Hola, tengo dos consultas tal vez alguien sepa responderme.

Porque Zamenhof decidió usar circunflejo (ĉ, ĝ, ĥ, ĵ, ŝ) y breve (ŭ), dos diacríticos diferentes, en vez de hacerlo mas simple y usar uno solo.

Y yo tengo teclado español de latinoamericano que me deja escribir los circunflejos pero no los breves. Podría escribir la u con circunflejo en vez de con breve (ej. antaû, aûto, etc.) ya que me parece que se ve y lee mejor que con el sistema x y h, o está mal visto por la comunidad esperantista.

Desde ya muchas gracias

Mi ne posedas la hispanan sufiĉe por respondi en ĝi

Z volis observi la regulon de unu sono = unu litero (kaj literojn oni prononcas ĉiam sammaniere). Parentese multaj lingvoj, kiuj ricevis sian alfabeton dum la 1900-jarcento, observas ĉi tiun regulon. Z parolis lingvojn, kiuj havas multajn diversajn so-sonojn kaj nur malmultajn vokalojn kaj diftongojn (la rusa, la pola, la hebrea kaj en plej malgranda mezuro la jido, la germana kaj la franca). Do li bezonis literojn por tiuj diversaj so-sonoj kaj kombinojn de t kaj ili.

Mi ne certas, sed mi kredas, ke li ne volis uzi literojn, kiuj jam havis alian prononcon en iu alia lingvo (kompreneble inter kiuj, kiujn li konis). La signoj ¨, ˊ, ˋ kaj ˜ estis rizervitaj. La signo ˇ estas uzata sur konsonantoj kaj la signo ˆ sur vokaloj en kelkaj lingvoj. Do lasu ˆ stari sur konsonantoj kaj ˇ sur vokaloj.

Ial li decidis, ke vokaloj y, ä kaj ö ne taŭgas. Plue taŭgas nur diftongoj, kiuj finiĝas en i kaj u. Verŝajne sub influo de la germana li decidis kontraŭ la diftongoj, kiuj finiĝas kun e (en la germana ae = ä, oe = ö, ue = ü kaj ie = ii). Ankaŭ oni devas memori, ke la proporcio de vokaloj po konsonantoj estas tre malalta en la lingvoj, kiujn Z konis. Do ne diftongoj "yö" aŭ "äi", ne eĉ "ie" aŭ "uo". Eble li pensis, ke ili estas tro malfacilaj por multaj homoj, kaj li reduktis la nombron de la vokaloj.

Kion mi ne komprenas, estas, ke li ne aplikis la saman redukton en la konsonantojn. Estas malfacile al mi distingi inter ĉ tiuj SONOJ de c, ĉ, ĝ, ĵ, ŝ kaj z. Povas esti, ĉar Z parolis la rusan denaske kaj la rusan havas ses so-sonojn, li estis blindulo, kiam temas pri, kiel malfacila estas prononci ilin.

Orphneus:Hola, tengo dos consultas tal vez alguien sepa responderme.

Porque Zamenhof decidió usar circunflejo (ĉ, ĝ, ĥ, ĵ, ŝ) y breve (ŭ), dos diacríticos diferentes, en vez de hacerlo mas simple y usar uno solo.

Sobre motivos, ni idea. Supongo que consideró que se trataba de dos casos distintos

Orphneus:Y yo tengo teclado español de latinoamericano que me deja escribir los circunflejos pero no los breves. Podría escribir la u con circunflejo en vez de con breve (ej. antaû, aûto, etc.) ya que me parece que se ve y lee mejor que con el sistema x y h, o está mal visto por la comunidad esperantista.

En contextos informales no pasa nada por usar û, porque no hay posibilidad de confusión, igual que tampoco pasaría nada por usar los sucedáneos. En un texto más formal, recomiendo intentar buscar alguna forma de escribir el acento correcto. Mira el programa Tajpi, o, en dispositivos móviles, bájate un teclado adaptado al esperanto.

Ne dankinde

El problema es que lo ves desde la perspectiva de un hispanohablante del siglo XXI, y Zamenhof era un ruso/polaco del siglo XIX. Y eso es una diferencia muy grande. Aparte de que él era muy consciente de vivir en un mundo con muchas variantes del alfabeto latino, otros alfabetos y otras formas de escritura, para él lo normal era la imprenta y en la imprenta (en principio) te hacen los caracteres que necesites. La máquina de escribir y el telégrafo eran cosas recientes que o le pillaron desprevenido o que simplemente no vio como motivo para no usar signos diacríticos porque al fin y al cabo, esas herramientas debían adaptarse a todos los idiomas y no al revés. Puede que pasaran las dos cosas a la vez, que le pillara desprevenido y que entendiera que fuera la tecnología la que debía adaptarse.

En cualquier caso, alguien te podrá ayudar a escribir la letra ŭ, si dices qué dispositivo y sistema operativo usas.

Ĝis, Novatago.