(2)inter bofilino kaj bopatrino
Se ni komparas ĉi tion kun tiuj inter bofilino kaj bopatro, ni povas eltrovi ke la antaŭa estas ege pli multa ol la posta.

La edzino de Wang Ju王矩 en Fu'yang富阳，Zhe'jiang 浙江, havis malsanegan bopatrinon. Ŝi tranĉis sian femurokarnon por kuraci ŝin, kiu tamen ne bone traktis ŝin post resaniĝo. La bofilino mortis pro infektita vundo, kaj la filo diris ĉion al sia patrino. Ŝi pentis pro sia malbontrakto al la bofilino, kaj ploris post kiam ŝi vidis sur la mortokorpo la vundon de tranĉi karnon en femuro .

La edzino de Liu Wenshi刘文世 en Yunxian郧县, Hu'bei湖北, havis malsanan bopatrinon. Ŝi tranĉis karnon el brako, miksis ĝin en medikamentosupon, kio lasis sian bopatrinon resaniĝi iom. Tamen poste, la bopatrino denove pli severe malsaniĝis, ne englutante manĝaĵojn dum dek tagoj kaj alproksimiĝante al morto. La bofilino tenis tranĉileton, breĉis sian abdomenon, fortranĉis duonon de hepato. Ŝi metis ĝin kun kokaĵo en kaĉon manĝigi sian bopatrinon. Ŝi bongustumis kaj finmanĝis. Bonŝance, la bopatrino kaj la bofilino ambaŭ resaniĝis poste.

La edzino de Xiao Xuehua萧学华 en Anhua安化, Hu'nan湖南, havis malsanan bopatrinon. Ŝi tranĉis fermurokarnon por kuraci ŝin, kiu vere resaniĝis iom poste.

La antaŭe menciita kazo de la malsana patrino de Zhang Ri'kun 张日焜 en Yongding永定，Fujian福建, en kiu mi menciis ke la bofilino tranĉis karnon el brako por kuraci ŝin. Ankaŭ la bofilino lekis la okulojn de sia bopatrino kiam la okuloj doloris.

Hui Xing惠兴 kiu estis la edzino de unu manĉuo Ji'shan吉山, kiu estis en la armeo haltanta en la urbo Hanzhou杭州, Zhejiang 浙江. Post la morto de la edzo, la edzino ankoraŭ daŭrigis flegi liajn familianojn, kaj tranĉis sian brakokarnon por kuraci sian bopatrinon malsanan.

Tiaj kondutoj kaŭzis ke iuj inoj mortis pro vundo infektita aŭ sangoperdiĝo.

Eĉ iuj ŝarĝis sin per la responso de flegi la familianoj de sia edzo antaŭ edziniĝo. La futura edzino de Qiao Yong'tao乔涌涛 decidis flegi la gebopatrojn post la neatendita morto de ŝia futura edzo antaŭ geedziĝi. Ŝi tranĉis sian femurokarnon por kuraci sian bopatrinon.

(3) inter geedzoj
Ke la edzino servis sian edzon estis morala responso en la antikva Ĉinujo. La edzino de Lin Jing林经en Lianjiang 连江, Fujian福建 tranĉis fermurokarnon por kuraci sian edzon malsanan. Post la morto de la edzo, ŝi ne edziniĝis denove ĝis sia morto.

Xi guang希光 kiu estis manĉuino geedziĝis kun alia manĉuo. Ŝi tranĉis fermurokarnon por kuraci lin, kiu tamenmortis poste. Ŝi ankaŭ volis morti kune kun sia edzo.

Alia malsama kazo :
La edzino de Zhu Chengyu朱承宇 donis sian brakokarnon por kuraci sian edzon. Post la morto de la edzo, la edzofamilio forpelis ke ŝi serĉu novan edzon kaj edziniĝu denove. Tamen ŝi ne akceptis, kaj mortigis sin per pendi sin. Ŝia familio akuzis kontraŭ la edzofamilio en la regiona registaro ke la sinmortigo de ilia filino estis pro la forpelado de ŝia edzofamilio.

