As one who lives in today's China, I know from personal experience how unjust internet cencorship is. I am really excieted when I learned that Secretary Hillary Clinton gave this speech about Internet freedom.

The same goal of free flow of informatin, a public space for speech free of barrier, I think, is also what we Esperantists strive for. Therefore I am now on a project to Esperantize the speech. As it is LONG, I will post them here in a series.

Corrections and suggestions are what I am posting here for! Welcome! Welcome!

The original text can be found here:
http://www.state.gov/secretary/rm/2010/01/135519.h...
(Our Chinese members will have to use proxy for this address)

Part One

Parolo pri Interreta Libereco

Hillary Rodham Clinton
Ŝtata Sekretario
The Newseum
Vaŝintono, DC
Januaro 21a, 2010

________________________________________

SEKRETARIO CLINTON: Multe da danko, Alberto, por ne nur tiu varma enkonuko kaj ankaŭ gvido de tiu ĉi grava instituto per vi kaj viaj kolegoj. Plaĉas al mi veni al la Newseum. La Newseum estas monumento por iuj de la plej karaj liberecoj niaj, kaj mi estas dankplena por la ŝanco diskuti kiel tiuj liberecoj utilas al novaj defioj en la 21a jarcento.

　　Mi ne povas vidi vin ĉiujn, ĉar tie ĉi la lampoj lumas kontraŭ miaj okuloj kaj vi restas en la mallumom, tamen mi scias ke estas multe da amikoj kaj ekskolegoj. Mi deziras esprimi mian dankon al Charles Overby, la ĈEO de la Libera Forumo (Freedom Forum) veninta ĉi tien; Senatano Edward Kaufman kaj Senatano Joe Lieberman, miaj ekskolegoj ĉe la Senato. Ili ambaŭ kontribuis al trapaso de la Voice Act, kiu agnoskas sindeviĝo de la kongreso kaj de la usonanaro por interreta libereco, la sindeviĝo transiranta partia bordo kaj fakoj de registaro.

　　Ankaŭ, mi informiĝis ke estas Senatano Sam Brownback, Senatano Ted Kaufman, Reprezentanto Loretta Sanchez, multe da reprezentantoj el la Diplomata Ligo (Diplomatic Corps), ambasadoroj, aferŝarĝistoj, anoj el Ĉinujo, Kolombio, Irano, kaj Libano, and Moldovaujo de nia Programo de Gvidado por Internacia Vizitanto (International Visitor Leadership Program) pri interreta libereco. Kaj mi volas mencii Walter Isaacson, prezidanto de la Aspen Instituto, kiu antaŭmallonge nomumiĝis al nia Estraro pri Dissendado (Broadcasting Board of Governors) kaj, certe, kontribuegis subteni la laboron por interreta libereco, por kiu la Aspen Institute delonge penadas.

　　Tiu ĉi estos grava prelego pri gravega afero. Sed antaŭ ol mi komencas, mi volas priparolas ete pri Haitio, ĉar dum la lastaj 8 tagoj, la popolo Haitia kaj la popolo tutmonda estas unuiĝinta kontraŭ tragedio grandego. Nia duonglobo jam spertas nian kunlaboron kontraŭ malfacilaĵo, sed alpenaŭ estis la tia, kia ni nun kontraŭbatalas ĉe Portoprinco. Komunikila reto estas grava por nia reago. La reto, certe, ege damaĝiĝis kaj je multe da lokoj tute detruitiĝis. Je horoj post la tertremo, ni kunlaboris kun asociano el privata entrepreno; unue, por estigi la tekstmesaĝan “HAITI” kampanjo por ke uzantaro poŝtelefona en Usono povu donaci per tekstmesaĝo al la savantoj. Tiu kampanjo montras la grandan animon de usonanoj, kaj ĝis nun ni jam kolektas pli ol $25 miliono da mono por savantoj.

　　Informreto ankaŭ estis grava surloke. Kiam mi laboris kun Prezidanto Preval en Portoprinco sabaton, unu el liaj plej gravaj farotoj estis establi la komunikilon. La registaro, resto de tio, ne povis interparoli, nek niaj NROj, nia civilaj kaj armeaj gvidantoj. Teĥnologiaj kompanioj faris interagan landkarton informantan nin pri bezono kaj fontoj de rimedo. Kaj lundon, usona serĉ-kaj-sava teamo tiris unu 7-jaran knabinon kaj du virinojn el falinta supermerkato, post ol ili sendis tekstmesaĝon por helpo. Nu, tiuj ekzemploj simple montras iom el pli komuna estanteco.

　　La rapideco de informreto nun faras novan nervan sistemon sur nia planedo. Kiam io okazas en Haitio aŭ Hunano, tiam ni la kromuloj tuj scias pri tio – de reala homo. Kaj ni ankaŭ povas tuj respondi. Usonanojn volontajn helpi en post-tertrema Haitio kaj la knabinon kaptitan sub la supermerkato interligis tiel, kiel oni ne eĉ imagis antaŭ unu jaro. La sama principo hodiaŭ indas por almenaŭ ĉiu homaro. Hodiaŭ, kiam ni sidas tie ĉi, vi ĉiu, – aŭ pli eble, ĉiu gefilo nia – povas per komunikilo kiun multaj homoj kunhavas, transdoni tiun ĉi diskuton al miliardo tra la mondo.

