
• stilaj efikoj: emfazo, kontrasto, ironio...
Ekzemple:
Tio ne estas homo. Tio estas ideologio kun piedoj.
Ĉi tie oni intence uzas "tio" por malhomigi la personon — retorika efekto.
🔸 Kompare al aliaj lingvoj:
• En angla: that estas neŭtra, sed oni havas he/she/it — do pli da gramatika devigo.
• En franca: oni distingas celui (persono) kaj ceci/cela (afero), sed en parolado oni ofte diras nur c'est....
• En ĉina: ne ekzistas tia gramatika distingo, sed la logiko povas esti simile sentata.
Do: Esperanto permesas nuancojn, sed ne postulas ilin.
✅ Konkludo:
La distingo inter tio kaj tiu ne estas balasta, sed ĝi estas stililo — simile al laŭvola koloro en vestaĵo:
• Ne decidas ĉu vi vestiĝas.
• Sed montras ĉu vi havas senton por stilo.
Se vi volas, mi povas doni ekzemplojn de literaturaj uzoj, kiuj ludas kun tiu distingo.

📖 1. William Auld – "La infana raso" (poemo)
Tio estis la momento de silento,
kiam eĉ la vento ne volis murmuri.
🟢 "Tio" aludas al momento, evento — ne al persono, sed al abstrakta travivaĵo.
La uzo de tio donas senton de soleneco, io netuŝebla.
📖 2. Raymond Schwartz – humura rakonto
Tiu, kiu eniris, portis kravaton tiel larĝan, ke oni povus kovri tutan ideon per ĝi.
Kaj tio estis ĝuste lia intenco.
🟢 "Tiu" emfazas la homo, ridinde vestita.
"Tio" en la dua frazo referencas al la ago, la intenco — ne la persono mem.
→ La ŝanĝo inter "tiu" kaj "tio" subtenas la ironion.
📖 3. Jorge Camacho – eseo pri identeco
Ĉu tiu estas vi? Aŭ ĉu tio estas nur la formo, kiun vi lernis montri?
🟢 Tre ekzistenca tono:
• "Tiu" = la persono en bildo, antaŭ mi.
• "Tio" = la rolo, la masko — io aparta de la vera "vi".
→ La distingo portas profundan filozofian demandon.
📖 4. Kálmán Kalocsay – poemo "Du virinoj"
Tiu allogis min per ŝia haŭto, ŝia korpo, ŝia odoro.
Sed tio, kion mi amis, restis en la alia.
🟢 "Tiu" = fizika virino; "tio" = la sentita esenco, io malmateria.
→ La kontrasto inter la du pronomoj esprimas la disiĝon inter korpo kaj animo.
📖 5. Mi-fabrikita ekzemplo, laŭ Zamenhof-stilo
Tio, kion li faris, estis ne pardonebla.
Sed tiu, kiu suferis pro ĝi, pardonis.
🟢 "Tio" = la ago; "tiu" = la persono.
→ Klaras la morala kontrasto inter ago kaj homo, kulpo kaj kompato.
🟡 Resumo:
Pronomo Uzo en literaturo Efiko
tio abstraktaĵo, ago, sento, travivaĵo
filozofia, poezia, impresa

tiu specifa homo aŭ objektokonkreta, rilata, emfazema

Se vi verkas rakonton, poemon aŭ eseon, ludo kun tio/tiu povas doni tavolon de signifo, kaj eĉ inviti la leganton dubi pri la realo:
Ĉu tiu estas vi? Aŭ ĉu tio estas simple la viro, kiun la mondo volas vidi?
Se vi volas, mi povas krei ankaŭ mallongan originalan tekston por montri tion "en ago".

