Messages: 23
Language: Esperanto
StefKo (User's profile) March 17, 2021, 9:09:46 PM
Ekzemploj:
jeść – zjeść (manĝi – formanĝi)
kończyć – skończyć (fini – ?)
gryźć – ugryźć (mordi – ?)
jechać – pojechać (veturi – forveturi)
myć – umyć (lavi – forlavi)
malować – namalować (pentri – ?)
czytać – przeczytać (legi – tralegi)
brać – wziąć (? – preni)
oglądać – obejrzeć (spekti – ?)
mówić – powiedzieć (paroli – diri?)
widzieć – zobaczyć (vidi – ekvidi?)
ktp.
Metsis (User's profile) March 18, 2021, 8:55:47 AM
Fakte en la difino de la vorto "perfektivo" en PIV oni donas unu eblon: la finaĵon "-int" kaj "-it".
- Mi estas farinta.
- Mi eltrinkis la botelon.
Ekzemplo kun verboj "fari" (perfektiva) kaj "bezoni" (neperfektiva)
perfektiva aspekto
- en preterito
- faris
- ekbezonis
- faris
- en futuro
- faros
- ekbezonos
- faros
- en preterito
- faradis
- bezonis
- faradis
- en futuro
- farados
- bezonos
- farados
Kiam mi jam konstatis, varias inter lingvoj kiel oni komprenas aspekton. La origina ideo de aspekto en Esperanto povas esti tiu de la slavaj lingvoj, sed en praktiko oni forgesis (aŭ pli verŝajne ne eĉ komprenis) tiun, kiam multaj ne-slavoj ekuzis la lingvon. Fakto estas, ke neniu parolas per "kultivi" la afiksojn "ek-" kaj "-ad" en preskaŭ ĉiu dua verbo.
La prefikson "el-" oni uzas nur kun kelkaj verboj, do ili praktike estas leksikigitaj, fiksaj, apartaj verboj.
Plejparte en tekstoj oni povas vidi malsimplajn verboformojn "esti + -inta/it", sed en parolo plejmulton preferas la simpajn formojn (dank' al la Esperanta pioniro Kazimierz Bein). Kaj bone tiel, ĉar la malsimplaj formoj ofte estas pezaj kaj malfacile kompreneblaj.
Sume ekzistas neniu kohera maniero montri perfektivecon aŭ mankon de ĝi.
StefKo (User's profile) March 18, 2021, 11:14:08 AM
Por mi, alkutimiĝinta al klara diferencigo inter perfektiveco kaj imperfekiveco, la plej bona solvo estus speciala prefikso, ekz. kiel la pola s-, z- (eventuale so-, zo- antaŭ iuj konsonantoj) antaŭ vortoj kiuj signifas perfektivecon.
Ni havus, ekz. tiel:
ekmanĝi – zmanĝi – manĝi – manĝadi – remanĝi – manĝo – zmanĝo...
ekpentri – spentri – pentri – pentradi – repentri – pentro – spentro...
ekspekti – sospekti – spekti – spektadi – respekti – spekto – sospekto...
Altebrilas (User's profile) March 18, 2021, 11:36:47 AM
ekspekti – sospekti – spekti – spektadi – respekti – spekto – sospekto...Ĉu tio ne devigus nin ŝanĝi "respekti"-n al *rispekti ?
StefKo (User's profile) March 18, 2021, 12:33:44 PM
Altebrilas:"Re" en ĉi supre skribitaj ekzemploj signifas ripeton: remanĝi, repentri, respekti....ekspekti – sospekti – spekti – spektadi – respekti – spekto – sospekto...Ĉu tio ne devigus nin ŝanĝi "respekti"-n al *rispekti ?
Evidente, homonimoj okazas ankaŭ en Esperanto.
nornen (User's profile) March 18, 2021, 4:55:09 PM
hice
hacía
he hecho
había hecho
(hube hecho)
estuve haciendo
estaba haciendo
he estado haciendo
había estado haciendo
(hube estado haciendo)
Ĉiuj ĉi verbformoj signifas "mi faris", sed ĉiu el ili transdonas certajn detalojn.