　　Nun, je multe da flankoj, informo neniam estis tiel ĉi libera. Oni povas disigi pli da ideoj al pli da homoj, per pli da rimedoj, ol povis iu ajn antaŭulo en la historio. Kaj eĉ en aŭtoritarisma lando, informreto nun helpas popolon malkovri fakton kaj devigi sian registaron
Dum sia novembra vizito al Ĉinujo, ekzemple, Prezidanto Obama faris kunsidon kun interreta korespondo, por montri la gravecon de interreto. Respondante iun demandon senditan per la interreto, li defendis la rajton popola gajni informon, kaj diris ke ju pli libere informo fluas, des pli sana la socio fariĝos. Li priparolis kiel tiu rajto helpas la civitanojn devigi siajn registarojn, naskas novajn ideoj, kuraĝigas kreemulon kaj novigemulon. Ja pro tiu usona kredo al la vero, estas mi hodiaŭ tie ĉi parolanta.

　　Ĉar ni estas ligita senprecendence, ni devas ankaŭ agnoski ke tiuj teĥnologio ne estas senkondiĉe bona. Tiuj iloj ja eksploitiĝas por malhelpi homan antaŭiron kaj politikajn rajtojn. Simple kiel fero utilas konstrui hospitalon aŭ maŝinpafilon, aŭ kiel atom-energio povas vivigi urbon aŭ detrui ĝin, moderna informreto kaj aliaj teĥnologio subtenataj de ĝi povas utili por bono aŭ por malbono. La sama interreto kiu helpas organizi liberecan movadon ankaŭ helpas al-Qaida fari malamon kaj perforton kontraŭ la senkulpa. Teĥnologiojn kiuj ebligas pli malferman kaj travideblan registaron ankaŭ povas forkapti la registaro, por subpremi malkonsentulon aŭ senigi homajn rajtojn.

@ Lyz - while I won't be reading the whole of your translation for the simple fact that it's originally in English and therefore more convenient for me to read that one, this is awesome work you've got here - some good yakka as we Aussie's say

I have one question, what is censorship like in Taiwan? Better or worse or the same system as PRC?
As an Australian who's current ruling party has intentions of impletenting censorship, I too and worried - but on the upside, last time I checked, the other major party and a large party were against the scheme so it won't get in at any rate.

ceigered:I have one question, what is censorship like in Taiwan? Better or worse or the same system as PRC?

Yes sir! I am proud to tell you, our Republic has one of the free-est public space. Nothing like the PRC system.

I hope our Republic can "exist" though.

LyzTyphone:

ceigered:I have one question, what is censorship like in Taiwan? Better or worse or the same system as PRC?

Yes sir! I am proud to tell you, our Republic has one of the free-est public space. Nothing like the PRC system.

I hope our Republic can "exist" though.

Cheers for that info Lyz - three cheers for Taiwan's awesomeness!

I saw lots of peaceful political demonstrations in Taiwan, people holding signs to express their anti-government opinions, and also booths set up where people were handing out literature about issues they support.

"ROC out of Taiwan!" seemed to be a popular slogan. And "A Taiwanese person is not a Chinese person". I regretted that I could not read the Chinese slogans, though.

so all they wanted was to lose the "Republic of China" name? heh. I guess it might be the time to relinquish their claims on mainland China if they still have any, but I hope the PRC goes down soon and a reunification following, if the people want it.

IberianWolf:so all they wanted was to lose the "Republic of China" name? heh. I guess it might be the time to relinquish their claims on mainland China if they still have any, but I hope the PRC goes down soon and a reunification following, if the people want it.

It is not the Republic of China name, so much as the Republic of China government.

Taiwan is in a difficult position. They can't relinquish their claims on mainland China because if they do, China will attack. Because if they relinquish their claim, it is like a declaration of independence. So Taiwan can't say "We are not China", even if they do not feel that they are China. Because then PRC will certainly attack.

If I were Taiwanese, I would not want to unify with China. I think that Taiwan is a unique country with its own history that is separate from China, although it also shares in Chinese culture. I think it would be a shame if it were absorbed into China, because it would lose its individuality.

I think of Taiwan and China like the UK and the US. We share the same language and we have many of the same ideas and cultural traditions. But our histories diverged in the past, and now it is too late to go back and become one country, because we have now developed our own unique identities, even though our roots are the same.

Thanks @erinja for your support~!

IberianWolf:so all they wanted was to lose the "Republic of China" name?

Well, our government has long publicly admitted that it's impossible to wage another war and take back the lost lands. (sigh)

Now all the drama about naming is basically a side issue of wether to aim at unity/status quo (so a name with "China" in it will make it easier later) or to seek formal independence (then our country will be more properly named something like "Republic of Taiwan")

I am personlly a supporter of our Republican tradition. And you know, it's kind of silly going crazy for just a name. The point is that we de-facto rule the islands.

Well, that was just my opinion, a tiny aspect of Taiwan's politics.

Oh, by the way, are you aware that our congress people (of the Legislation Yuan) won the ig-Noble Peace Prize of 1995? XD
As a side fact, they are mostly friends to each other. There was stories about after each session they will all have bipartisan lunch together.