La ĉinaj inoj estis tiel obeemaj ke ili eĉ memoferis sin. Ekzemple, la dua edzino de An Yu'pan安于磐, tranĉis sian femurokarnon por kuraci sian malsanan edzon. Post la morto de ŝia edzo, ŝi ne plu edziniĝis ĝis sia morto. Ŝi elspezis sian tutan vivon starigi siajn gefilojn. La fianĉino de Wang Qianluo王前洛, antaŭ geedziĝo aŭdis ke ŝia fianĉo havis malsanon, kaj tranĉis sian femurokarnon por kuraci lin. Post lia morto antaŭ ilia geedziĝo, ŝi ne edziniĝis ĝis sia morto. Alia kazo ankaŭ similas, tamen la fianĉino memmortigis sin post la morto de sia fianĉo.

Ni devis elpunkti, ke en la regado de la imperiestro Shunzhi顺治, estis dekreto malpermesi ke edzinoj memoferis sin en la manieroj de tranĉi karnon el sia korpo, ks, cel'al kuraci familianojn. Tamen oni povas vidi laŭ la supre menciitaj kazoj, ke la dekreto ne estis bone implementita. Kvankam ekde la mongola dinastio Yuan元 ĝis la manĉua dinastio Qing清, similaj leĝoj ĉiam okazis, tamen neniam estis komplete implementitaj.

Ĉi tia kanibalismo estis aprobita morale, tamen neniam oficialigita aŭ leĝigita. En 《清史稿》 "la manskribaĵo de la historio de la dinastio Qing" listis 612 heroino-stilajn inojn, kiuj estis aprobitaj morale, kaj eĉ registritaj en la registaraj historiaj dokumentoj kiel ekzemploj. Tamen nur 16 el ili tranĉis karnon por profitigi familianojn. Iuj de la 16 personoj, eĉ faris tion pli ol unufoje, do la sumo estas 34 kazoj.

Tamen laŭ la 《古今图书集成》 (Complete Classics Collection of Ancient China）, en la dinastio Qing estis 490 personoj listitaj, 231 el kiuj tranĉis sian korpon. Do la sumo de la du libroj, estas 231+34=265 kazoj.

Ni povas scii ke :
1. 50% da inoj tranĉis sian korpon almenaŭ unufoje.
2. 20 inoj tranĉis pli ol unufoje.

En la "manskribaĵo de la historio de la dinastio Qing", la kazoj de kanibalismo akirita pro kutimo, estis pli multaj ol tiuj por travivi, kvankam la kvanto de viktimoj de la antaŭa estis malpli ol la posta. Sekvantaj klarigoj estas pli raciaj: la antaŭa havis pli grandan moralan influon al la tuta socio, kaj montris ke la viktimoj intence kaj vole memoferis sin. Tamen la posta montris ke la viktimoj estis la rezulto de medio, ili perdis laŭvolan elekton.

Kvankam ni ne povas diri ke la kanibalismoj por travivi estis pli oftaj kaj komunaj ol tiu pro akirita kutimo. Tamen ni povus dedukti ke la kanibalismo por travivi, estis pli grandskala kiam ĝi okazis.

Pli da kazoj estas la rezulto de pli da registraĵoj, pro ke la tuta socio pensis ke la kanibalismo pro akirita kutimo estis aprobinda. Do ili preferis registri ilin en la historiaj dokumentoj kiel moralaj ekzemploj.

Ĉapitro 7 la statistiko kaj la analizo de la kanibalismo en la antikva Ĉinujo

la sekvantaj estas la statistiko el antikvaj ĉinaj oficialaj dokumentoj.

Tabelo 1:

1.Zuo Zhuan 左传
kanibalismo pro malsato pro militoj : 2 kazoj
kanibalismo pro malamo pro militoj : 4 kazoj

2. Zhan Guo Ce 战国策
kanibalismo pro malsato pro militoj: 1kazo
Kanibalismo pro malamo pro militoj: 2kazoj

3. Zhuang zi庄子
kanibalismo pro gustumi : 2 kazoj

4. Han Fei Zi韩非子
kanibalismo pro gustumi: 3 kazoj

5. Guo Yu国语
kanibalismo pro malamo en senmilita (paca) epoko: 1 kazo

6.Meng Zi孟子
kanibalismo pro malsato pro militoj: 1kazo
Kanibalismo pro malamo pro militoj: 1kazo