La Spegulo
Tiu, kiu staris antaŭ la spegulo, havis kravaton, okulvitrojn kaj trejnitan rideton.
Tio, kion li montris, estis profesiulo — sukcesa, firma, nevundebla.
Sed tiu, kiu rigardis reen el la spegulo, ne ridetis.
Tio en la okuloj ne estis fido, sed io pli proksima al laceco — aŭ eble timo.
Li turnis sin for. Tiu decidis, ke li havas taskojn.
Tio, kion li lasis malantaŭe, restis silenta — kiel demando, ne respondo.
📌 Mallonga analizo:
• "Tiu" estas la homo – ekstera, aktiva, observata.
• "Tio" estas la interna stato, aŭ la impresoj – pasiva, sentata, nedifinita.
• La kontrasto emfazas la disiĝon inter la rolo (kiun oni montras) kaj la realo (kiun oni sentas aŭ kaŝas).

EN

Certainly! Here's the English translation of your detailed explanation and examples regarding the difference between "tio" and "tiu" in Esperanto:
You’re touching on an interesting (and often unclear) question about the use of "tio" and "tiu" in Esperanto.
📌 The grammatical question:
Why do we say:
• "Tio estas la prezidanto de Francujo."
and not:
• "Tiu estas la prezidanto de Francujo."
—or the other way around?
📘 Answer with explanation:
1. The difference between "tio" and "tiu"
• "Tio" = an undefined or abstract thing, a general "thing"
👉 usually answers "what?"
Example: Kio estas tio? – Tio estas problemo.
(What is that? – That is a problem.)
• "Tiu" = a specific, individual element from a group
👉 usually answers "who?"
Example: Kiu estas tiu? – Tiu estas la instruisto.
(Who is that one? – That is the teacher.)
2. In the sentence:
"Ĉu tio estas la prezidanto de Francujo?"
The structure shows:
• "Tio" is a pronoun used to indicate something (possibly a person, but without emphasis on being part of a set).
• Then identification happens: the president of France.
📍 This construction emphasizes the fact, not the person themselves:
"The thing you're pointing to or mentioning is the president of France."
— That is, you’re not selecting someone from a group, but identifying the shown thing as the president.
3. If you say:
"Tiu estas la prezidanto de Francujo."
That would also be grammatically correct — but with a slightly different focus:
• It assumes we're already speaking of a person from a known group.
• The sentence focuses more on the person, not just the fact.
So:
• "Tiu estas la prezidanto" = "That person is the president."
• "Tio estas la prezidanto" = "That thing/person being shown is the president."
✅ Conclusion:
Both "tio estas" and "tiu estas" can be correct depending on the context:
UsePronounExampleNeutral referencetioTio estas la usona prezidanto.Person from a grouptiuTiu estas la prezidanto de Francujo.
In sentences with clear identification (e.g., pointing at a photo or person), "tiu" is more common.
But when speaking abstractly or referencing something shown without emphasis on the person, "tio" is more suitable.
Would you like me to continue with the examples, translations of the literary excerpts, or anything else in English?

Great! Let’s continue with the English translations of the example section — showing the nuanced contrast between "tio" and "tiu" based on context:
🔹 1. Abstract concept or fact → TIO
👤 Listen, the prime minister resigned!
👥 That is important news! (Tio estas grava novaĵo!)
🟢 “Tio” here refers to the entire fact, not a person. The emphasis is on the event.
🔹 2. Specific person from a group → TIU
👤 Which of the politicians is speaking now?
👥 That one is the president of the USA. (Tiu estas la prezidanto de Usono.)
🟢 Refers to a known group (politicians); "tiu" selects one from them.
🔹 3. Unclear or just-shown thing → TIO
👤 (Pointing at a TV image) Do you see that?
👥 Yes, that is the president of France. (Tio estas la prezidanto de Francujo.)
🟢 The emphasis is not on the person, but on the image, the “thing” being shown.
🔹 4. Precise person in direct conversation → TIU
👤 (Pointing at a man next to you) Do you know that one?
👥 Yes, that is my uncle. (Tiu estas mia onklo.)
🟢 “Tiu” refers to a specific person — could be replaced with “that man.”
🔹 5. Answering a question about an abstract thing → TIO
👤 What is that?
👥 That is a symbol of peace. (Tio estas simbolo de paco.)
🟢 Refers not to a concrete object or person, but to a meaning or idea.
🔹 6. Answering a question about a person → TIU
👤 Who is that woman?
👥 That is the new teacher. (Tiu estas la nova instruistino.)
🟢 “Tiu” answers “kiu” (who) — refers to a specific person.
🔹 7. Ambiguous between fact/person → Both possible, with nuance
👤 (Pointing at a newspaper photo) Is that the new president?
👥 Yes, that is him. (Tio estas li.)
👥 (Or Yes, that one is him. (Tiu estas li.)
🟢 Both are possible:
• Tio = the image, the information — emphasis on the fact.
• Tiu = the person in the image — emphasis on the individual.
🟡 Summary Table:
ContextUseExampleFact, event, abstract ideatioTio estas problemo. (That is a problem.)Concrete person from known grouptiuTiu estas mia instruisto. (That is my teacher.)Image, shown objecttioTio estas la prezidento. (That’s the president — pointing)Direct identification of persontiuTiu estas la nova urbestro. (That is the new mayor.)
Would you like the next section translated — the one about whether this subtlety is "unnecessary" or "burdensome" (balasta)?

