Mi ankoraŭ ne komentis pri alia libro kiu min tre plaĉis: Isabel Wilkerson faz The Caste (The Origins of our Discontents), 2020.
Nigrŝi' bele kaj ĉarme verkis eseon pri horora usona kelkjarcenta apartejdo kiu Cxu nun eksas?

Michelle Alexander, nigrŝi' en 2010 produkis alian eseon apudteman: The New Jim Crow (Mass Incarceration in the Age of Colorblindness).
Novĝimkroŭo (Amasa enkarcerigo en kolorblindeca erao).

Por la legantoj senpaciencaj dirun: inter 1972 kaj 2002 usona prizonularo sepobliĝis. "Antidroga milito" enkarcerigis tre ĉefe nigrulojn, kiuj perdis restvive civilrajtojn (baloto, laboro, loĝejo, eduko...). Tiuj 30 jaroj reinstalis ŝtele la perleĝan antinigrulan kelkjarcentan apartejdon (Jim Crow) kniun bele kaj longe priskribas Isabel Wilkerson en libro jam menciita "La kasto". https://en.m.wikipedia.org/wiki/Caste:_The_Origins...

Antaŭ detale resumi, mi esprimas kelkajn sentojn. La verkisto ĉarmis min, mi kredas la libron, mi indignas:

Mirinda kaj terura situacio tiu de neblankuloj en Usono. La epoko de Luther King ne eksas sed maleksas aŭ osas. Tamen la amasa antaŭjuĝoj, polica sistemo kaj leĝa/juĝa sistemo malhelpegas insurekcion aŭ reformon. La batalantoj de civilaj rajtoj por menmultoj estis tro naivaj. Ilia tasko restas abortinta, primokita aux neplenumita. Feroca rasismo (supremacio de blankuloj) estas neagnostita, nekonscia, hipokrita kaj renaskŭiĝinta. Rasismo estas insulto, tio ne ekzistas vere, jam ne (rasblindo). Se la statistikoj krias, negaciismo surdas. Eĉ multaj neblankuloj kredas tiun usonan revon (per determinacio ĉiu povas esti elstarulo, riĉega, prezidento; do, la malriĉaj, la virinoj, la nigraj aŭ latinaj estas psike difektaj, nevere volas atingi kion Usono rajtigas al ĉiu; ili ne ploru, sed vere strebu).
Mi pensis ke neblankulara situacio tre malfacile evoluos en Usono kiel enŝtata aŭ enfederacia afero, eĉ Obama apenaux helpis la dezirindan ŝanĝon. La nova usona perleĝa apartejdo (dumviva stigmo es drog-ofendintoj kaj amasa enkarcerigo den neblankulojn ĉefe junuliĉojn) estas tro forta kaj firme instalita. Ĝi bezonas streban determinacian helpon de la tuta ekstera mondo. La Palestino ne trovos solvon de la Israela bona koro, nek de siaj batalantoj aŭ martiroj. Ĝi bezonas firma determinacia tutmonda agado kiu rompu hipokrition de ŝtatoj tutmonde, eĉ arabaj. Novĝimkroŭo aux "drogstigma apartejdo" usona kiu margxigas dumvive tre plejofte neblankajn junuliĉojn devas esti UNan konstantan temon. Mediaoj internaciaj denoncas Afganion, Ĉinion, Israelon, Rusion... sed ili forgesas denonci homarkrimon senĉesan depost la unua sklavo en Usono, depost la unua indiĝeno murdita kaj prirabita en... Usono, kie?, la holivuda paradizo kie "cxiu ajn" povas esti fama, riĉa, emancipŭiĝa, belega, glama. Usono, la lando de plej abundaj ŝancoj por "ĉiu". Tamen unuj estas multe pli ajnĉiuj ol aliaj.

Forgesins klarigi stigmaton.
Drogofendintoj perdas civilajn kaj socialajn rajtojn: baloti, dungin, pordom-monhelpon, domhipotekrajton aŭ bankpruntedonojn, porsanec-monhelpon, porstud-monhelpon, ĵuri-partopreni, entreprenrajton, stirpermeson, leĝan atrinecon de filoj ktp kaj estas kaptitaj de plikajpli pezaj ŝuldoj (ne nur avokatoj estas malĉipaj, kaj munpunoj akompanas prizonon, sed ankaŭ ĉiuj tribunalaj, karceraj kaj postkarcerkontrolaj "servoj" estas pagendaj) . Tio kondamnas ilin iĝi kaj resti senhejmaj, malriĉegaj, mizeraj, socimarĝaj, sentaj sin subhomaj, senutilaj kaj hontegaj (a fortiori, familio tenas la sekreton dum prihontas la stigmatulojn), kaj probable reeniri prizonon pro nekapablo pagi plikajpliajn ŝuldojn aŭ tento delikti.
Ili sentas solecon en sekreto, dum multaj aliaj simulsituaciuloj ploras kelkmetrojn diste. Preĝejoj ne helpas, sed pli kulpigas.
Ĉu kelkaj prikantas fiere aŭ cinike sian mizeran vivon? Inter ili, kelkaj vendas platinajn diskojn. Kaj multaj junuloj eŭropaj ŝatas tiun ribelan muzikon, eĉ mezklasaj junuloj kiuj neniam pasigos 10 jarojn en prizono pro havi 5 gramojn de haŝiŝo. Nu, la eskaj "viroj de la strato" kiuj kantas rapon okazas en multaj landoj, eĉ Hispanio.