7.Xun Zi荀子:
Kanibalismo pro malamo pro militoj: 1kazo

8. Li Ji礼记：
Kanibalismo pro malamo pro militoj: 1kazo

9. Shi Ji史记：
kanibalismo pro malsato pro militoj: 6 kazoj
Kanibalismo pro malamo pro militoj: 11 kazoj
kanibalismo pro malamo en senmilita (paca) epoko: 2 kazoj

10. Han Shu汉书:
kanibalismo pro malsato pro militoj: 11 kazoj
Kanibalismo pro malamo pro militoj: 1 kazo
kanibalismo pro naturaj katastrofoj: 13 kazoj

11.Hou Han Shu后汉书:
kanibalismo pro malsato pro militoj: 15 kazoj
kanibalismo pro naturaj katastrofoj: 13 kazoj

12. San Guo Zhi三国志 "la historia dokumento de la Tri Regnoj"
kanibalismo pro malsato pro militoj: 4 kazoj
kanibalismo pro naturaj katastrofoj: 3 kazoj

13.Ĝin Ŝu 晋书 "la historia dokumento de la dinastio Ĝin"
kanibalismo pro malsato pro militoj: 16 kazoj
kanibalismo pro malamo pro militoj: 1 kazo
kanibalismo pro naturaj katastrofoj: 13 kazoj
kanibalismo pro malamo en senmilita(paca) epoko: 2 kazoj

14.Wei Shu魏书 "la historia dokumento de la reĝimo Wei"
kanibalismo pro malsato pro militoj: 6 kazoj
kanibalismo pro malamo pro militoj:1 kazoj
kanibalismo pro naturaj katastrofoj: 1 kazoj

15. Nan Shi南史 "la historia dokumento de la reĝimoj en tiama suda Ĉinujo"
kanibalismo pro malsato pro militoj: 12 kazoj
kanibalismo pro malamo pro militoj: 3 kazoj
kanibalismo pro naturaj katastrofoj: 3 kazoj

16. Bei Shi北史 "la historia dokumento de la erĝimoj en tiama norda Ĉinujo"
kanibalismo pro malsato pro militoj: 3 kazoj
kanibalismo pro malamo pro militoj: 3 kazoj

17.Bei Qi Shu北齐书"la historia dokumento de la reĝimo Norda Qi"
kanibalismo pro malsato pro militoj: 2 kazoj

18 Song Shu宋书 "la historia dokumento de la reĝimo Song"
Kanibalismo pro malsato pro militoj: 1 kazoj
kanibalismo pro malamo pro militoj: 1 kazoj

19 Liang Shu梁书 "la historia dokumento de la reĝimo Liang"
kanibalismo pro malsato pro militoj：5 kazoj
kanibalismo pro malamo pro militoj: 2 kazoj
kanibalismo pro naturaj katastrofoj: 2 kazoj

20.Chen Shu陈书"la historia dokumento de la reĝimo Chen"
kanibalismo pro malsato pro militoj: 1 kazo

21.Sui Shu隋书 "la historia dokumento de la dinastio Sui"
kanibalismo pro malsato pro militoj: 2 kazoj
kanibalismo pro malamo pro militoj: 3 kazoj
kanibalismo pro naturaj katastrofoj: 3 kazoj

22. Xin Wu Dai Shi新五代史”la nova libro de la historio de la Kvin Dinastioj"
kanibalismo pro malsato pro mliitoj: 10 kazoj
kanibalismo pro malamo pro militoj: 4 kazoj
kanibalismo por plenumi gefilan responson: 1 kazo

23.Jiu Wu Dai Shi旧五代史"la malnova libro de la historio de la Kvin Dinastioj"
kanibalismo pro malsato pro militoj: 3 kazoj
kanibalismo pro malamo pro militoj: 1 kazo
kanibalismo pro naturaj katastrofoj: 1 kazo

24.Jin Shi金史 "la historio de la reĝimo Jurĉeno"
kanibalismo pro naturaj katastrofoj: 3 kazoj