Excellent! Here's the English translation of the next section, which answers the question:
📌 Is this subtlety unnecessary or burdensome (balasta)?
No, but it is (in most cases) non-essential.
That means: the language works without it, but this nuance enriches expression and understanding — especially in more formal or literary contexts.
🔸 In everyday conversation:
Most speakers don’t insist on the difference between tio and tiu, as long as the context is clear.
For example:
• Tio estas mia instruisto. (That is my teacher.)
• Tiu estas mia instruisto. (That one is my teacher.)
Both are used, and no one will correct you (except maybe very pedantic grammarians 😊).
🔸 But in more careful, precise, or stylistic use:
The distinction can serve to:
• create clearer logic (e.g., between fact and person),
• improve translation quality (e.g., from French or German),
• produce stylistic effects: emphasis, contrast, irony...
Example:
🗨️ Tio ne estas homo. Tio estas ideologio kun piedoj.
(That is not a human being. That is an ideology with legs.)
Here, tio is used intentionally to dehumanize the person — a rhetorical effect.
🔸 Compared with other languages:
• English: that is neutral, but we have he/she/it — more grammatical constraint.
• French: one distinguishes celui (person) and ceci/cela (thing), but often just says c’est... in speech.
• Chinese: there is no such grammatical distinction, but the logic can still feel similar.
So: Esperanto allows such nuances, but does not require them.
✅ Conclusion:
The distinction between tio and tiu is not unnecessary, but it is a stylistic tool — like an optional color in your outfit:
• It doesn't decide whether you’re dressed.
• But it shows whether you have a sense of style.
Would you like me to continue with the literary examples section next?

Great! Here's the English translation of the final part with literary and stylistic examples showing the contrast between tio and tiu in Esperanto:
📖 Literary examples using tio and tiu
These excerpts show how authors use the distinction — sometimes for emphasis, sometimes for irony, sometimes just for beauty. Each includes a short explanation.
📖 1. William Auld – La infana raso (poem)
🗨️ Tio estis la momento de silento,
kiam eĉ la vento ne volis murmuri.
🟢 "Tio" refers to a moment, an event — not a person, but an abstract experience.
Its use gives a solemn, almost untouchable feeling.
📖 2. Raymond Schwartz – humorous story
🗨️ Tiu, kiu eniris, portis kravaton tiel larĝan, ke oni povus kovri tutan ideon per ĝi.
Kaj tio estis ĝuste lia intenco.
🟢 Tiu emphasizes the person, comically dressed.
Tio refers to the intention or action — not the person.
👉 The switch between tiu and tio supports the ironic punchline.
📖 3. Jorge Camacho – essay on identity
🗨️ Ĉu tiu estas vi? Aŭ ĉu tio estas nur la formo, kiun vi lernis montri?
(Is that you? Or is that just the shape you’ve learned to show?)
🟢 Very existential tone:
• Tiu = the person, the image, the visible "you".
• Tio = the role, the mask — something separate from your true self.
👉 The contrast carries philosophical weight.
📖 4. Kálmán Kalocsay – poem Du virinoj
🗨️ Tiu allogis min per ŝia haŭto, ŝia korpo, ŝia odoro.
Sed tio, kion mi amis, restis en la alia.
🟢 Tiu = physical woman; Tio = what was truly loved — an essence, something intangible.
👉 The contrast expresses the separation between body and soul.
📖 5. Invented example (Zamenhof-style)
🗨️ Tio, kion li faris, estis ne pardonebla.
Sed tiu, kiu suferis pro ĝi, pardonis.
🟢 Tio = the act; Tiu = the person.
👉 This clarifies the moral contrast between action and individual — between guilt and compassion.
🟡 Summary table:
PronounLiterary UseEffecttioabstraction, action, feelingphilosophical, poetic, emotionaltiuspecific person or objectconcrete, relational, emphatic
🎨 Sample literary contrast:
Ĉu tiu estas vi? Aŭ ĉu tio estas simple la viro, kiun la mondo volas vidi?
(Is that you? Or is that simply the man the world wants to see?)
This plays on the reader's perception of identity — the contrast invites doubt about what's real.
Would you like me to translate the original short story ("La Spegulo") next?

