Cómo se usa el pronombre reflexivo "si" y "sia"
How to use the reflexive pronoun "si" and "sia"
"Si" es un pronombre utilizado solo para la tercera persona, que representa el sujeto de la última acción expresada.
"Si" is a pronoun used only for the third person, which represents the subject of the last action expressed.

Aquí hay algunos ejemplos de cómo se usa:
Here are some examples of how it is used:

* "La virino rigardis la bildon antaŭ si"
La mujer miró la foto frente a ella.
The woman looked at the picture in front of her.

* "Li eniris sian domon"
Él entró a su (propia) casa.
He entered his (own) house.

* "La infano amas sian patrinon"
El niño ama a su (propia) madre.
The child loves his (own) mother.

* "La viro batis sian hundon"
El hombre golpeó a su (propio) perro.
The man beat his (own) dog.

Aquí, "sian" es un pronombre posesivo reflexivo que se refiere al sujeto de la oración ("la viro"). Indica que el perro pertenece al hombre que está haciendo la acción.
Here, "sian" is a reflexive possessive pronoun that refers to the subject of the sentence ("la viro"). It indicates that the dog belongs to the man who is doing the action.

* "La viro batis lian hundon"
El hombre golpeó a su perro.
The man beat his dog.

En este caso, "lian" es un pronombre posesivo no reflexivo y se refiere a otra persona (otro hombre, no el sujeto de la oración). Indica que el perro pertenece a otra persona diferente del sujeto de la oración. Es el perro de otra persona, de otro hombre.
In this case, "lian" is a non-reflexive possessive pronoun and refers to another person (another man, not the subject of the sentence). It indicates that the dog belongs to someone other than the subject of the sentence. It's someone else's dog, another man's.

Utilice "si" o "sia" cuando se cumplan los siguientes requisitos:
Use "si" or "sia" when the following requirements are met:

1. El pronombre no es parte del sujeto.
1. The pronoun is not part of the subject.
2. El pronombre se refiere al sujeto del verbo.
2. The pronoun refers to the subject of the verb.

Está mal decir "la viro kaj sia edzino estas..." porque "lia edzino" es parte del sujeto. Lo correcto sería "la viro kaj lia edzino estas...".
It is wrong to say "la viro kaj sia edzino estas..." because "lia edzino" is part of the subject. The correct thing would be "la viro kaj lia edzino estas...".

Es importante notar que "si" y "sia" se usan para referirse al sujeto del verbo y no al sujeto de la oración, porque si bien suelen ser iguales, no siempre lo son. "Si" y "sia" se utilizan cuando el pronombre se refiere al sujeto de la misma cláusula. Si" y "sia" representan el sujeto de la última acción expresada antes de estos pronombres, mientras esta última acción no pertenezca a una cláusula diferente.
It is important to note that "si" and "sia" are used to refer to the subject of the verb and not the subject of the sentence, because although they are usually the same, they are not always the same. "Si" and "sia" are used when the pronoun refers to the subject of the same clause. " Si" and "sia" represent the subject of the last action expressed before these pronouns, as long as this last action does not belong to a different clause.

* "ŝi vidis lin bati sin"
Ella lo vio golpearse a sí mismo.
She saw him hit himself.

Más ejemplos:
More examples:

* "La viro diris, ke lia amiko vidis sian hundon"
Aquí, "sian" se refiere a "lia amiko", que es el sujeto del verbo "vidis" dentro de la cláusula subordinada "ke lia amiko vidis sian hundon".
Here, "sian" refers to "lia amiko", which is the subject of the verb "vidis" within the subordinate clause "ke lia amiko vidis sian hundon".

* "La viro diris, ke lia amiko vidis lian hundon."
Aquí, "lian hundon" se refiere al perro de otro hombre (no del amigo).
Here, "lian hundon" refers to another man's (not friend's) dog.

* "la viro diris, ke lia amiko vidis sian hundon" vs "la viro diris, ke sia amiko vidis sian hundon"

En esperanto, al decir "La viro diris, ke lia amiko vidis sian hundon" ya se entiende que "lia amiko" es el amigo del "viro" y "sian hundon" se refiere al perro del amigo. No se usa "sia amiko" en este contexto porque "sia" es un pronombre reflexivo que se refiere al sujeto del verbo, y en este caso el sujeto es "lia amiko", no "la viro".
In Esperanto, when saying "La viro diris, ke lia amiko vidis sian hundon" it is already understood that "lia amiko" is the friend of the "viro" and "sian hundon" refers to the friend's dog. "sia amiko" is not used in this context because "sia" is a reflexive pronoun that refers to the subject of the verb, and in this case the subject is "lia amiko", not "la viro".