25.Liao Shi辽史"la historio de la reĝimo Kitai‘
kanibalismo pro naturaj katastrofoj: 1 kazo

26.Yuan Shi元史"la historio de la dinastio Yuan (fondita de Mongoloj)"
kanibalismo pro malsato pro militoj: 5 kazoj
kanibalismo pro malamo pro militoj: 1 kazo
kanibalismo pro naturaj katastrofoj: 27 kazoj
kanibalismo por plenumi gefilan responson: 13 kazoj

27.Song Shi宋史"la historio de la dinastio Song"
kanibalismo pro malsato pro militoj: 4 kazoj
kanibalismo pro malamo pro militoj: 4 kazoj
kanibalismo pro naturaj katastrofoj: 14 kazoj
kanibalismo por plenumi gefilan responson: 20 kazoj
kanibalismo por gustumi: 1 kazo

28.Ming Shi明史"la historio de la dinastio Ming"
kanibalismo pro malsato pro mliitoj: 5 kazoj
kanibalismo pro naturaj katastrofoj: 22 kazoj
kanibalismo pro lenumi gefilan responson: 17 kazoj
kanibalismo por gustumi: 1 kazo

29.Qing Shi Gao清史"la manskribaĵo de la historio de la dinastio Qing"
kanibalismo pro malsato pro militoj: 3 kazoj
kanibalismo pro naturaj katastrofoj: 15 kazoj
kanibalismo pro plenumi gefilan responson: 58 kazoj

30.太平御览:
kanibalismo pro malsato pro militoj: 14 kazoj
kanibalismo pro malamo pro mliitoj: 12 kazoj
kanibalismo pro naturaj katastrofoj: 19 kazoj
kanibalismo pro malamo en senmilita paca epoko: 2 kazoj
kanibalismo pro plenumi responson de lojaleco: 1 kazoj
kanibalismo pro plenumi gefilan responson: 2 kazoj
kanibalismo pro aliaj kialoj: 7 kazoj

31.古今图书集成“Complete Classics Collection of Ancient China”：
kanibalismo pro plenumi gefilan responson: 653

32.册府元龟:
kanibalismo pro malsato pro militoj: 21 kazoj
kanibalismo pro malamo pro militoj: 17 kazoj
kanibalismo pro naturaj katastrofoj: 25 kazoj
kanibalismo pro malamo en senmilita paca epoko: 1 kazo
kanibalismo por plenumi responson de lojaleco: 10 kazoj
kanibalismo por plenumi gefilan responson: 16 kazoj
kanibalismo por gustumi: 3 kazoj

Sume:
kanibalismo pro malsato pro militoj: 153
kanibalismo pro malamo pro militoj: 74
kanibalismo pro naturaj katastrofoj: 176
kanibalismo pro malamo en senmilita paca epoko: 8
kanibalismo por plenumi responson de lojaleco: 11
kanibalismo por plenumi gefilan responson: 780
kanibalismo por gustumi: 10
kanibalismo pro aliaj kialoj: 7

tabelo 2: statistiko pri kanibalismo pro akirita kutimo

femurokarno:
inter edzino kaj patro de edzo:68
inter edzino kaj patrino de edzo: 305
inter filino kaj patrino:75
inter filino kaj patro:73
inter filo kaj patrino:3
inter filo kaj patro:1
inter edzino kaj edzo: 14
inter nepino kaj avino:2
inter nepino kaj anivo de la patrina flanko:0
inter malpliaĝa fratino kaj pliaĝa frato:0
inter malpliaĝa frato kaj pliaĝa frato:0
sume:541

brakokarno:
inter edzino kaj patro de edzo:5
inter edzino kaj patrino de edzo: 25
inter filino kaj patrino:9
inter filino kaj patro:3
inter filo kaj patrino:0
inter filo kaj patro:1
inter edzino kaj edzo: 5
inter nepino kaj avino:0
inter nepino kaj anivo de la patrina flanko:0
inter malpliaĝa fratino kaj pliaĝa frato:0
inter malpliaĝa frato kaj pliaĝa frato:1
sume:49

hepato:
inter edzino kaj patro de edzo:1
inter edzino kaj patrino de edzo: 23
inter filino kaj patrino:6
inter filino kaj patro:4
sume:34