Por esperantigi, mi unue demandas min "ĉu oni vere perdas gravan informaĵon, se oni uzas la simplan Esperantan verboformon?" Se la respondo estas "ne", mi prenas la simplan formon. Se la respondo estas "jes", mi uzas adverbojn, helpverbojn, sufiksojn, ktp.
hacía -> kutimis fari, kutime faris, faradis
hice -> faris
conocía -> mi sciis
conocí -> mi eksciis
StefKo (User's profile) March 19, 2021, 7:47:58 PM
fari: estis farinta/faris(?)
fermi
fini
ĝoji
konstrui
krii
kuri
lerni
levi
meti
morti
movi
naski
pasi
porti
preni
rakonti
respondi
ridi
skribi
ŝanĝi
Altebrilas (User's profile) March 19, 2021, 10:21:10 PM
En la franca, estas kvin pasintaj verbformoj. Inter "passé simple" kaj "passé composé", la ĉefa nuanco estas ke la unua estas uzata plejofte skribe, dum la dua parole. Ambaŭ estas tradukeblaj per "is" formo. Gravas konservi nuancojn, sed unue oni sciu pri kiuj temas kaj kial ili povus malaperi.
nornen (User's profile) March 19, 2021, 11:42:52 PM
Altebrilas:Ĉu vi povas doni ekzemplojn de frazoj, kie tiu distingo estas nepra? Ekzemploj pri kiuj la kunteksto ne sufiĉas por kompreni la nuancon?Ne temas tiom pri la malsameco inter "j'ai fait" kaj "je fis", sed pli pri la malsameco inter "j'ai fait" kaj "je faisais".
En la franca, estas kvin pasintaj verbformoj. Inter "passé simple" kaj "passé composé", la ĉefa nuanco estas ke la unua estas uzata plejofte skribe, dum la dua parole. Ambaŭ estas tradukeblaj per "is" formo. Gravas konservi nuancojn, sed unue oni sciu pri kiuj temas kaj kial ili povus malaperi.
Almenaŭ en la hispana estas granda malsameco inter "cuando era niño, me caí (je tombai / je suis tombé) de cabeza" kaj "cuando era niño, me caía (tombais) de cabeza". La dua kaŭzis pli da kapaj lezoj. Same pri "lo conocí" kaj "lo conocía"; "lo supe" kaj "lo sabía".
StefKo (User's profile) March 20, 2021, 8:15:44 AM
Altebrilas:Ĉu vi povas doni ekzemplojn de frazoj, kie tiu distingo estas nepra? Ekzemploj pri kiuj la kunteksto ne sufiĉas por kompreni la nuancon?Jen frazoj.
En la franca, estas kvin pasintaj verbformoj. Inter "passé simple" kaj "passé composé", la ĉefa nuanco estas ke la unua estas uzata plejofte skribe, dum la dua parole. Ambaŭ estas tradukeblaj per "is" formo. Gravas konservi nuancojn, sed unue oni sciu pri kiuj temas kaj kial ili povus malaperi.
Fari: “Hieraŭ mi faris kopion de la manuskripto.”
Demando: Ĉu la kopio estas nun preta, ĉu ne? La manuskripto enhavis 400 paĝojn.
Fermi: “Antaŭ ventego Maria fermis ĉiujn fenestrojn en sia granda domo.”
Demando: Ĉu ŝi sukcesis fermi ĉiujn fenstrojn, ĉu ne? Eble kelkajn fenestrojn ŝi ne sukcesis fermi?
Fini: “Kiam mi vizitis amikinon, ŝi finis legi libron (ŝi legis la lastan paĝon).”
Demando: Ĉu la libro estis tiam entute tralegita, ĉu estis ankoraŭ iomete por tralegi?
Ktp.
Dialogo en lernejo:
La instruistino demandas:
– Joĉjo, ĉu vi tralegis la libron kiun mi ordonis?
– Jes. Mi legis.
– Joĉjo, mi ne demadas, ĉu vi legis sed ĉu vi tralegis!
Tiaj intencaj prisilentoj estas multaj en niaj ĉiutagaj konversacioj.
Kaj jen alia konversacio.
La instruistino demandas:
– Joĉjo, ĉu vi legis la libron kiun mi ordonis?
– Jes. Mi legis.
– Kiom da paĝojn vi legis?
– Unu paĝon.
– Kial nur unu paĝon kaj ne la tutan libron!?
– Sinjorino, vi ne diris ke mi devu tralegi la tutan libron, vi nur diris ke mi legu la libron...
Ĉu en la du dialogoj oni vidas la bezonon de la diferecigo de la perfektiveco kaj imperfektiveco?
Kiom da horoj mi jam perdis por elekti ĝustan aspekton de la verboj! Kaj plue me ne scias kiuj estas ĝustaj!