Diferenco grava kun gximkrouxo nun estas ke honto, kulpo, individua responso detruas aux damagxas socian, komunuman, religian, familian solidarojn, izolas krimulojn, stigmulojn. Pokaj konscias pri sxtata sistemo kiu donas al ili (lir) enprizonojn kaj dumvivan perlegxan stigmon anstataux lernejojn, logxejojn, laborojn, dignon. Do, kulpo kaj honto falas sur unuope krimulojn kaj nigran komunumon kolektive. Fia, peza stereotipo punas cxiujn nigrulojn. Tia stereotipo logxas ankaux la nigrulojn krom Cxu nur sr Alexander?
Neniam forgesun bazaj perstatistikaj maljustoj: 1. Blankuloj nenas menofte havaj aux vendaj drogojn. 2. La antidroga milito falas pli ol 90% sur nigraj junulicxojn de malricxegaj kvartaloj. 3. Ne estis drog- aux violent- alarmo kio motivis lancxon kaj motivas tenon antidrogmiliton. Rigan, Clinton, Bush, Obama, Trump, Biden (cxu mi forgesis listeron?) helpis tiun kruelan apartejdon, senescepte. 4. La mortigpuno 90%e nigrulojn. Usono estas elstarege emprizoniga lando en la mondo.

Sr Alexander denoncas maljuston kaj proponas solvojn:
Kreon fortan movadon abolan den amasenkarcerigo den neblankuloj. Sed ne forgesu ke negraj estas menmulto nur duone balotrajta. Estu do inkluziva movado de kompato, zorgo kaj amo humanecon de cxiuj stigmaj negruloj, latinaj, enmigrintoj kaj ecx la malricxegaj blankuloj kiuj kanalizas koleron kontraux mallerto kaj egoismo de blankaj elitoj alal feblaj kaj fiaj rasaj menomoj.

Tiu ruzajxo de blankaj elitoj bone funkciis jam dufoje: ek gximkrouxo kaj ek amasenkarcerigo. Ekonomia krizo kolerigis malricxajn blankulojn. Krizo eldistrins kaj do tolerins per mediaa kampanjo troige denonci drogkrimon kaj ties esceptajn perfortojn cxe mizeraj nigruloj. Tio kreis stereotipon kaj pravigis antidrogan militon kaj multmiliardajn budgxetojn (cxiujare) por militarigi policon kaj poste konstrui prizonojn por profito de vilagxoj es gxistiam malricxaj senlaboraj blankuloj. Miloj da policanoj, ecx kelkaj nigruloj (nul rasismo) celis celas senkialan amasan pridemandadon kaj priesploron den nigraj junuloj cxe mizeraj getoj. Penala industrio ne nur 5obligis prizonulojon sed malavare obligis polic-, tribunal-, prizon- laborpostenojon kaj prizonojon.

Obama kaj kelketaj blankaj prizonuloj: la strategia esceptismo de la civilrajtmovada agado (strebi atingi kelketajn nigrajn universitatdiplomitoj, policanoj, politikistoj, famuloj) helpas teni rasblindon kaj nehxadon de rasisma penalsistemo antinegrula. Obama estas plejgrava ekzemplo kaj pruvo den sukceso def esceptisma strategio. Obama ne batalis kontraux sed plifortigis kaj tenis novgximkrouxon.
Kaj la blankuloj, pokaj, kiuj ankaux si viktimas la antidrogan militon depost 1982? Kolateralaj damnoj.

Intervjuo en 2019 al sr Alexander. Nigrinoj nenur suferas dum 35 jaroj mankegon def nigricxoj tauxgaj por konstrui familion, laste isxi pliofte krimigans de polico kiu sercxas delaciojn kontraux plimildaj prizonpunoj ktp. Ne menciins genocido neux subkasto.

Pincxu min, tio ne sxajnas reala.
Mia unua supozo estas ke Alexander iom troigis analizon por nuligi stereotipon kiu kunigas nigrulon kaj drogkrimulon cxe Usonaj legantoj. Cxu sxi gxuste prezentis statistikojn?

Cxu la nuna situacio ekvivalentas al tiu de 2010?
Cxu la movado kreskis kaj Cxu kiel multrasa kaj homrajta? Kio sxangxuxas?