mamo:
inter edzino kaj patrino de edzo: 1
inter filino kaj patrino:1
sume:2

karno nespecifa:
inter edzino kaj patrino de edzo: 8
inter filino kaj patrino:3
inter filino kaj patro:1
inter nepino kaj avino:1
sume:13

sango:
inter edzino kaj patrino de edzo: 3
inter filino kaj patrino:1
sume:4

karno el brusto:
inter edzino kaj patrino de edzo: 1
inter filino kaj patrino:2
sume:3

fingroj:
inter edzino kaj patrino de edzo: 1
inter filino kaj patrino:1
inter malpliaĝa fratino kaj pliaĝa frato:1
sume:3

ripoj:
inter edzino kaj patrino de edzo: 1
sume:1

cerbo:
inter filino kaj patro:1
sume:1

genuo:
inter filino kaj patro:1
sume:1

pulmo:
inter filino kaj patro:1
sume:1

sume:
inter edzino kaj patro de edzo:74
inter edzino kaj patrino de edzo: 368
inter filino kaj patrino:98
inter filino kaj patro:84
inter filo kaj patrino:3
inter filo kaj patro:2
inter edzino kaj edzo: 19
inter nepino kaj avino:3
inter nepino kaj anivo de la patrina flanko:0
inter malpliaĝa fratino kaj pliaĝa frato:1
inter malpliaĝa frato kaj pliaĝa frato:1
sume:653 kazoj

La renkontiĝo de George Macartney kun la ĉina imperiestro en 1793, rompis la revon de la Ĉini-maniojn en Eŭropo

Ĉerpaĵo de la libro "la evoluo de la nacia karaktero de Ĉinoj " verkita de Zhang Hong'jie, fama historiisto en populara anstataŭ akademia stilo.

En 1793, la brita ambasado gvidita de George Macartney atingis Ĉinion, por establi egalan rilaton inter Britujo kaj Ĉinujo.

La ambasadoro estis George Macartney, kiu estis sperta je diplomatio. Kiam li havis 20 plus kelkajn jarojn, li estis diplomatiisto sendita de la reĝo de Britujo al Rusa imperio por diskuti pri alianco. Li akiris famon pro tiu vizito, kaj poste estis ĉefsekretario de Irlando, estro de Grenada kaj Madras. Li vizitis preskaŭ duonon de la mondo. En la jaro kiam li vizitis Ĉinujon, li estis 56 kaj jam decidis emeritiĝi. Tamen la brita reĝo faris lin elekti postenojn laŭ lia plaĉo kaj volo por ĉesigi lian emeritiĝon, sed li rifuzis. Li nur volis ripozi.

Tamen post kiam li aŭdis ke la reĝo volis lin viziti Ĉinujon, li denove ekscitiĝis, jesis, kaj rezignis la planon de emeritiĝo, ĉar li estis ĉinio-mania.

Tiam, numeraj europanoj estis ĉinimaniaj. En la dinastio Ming (1368-1644), ekleziuloj vizitis Ĉinion kaj raportis la viditaĵojn kaj aŭditaĵojn reen al europo, kio allogis multajn europanojn. Ili eksciis ke Ĉinujo havis tiom longan historion kaj prosperan kulturon dum la epoko, en kiu ili havis militojn en Europo. La ĉina civilizo neniam rompiĝis dum pli ol 2 mil jaroj. En la okuloj de kristaj misiistoj, Ĉinujo havis bonan politikan sistemon, liberalan imperiestron, bonfunkciantan burokratajn organojn, kio montris ke ŝi estis pli civiliza ol Europo. La ekleziuloj eĉ tradukis ĉinajn sanktajn tekstojn de Konfuceismo kaj Taoismo en la latinan lingvon al Europo. Eĉ la franca Voltaire, la fama enlightment verkisto, adoris Konfuceon en sia eta preĝejo de sia domo. La fama germana Leibniz estis ankaŭ manio por Ĉina kulturo. Li pensis ke ĉinoj havis la plej altnivelan kulturon kaj la plej progresintan teknologian civilizon tutmonde."