* "La viro diris al sia amiko, ke li vidis sian hundon."

"La viro" = El hombre.
"diris al sia amiko" = le dijo a su amigo.
"sia" se refiere al sujeto de la oración principal ("la viro").
"ke li vidis sian hundon" = que él vio a su (propio) perro.
"sian" se refiere al sujeto de la cláusula subordinada ("li"), quien es el mismo "viro".
Aquí, "sia amiko" es correcto porque "sia" se refiere al sujeto del verbo "diris" ("la viro"). La ausencia de la coma significa que "sia amiko" es parte del complemento directo de "diris" y se refiere reflexivamente al sujeto "la viro". En este caso, "la viro diras" está en la misma cláusula que "amiko".

"La viro" = The man.
"diris al sia amiko" = he told his friend.
"sia" refers to the subject of the main clause ("la viro").
"ke li vidis sian hundon" = that he saw his (own) dog.
"sian" refers to the subject of the subordinate clause ("li"), who is the same "viro."
Here, "sia amiko" is correct because "sia" refers to the subject of the verb "diris" ("la viro"). The absence of the comma means that "sia amiko" is part of the direct object of "diris" and reflexively refers to the subject "la viro". In this case, "la viro diras" is in the same clause as "amiko".

* "La viro diris al sia amiko, ke li vidis lian hundon."

"La viro" = El hombre.
"diris al sia amiko" = le dijo a su amigo.
"sia" se refiere al sujeto de la oración principal ("la viro").
"ke li vidis lian hundon" = que él vio al perro de su amigo.
"lian" se refiere al "amiko".

"La viro" = The man.
"diris al sia amiko" = he told his friend.
"sia" refers to the subject of the main clause ("la viro").
"ke li vidis lian hundon" = that he saw his friend's dog.
"lian" refers to the "amiko".

* "Tom kaj liaj amikoj ludas tabulludon."
Tom y sus amigos están jugando un juego de mesa.
Tom and his friends are playing a board game.

* "Jim estas la plej alta el ĉiuj siaj amikoj."
Jim es el más alto de todos sus amigos.
Jim is the tallest of all his friends.

Eble utila:

https://lernu.net/forumo/temo/16378
https://lernu.net/forumo/temo/14726

"La viro diris al sia amiko, ke li vidis lian hundon."
=
"La viro diris al sia amiko, ke unu el ambaŭ vidis alikies hundon."

Nur la kunteksto helpas kompreni.

((Alikies= de iu alia.

La vorto estas konstruita laŭ la sama modelo, kiel "samkiel" (rad+tv). Notinde, ke la inversa modelo (tv+ rad) estas pli ofta: kiucele, tiumaniere, ktp.))

(Mesaĝo relokigita en taŭga rubriko)

La viro diris al sia amiko, ke li vidis (ĉi) ties hundon.

=

la viro vidis la hundon de sia amiko

En la praktiko, verkisto prefere skribus ion tian:

"Mi vidis vian hundon!" diris la viro al sia amiko.

Altebrilas:
Alikies= de iu alia.

de iu/j alia/j = aliies = ali-ies

Por pliklaro: ali- ies.

Jes, vi pravas, ali-ies estas gramatike pli bona. Sed mi ŝatus, ke ambaŭ serioj i- kaj ki- estu uzataj por kunmetaĵoj, kie tabelvorto estas la fina elemento.

"Aliies", por mi, enhavas tro da sinsekvaj vokaloj.

Tio, kompreneble, estas nur sugesto por flekseble ĝeneraligi kunmetaĵoj uzante tabelvortojn.

Altebrilas:Jes, vi pravas, ali-ies estas gramatike pli bona. Sed mi ŝatus, ke ambaŭ serioj i- kaj ki- estu uzataj por kunmetaĵoj, kie tabelvorto estas la fina elemento.

"Aliies", por mi, enhavas tro da sinsekvaj vokaloj.

Tio, kompreneble, estas nur sugesto por flekseble ĝeneraligi kunmetaĵoj uzante tabelvortojn.

Mi konsentas pri gxeneraligxo:
bel- ies, belkies, bel-nenies, belcxies.

La unua povas signifi "de iu bela" (ekz. "bel-ies allogo"). La ceteraj estas obskuraj...