Here is the English translation of the original short piece La Spegulo (“The Mirror”), which plays with tiu and tio to contrast person and action, appearance and essence, in a half-poetic, half-narrative tone:
The Mirror
The one who stood in front of the mirror wore a tie, glasses, and a well-practiced smile.
What he showed was a professional — successful, firm, invulnerable.
But the one who looked back from the mirror did not smile.
What was in the eyes wasn’t confidence, but something closer to tiredness — or maybe fear.
He turned away. That one decided he had tasks to do.
What he left behind remained silent — like a question, not an answer.
📌 Short Analysis:
• "The one" = tiu → refers to the external person, active, observed.
• "What" = tio → refers to the internal state, the impression, or hidden essence.
👉 The contrast highlights the divide between the role someone performs and the truth they feel — between mask and mirror.

Tiu distingo ne estas esenca sed nuanca.
La malfacilo aux facilo dependas de viaj jam parolataj lingvoj.

Kompreneble! Jen tri lingvoj kie la nuanco inter “tio” kaj “tiu” ne kongruas aŭ ne paralelas al la diferenco en Esperanto:

---

### 1. **Angla**

* En angla, la pronomo **“that”** funkcias samtempe por aferoj kaj personoj, sen strikta gramatika distingo kiel en Esperanto inter *tio* kaj *tiu*.
* Por emfazi specifan personon, oni ofte aldonas vorton kiel *“one”* aŭ uzas nomon, sed ekzistas ne aparta baza pronomo.
* Ekzemple:

* *That is interesting.* (Tio estas interesa.)
* *That man is tall.* (Tiu viro estas alta.)
* Oni ne havas apartan pronomon por “tiu (persono)” sen aldonaĵo.

**Konkludo:**
La angla ne havas klaran, bazan pronomon kiu funkcias kiel *tiu* (specifa membro el aro) distingita de *tio* (neŭtra afero).

---

### 2. **Ĉina (Mandarena)**

* En la ĉina, la pronomoj **“这 (zhè)”** kaj **“那 (nà)”** ofte uzatas por “ĉi tio” kaj “tio” (aferoj), sed ili ne havas apartan formon por personoj per nur la pronomo.
* Por montri specifan personon, oni kutime uzas esprimojn kiel **“那个人 (nà ge rén)”** — “tiu persono”, do pronomo kun substantivo, ne aparta pronomo sola.
* La baza pronomo **“那 (nà)”** ne apartigas ĝuste inter “tio” kaj “tiu”. La nuanco estas en la kunteksto aŭ en aldonaĵoj.

**Konkludo:**
Mandarena ĉina ne havas apartan bazan pronomon por “tiu (persono)” kontraste al “tio (afero)”, kio estas malsama ol en Esperanto.