Voltaire diris ke "en moralo, eŭropanoj devas lerni de Ĉinoj." Leibniz eĉ avertis ke "ni eŭropanoj falis en sovaĝecon, Ni devas peti ĉinojn sendi instruistojn instrui al ni la civilizon"

Macartney kreskis en la atmosfero de ĉinimanio. Li ĉiam sopiris al viziti Ĉinujon. Li jam vizitis preskaŭ la plejparton de la Tero, ekde Karibio, al Barato. Tamen la mistera Ĉinujo ankoraŭ restis mito por li.

Aŭtune en 1792, li gvidis ŝiparon kun tri militŝipoj kaj 700 laboruloj, ekvojaĝante al Ĉinujo el la brita Portsmouth haveno, . Post 9 monatojn longa vojaĝo, ili atingis Ĉinujon.

Tamen,
post alveni, ili surpriziĝis pro la granda breĉo inter fakto de Ĉinujo kaj la revo. Ili spertis multajn ne-imageblajn aferjon, kio faris ilin turni sian sintenon pri Ĉinujo komplete.

Oni diris en Eŭropo, ke Ĉinio estis la plej gentila nacio tutmonde, kaj la ideologio de Konfuceismo estis la kerno de la lando, kio faris la landanojn gefratoj amantaj unu la alian. La imperiestro kondutis kvazaŭ la patro de la tuta imperio, dum la gobernestro la patro de unu goberno, dum la prefektujestro la patro de unu prefekturjo......Ili prizorgis la landanojn samkiel la patriarko prizorgis la familianojn. Leibniz eĉ diris ke, eĉ la servistoj kaj farmistoj montris la nekredeblan gentilecon inter si ĉiutage, pli bone ol la europaj aristokratoj.

Tamen, la britoj trovis malajn faktojn. La regado de la registaro estis plena je korupto, subpremo kaj maljusteco. La regatoj montris sian timon, kontraŭreziston kaj malhonestecon kontraŭ la registaro.

Ili ankaŭ vidis ke la regado de la imperio, estis konservata per perforto. La britoj petis la estron de armeo en Zhejiang provinco, ke sendu al ili iun kiu sciis la vojon surmaran al la urbo Tianjin. Kaj la estro jesis kun granda ĝojo. Tamen la britoj estis ŝokitaj ĉar la estro "kaptis" multajn popolojn kiuj spertis vojaĝi surmare al la urbo, kaj pridemandis ilin kiuj genuis antaŭ li kun mizera mieno. Pluaj du komercistoj ankaŭ estis kaptitaj kaj genuis. La estro ORDONIS ke ili gvidis la britulojn al la urbo. Tamen ili jam rezignis la marvojaĝon delonge kaj petis ke la estro maldevigu ilin el la tasko, genuante kaj kapfrapante la grundon. Tamen la estro tute ne akceptis tion kaj ordonis al ili sen simpatio, ke ili estu preta post nur unu horo.

La britoj tute ne povis akcepti la sintenon kaj la manieron per kiu la regantoj traktis la regatojn, tamen kio estis komuna en Ĉinuoj. La britoj kredas je tio ke la povo devenis el la popoloj, je la egaleco de homoj, kaj je la ne-superebla aŭtoritato de leĝoj, kaj je la nemalhaveblan respondecon de ŝtato protekti kaj respekti la noblecon de popoloj. ktp.

Tamen Ĉinujo kredis la malan：la povo de diversnivelaj registaroj devenis el la imperiestro, la burokratoj havis ne-supereblan privileĝon. la bezono de la ŝtato superis ĉion.

La britoj diris ke la totalismo de la estro montris ke la registaro tute ne prizorgis la popolojn. Ili forpelis honestajn kaj diligentajn komercistojn abandoni siajn familianojn por servi senkondiĉe la registaron, kio damaĝis la komercistojn kaj nur favoris la registaron.

