Ku rupapuro rw'ibirimwo
Kwishura

La akuzativo post participoj kiam estas prepozicio

ca, kivuye

Ubutumwa 11

ururimi: Esperanto

Nala_Cat15 (Kwerekana umwidondoro) 3 Ndamukiza 2020 19:25:37

Ĉu oni ankoraŭ uzas la akuzativon kiam estas prepozicio antaŭ participo kaj objekto?

ekzemple:

en mallumitaj ĉambroj aŭ en mallumitaj ĉambrojn ?

ĉu la prepozicio nuligas la akuzativon eĉ se poste estas (transitiva) participo? Mi demandas ĉar mi trovis ekzemplon en PIV kiu ŝajnis strange laŭ mi

"....plej granda komprenebleco por instruitaj homoj." -PIV. Kiel vi povas vidi, Zamenhof ne uzis la akuzativon ĉi tie en la vorto "homoj"

Dankon.

Metsis (Kwerekana umwidondoro) 3 Ndamukiza 2020 20:11:01

Pensu tiel: participo estas aŭ adjektivo (mallumita), aŭ substantivo (akuzito) aŭ adverbo (mallumite). Adjektivoj ĉiam kongruas kun la nominoj (substantivoj kaj pronomoj), kiuj ili priskribas.
 
  • Ili estas en mallumita ĉambro.
  • Ili iras en mallumitan ĉambron.
  • Ili estas en mallumitaj ĉambroj.
  • Ili iras en mallumitajn ĉambrojn.

Nala_Cat15 (Kwerekana umwidondoro) 1 Rusama 2020 15:28:21

Dankon, Sed mi vidis ie ke oni uzas la akuzativon post participoj kiuj formas el transitivaj verboj. Fakte Evildea diris ĉi tion en sia filmeto.

Je 1:34 li eksplikas tion, ke oni ankoraŭ uzas la akuzativon kun kunmetitaj verbformoj(n?).
Do ŝajnas iome kontraŭdira ke zamenhof ne uzis la akuzativon kun homoj en la frazeto "por instruitaj homoj

Metsis (Kwerekana umwidondoro) 1 Rusama 2020 16:16:19

No, no, it seems to me that you're mixing things.

While a participle is formed from a verb, it is always either an adjective (ends in -a), a noun (-o) or an adverb (-e). Nouns and adjectives describing them must agree, i.e. have the same grammatical case (nominative or accusative) and number (singular or plural).

Now there is a group of prepositions that can show both location and motion towards a location. Por is not one of them.

See a posting in the Duolingo forum When to use the -n ending.

Nala_Cat15 (Kwerekana umwidondoro) 1 Rusama 2020 19:14:26

jen la filmeto de evildea kiu eksplikas tion, ke oni uzas la akuzativon post participoj kiuj formas de transitivaj verboj.

1:34

https://youtu.be/xn_jzwnYC-c

li uzas la akuzativon en la frazo:

"Mi estas vidanta katon" do kial ne "por instruitaj homojn

Nala_Cat15 (Kwerekana umwidondoro) 1 Rusama 2020 19:18:54

esence lia argumento estas tio ke participoj ankoraŭ estas tipoj de verboj (kvankam ili ankaŭ estas adjektivoj...), tial oni ankoraŭ uzas la akzuativon kun ili.

sergejm (Kwerekana umwidondoro) 2 Rusama 2020 05:22:51

por instruitaj homojn
Ĉi tio ne eblas - "inistruITa" estas passiva patricipo.
Sed eblas:
por junulojN instruINTa viro

Nala_Cat15 (Kwerekana umwidondoro) 2 Rusama 2020 06:27:27

Dankon

Metsis (Kwerekana umwidondoro) 2 Rusama 2020 10:24:05

There are several ways to classify verbs. One is tense, the time frame when the action happens. Esperanto has three tenses: past, present and future. English has actually two – past and present – and uses auxiliary verbs for showing future. Another way to classify verbs is grammatical aspect. The use of aspects varies from language to language. In English there are two aspect systems: progressiveness and perfectness.

Given the two real and one auxiliary tense with 2x2 aspects you get the English verb system.

Wikipedia:
Aspects of the present tense:
 
  • Present simple (not progressive, not perfect): "I eat"
  • Present progressive (progressive, not perfect): "I am eating"
  • Present perfect (not progressive, perfect): "I have eaten"
  • Present perfect progressive (progressive, perfect): "I have been eating"
And so on.

As I said Esperanto has three real tenses, but the aspects are different than the English ones. The prefix ek- and the suffix -ad/ with the plain verb ending of -i form an aspect system of perfectness.

Remark: The grammatical moods are also aspects. The Wikipedia quote above uses the indicative mood. English lacks a separate imperative mood and uses again auxiliary verbs for the conditional mood. Esperanto has its reala modo, u-modo and imaga aŭ us-modo, but these do not map directly between English and Esperanto.

Besides the ek/ad-affixes there is also another aspect system in Esperanto, and this is what Evildea explains in the video.

He begins with a sentence "Mi vidas katon" that can be translated either to "I see a cat" or "I am seeing a cat". In English you MUST pick either form and these forms have different meanings because of the aspect. In Esperanto you usually go by that simple form (largely thanks to an early Esperantists Kazimierz Bein) and it is translatable into English either way. But if you absolute, necessary for some reason have to specify that at this very right moment you are seeing a cat, you can use aktivan adjektivan participon
 
  • (Mi) (vidas) (katon) → (Mi) (estas vidanta) (katon).
where the first parenthesised part is the subject (the actor), the second the predicate (the main verb) and the third the direct object (the receiver of the action).

While in theory the form of esti can be any of estis, estas, estos, estus and estu and vidi can be any of vidinta, vidanta and vidonta, many of these get really complex to explain in other languages.

Note that the active participles contain n before t (-int/, -ant/ and -ont/), while the passive participles not (-it/, -at/ and -ot/) as Sergejm pointed out.

This Youtube video might help you further.

Urho (Kwerekana umwidondoro) 2 Rusama 2020 16:08:01

Parenteze, ankaŭ La leciono 7 en La tuta Esperanto (de Henrik Seppik) estas bone legi.
→ 49. Senakuzativaj prepozicioj

Subira ku ntango