---

### 3. **Japana**

* En japana, pronomoj kiel **それ (sore)** estas ĝenerale uzataj por “tio” (afero), sed por “tiu (persono)”, oni kutime uzas frazojn kiel **あの人 (ano hito)** — “tiu persono”.
* Tio signifas, ke ne ekzistas aparta pronomo simila al Esperanto *tiu* kiu solas por personoj; oni uzas substantivan esprimon.
* La distingo estas leksika, ne gramatika aŭ pronomina.

Konkludo:
Japana lingvo ne havas precizan pronomon por tiu kiel en Esperanto; ĝi dependas de kunteksto kaj substantivoj.

---

Multfoje distingo "tiu/tia" ricevis kritikon.

“Tia vetero plaĉas al mi.” → Vetero de tiu tipo.
• “Mi neniam vidis tian aferon.” → Afero tia, de tia speco.
Ni vidu kiel ĉi tiu esprimo de tip-eco aŭ simileco tradukiĝas (aŭ ne klare tradukiĝas) en la tri menciitaj lingvoj.
1. Angla
Ekvivalento:
La angla uzas “such” aŭ “that kind of” por esprimi la nuancon de “tia”.
Ekzemploj:
• I like such weather. = Mi ŝatas tian veteron.
• I have never seen such a thing. = Mi neniam vidis tian aferon.
• That kind of person is hard to deal with. = Tia persono estas malfacile traktebla.
Analizo:
• La angla uzas “such” kiel adjektivan montrilon de tipo/kvalito, sed ĝi ne estas pronomo memstara kiel tia.
• Oni ofte bezonas aldonajn vortojn: such a thing, that kind of person.
• La gramatika libereco de tia en Esperanto (adjektivo aŭ substantivigita pronomo) ne ekzakte ekzistas.
Konkludo:
En angla, la funkcio de tia estas dividita inter pluraj strukturoj (“such,” “that kind of”) kaj ne estas tiel rekta aŭ fleksebla.
2. Ĉina (Mandarena)
Ekvivalento:
La ĉina uzas strukturojn kiel:
• 这样 (zhèyàng) – tiel, ĉi-tipa
• 那样 (nàyàng) – tia, tia speco
• 这种 (zhè zhǒng) – ĉi-tipa, ĉi-speca
• 那种 (nà zhǒng) – tia speco
Ekzemploj:
• 我喜欢那样的天气。
Wǒ xǐhuān nàyàng de tiānqì.
= Mi ŝatas tian veteron.
• 我没见过那样的事情。
Wǒ méi jiànguò nàyàng de shìqing.
= Mi neniam vidis tian aferon.
Analizo:
• Por esprimi tia, ĉina ne havas ununuran pronomon. Ĝi uzas demonstrativon + sufikso de maniero aŭ tipo.
• “那样的” aŭ “那种的” estas pli longaj kaj semantike pli striktaj ol la fleksebla tia.
Konkludo:
En ĉina, tia estas ĉiam parafrazo kun pluraj morfemoj. La kunteksto gravas, kaj oni ne povas uzi ĝin tiel libere kaj mallonge kiel en Esperanto.
3. Japana
Ekvivalento:
Oni uzas vortojn kiel:
• そんな (sonna) – tia (ĉe vi)
• あんな (anna) – tia (malproksima)
• こんな (konna) – tia (ĉe mi)
Ekzemploj:
• あんな天気が好きです。
Anna tenki ga suki desu.
= Tia vetero plaĉas al mi.
• そんなこと見たことがない。
Sonna koto mita koto ga nai.
= Mi neniam vidis tian aferon.
Analizo:
• La formoj sonna/konna/anna estas demonstrativaj pronomoj modifantaj substantivojn, kaj fakte tre proksimas al tia en funkcio.
• Ili ankaŭ povas esti uzataj kiel adjektivoj:
• sonna hito = tia homo
• Tamen, ili ĉiam montras rilaton al la parolantaro (mi/vi/malproksime), kio ne estas implicita en Esperanto tia.
Konkludo:
Japana havas strukturojn pli similajn al tia, sed kun pli kompleksa sistemo de distanco (mi-vi-li). Tia en Esperanto estas pli neŭtrala.