La britoj ankaŭ estis ŝokitaj ke la moraloniveloj de ĉinoj estis tre malaltaj, malsame ol la revo en Eŭropo. Sub la regado kun forta subpremo, la psikologia situacio de ĉinoj estis forte kontornitaj. Al ili mankis mem-estimo. Ili ankaŭ estis malvarma-anima, egoista, sensimpata. La ĉinoj senditaj de la estro sur la britajn ŝipojn, restigis tian impreson al la britoj:

"ili emis mensogi, estis sprita. Ili ŝtelis aĵojn senhonte, kaj se kaptitaj, ili tuj pardonpetis senhezite. ...... ili ŝtelis kiam ili havis ĉiujn ajn ŝancojn. Tamen ili konfesis la ŝteladon tuj kiam oni kaptis kaj elpunktis la ejojn kie ili kaŝis la ŝtelitaĵojn. Unufoje, la kuirulo intencis mensogi kontraŭ ni (la britoj). Li donis al ni kokaĵojn, al ĉiu de kiuj mankis unu de la du kruroj. Post kiam ni elpunktis ke kokoj devas havi du krurojn, ili ridetante redonis al ni la krurojn mankantajn. "

La plej ŝokita afero estas la sensimpateco de ĉinoj.
"Kiam la ŝiparo vojaĝis tra la kanalo, pluraj personoj falis en riveron pro turniĝo de unu ŝipeto, tamen neniuj aliaj provis savi la falintulojn. Kaj la ĉinoj en niaj ŝipoj persvadis al ni ke ne savu ilin ĉar ni ne akiros rekompencon pro savi ilin. Do agu kvazaŭ ke ni ne vidintus tion."

La britoj ne vidis tian fenomenon en la cetera parto de la mondo. Nur ĉinoj en Ĉinio estis sensimpataj al siaj samlandanoj.

La britoj analizis kaj konkludis ke la psikologia situacio de ĉinoj estis prilaborita kaj kreita de la ĉinaj regantoj. Ĉar ili ankaŭ renkontis aliajn ĉinojn en regionoj ekster Ĉinujo, ekzemple, tiuj en Filipino, Indonezio, kaj aliaj insuloj de la britaj kolonioj. Ili estis tute normalaj samkiel aliuloj en la cetera parto de la mondo. Tamen ĉinoj en Ĉinujo, estis senaktivaj, malkuraĝaj, sensimpataj, kaj kruelaj.

Ili rimarkis, ke en la situacio kie ne estis burokratoj, ĉinoj estis ankaŭ normalaj kaj aktivaj kun ĝoja mieno. Tamen tuj kiam la burokratoj aperis, ili kondutis kvazaŭ ke la musoj vidas la katon, kio estis la rezulto de longatempa subpremo de totalismo.

La membroj de la ambasado diris ke tio devenis el la politika sistemo de Ĉinujo, ne el la naturo de ĉinoj."

"la ĉina imperikortego laŭplaĉe tajlis la personecon de ĉinoj. Ili volis la popolojn sendeziraj, sen reciproka fido unu al la alia. Ili faris ilin sensimpataj, dubemaj kontraŭ eĉ siaj najbaroj. Ĉinoj ne pensis pri la homrajtoj kaj politikaj rajtoj. Ili eĉ ne sciis ĉu ili rajtis havi tiujn."

"ĉinoj ne memrespektis, ĉar la regantoj neniam rigardis ilin kiel homojn. En la okuloj de regantoj, ili estis nur sklavoj havantaj samajn statusojn samkiel hejmbestoj. Ĉiuj povus esti batataj nur pro ke la plej subnivelaj oficistoj jesis. Ili devis kisi la batilojn kaj danki al la oficistoj batantaj ilin. Ili devis genui kaj kulpigi sin pro ke ili perturbis la oficistojn kiuj ne povis ripozi sed venis puni ilin. ......la memestimo de popoloj malaperis komplete post longatempa tia malestimado."

"la totalisma regado kaŭzis katastrofan rezulton, ke la ĉinnacio retrogresis en civilizo dum ni ĉiutage progresis en arto kaj scienco. Ili iĝadas duonbarbaroj".

La sperto de Feng Dao冯道

Krom eta kvanto de herooj, la plejparto de homoj ne volis vivi en malpacaj epokoj.

En la ĉina lingvo estis idiomaĵo "oni preferas esti hundo en paca epoko, ol esti homo en kaosa epoko", kio montris la sono el koro de la plejparto da ĉinoj. Tamen naskiĝi en kia epoko ne estas decidita de ni, tamen de la Dio. Ni devus danki al la Dio pro ke Li estis kompata kaj simpatia, se ni naskiĝas kaj vivas en unu paca epoko; Kaj ni nur povas penti pri la malbonŝanco se en unu malpaca.

Ni interesiĝas pri, ne nur kaosaj epokoj, tamen ankaŭ la intelektuloj en tiuj epokoj. Kiom da elektoj ili havis en tiuj epokoj? Ĉu ili havis pli da ŝancoj kaj eblecoj en kaosaj epokoj, ol en la pacaj? Kio subtenis ilin travivi en kaoso?

Dum la ĉina historio, la kaosaj estis pli multe ol la pacaj. Se unu persono vivus ekde la epoko de Konfuceo ĝis la komenco de la 20a jarcento post Kristo, ni povus supozi ke li sendube suspirus kiom malstabila kaj malkvieta estis lia vivo.

El la moderna vidpunkto, neniu volas vivi en ĉi tiu mondo por suferi. Ĉiuj volas feliĉon.

La ĉinaj intelektuloj kredis la filozofion ke tiuj kiuj estas riĉaj pli bonus helpi la mondon dum tiuj kiuj estas malriĉaj plibonus plibonigi sin mem (morale kaj spirite). Do en malpacaj epokoj, intelektuloj ĉinaj aû partoprenis estikiel konsultantoj de militestroj en iliaj militoj, helpante ilin venki kaj preni pli da teritoriojn kaj povon; aû estis ermitoj kiuj ne volis subteni la militojn nek povis toleri la grandskalan perdiĝon de vivoj. La protagnisto de ĉi tiu artikolo, Feng Dao (Feng, la familianomo), ankaû vivis en unu de tiaj malpacaj epokoj, kiu, laû iu moderna historiisto Qian Mu钱穆, estis la plej senhonora epoko en la ĉina historio. Kaj la protagnisto Feng Dao faris malsaman elekton ol la antaûuloj, kio montris ekzemplon al la intelektuloj en la sekvantaj epokoj.

Feng Dao, vivis dum 882-954 post Kristo. En la finepoko de la dinastio Tang, li laboris por la militestro Liu Shouye刘守业. Post la malgajno de la militestro, li denove laboris por la militestro Zhang Chengye张承业, kiu rekomendis lin al la princo Li Keyong李克用. En la regno Posta Tang, li estis ĉefministro de la imperia kortego. Poste Li ankaû laboris estikiel la ĉefministro de la regno Posta Ĝin. Post kiam la Kitai imperio nuligis la Postan Ĝin, li laboris por la nomada imperio estikiel la Granda Sekretario. Poste, li laboris por la regno Posta Han estikiel la ĉefministro, kaj poste, same en la regno Posta Zhou. Nome, li sinsekve laboris en kvin reĝimoj---- Posta Tang, Posta Ĝin, Posta Han, Posta Zhou kaj la Kitai imperio, estikiel la ĉefministro aû tiuj similaj, servante unu post la alia dek imperiestroj, kio faris lin la plej malofta tipo de intelektulo en la ĉina historio.

Laû la konfuceistoj, unu intelektulo devu esti lojala al sia mastro kaj ne rajtas frekvence ŝanĝi sian mastron kiun ili servis. Do la historiistoj en la postaj epokoj severe kritikis lin ¨la plej malhonta¨. Alia historiisto akceptis ke Feng Dao kondutis taûge en tiuj postenoj, tamen ankoraû kritikis ke lia ofta ŝanĝo de mastroj, estis tiom malhonta kiel unu ino servis plurajn edzojn.

Nos va vider lo que faceva Feng Dao in su positiones. Le eruditos les quales le criticava debeva acceptar que Feng Dao habeva multe bon characteristicas, per exemplo, "con personalitate de verdicitate e honestate", "ille amava studiar e era capace in litteratura", e "era dilligente e poteva viver in austeritate."

Feng Dao viveva in un multo simple cabana ben que ille jam era officiero con rango alte. E ille mangiava le mesme con le soldatos quotidianmente. Postquam ille recipeva stipendio, ille compartiva le moneta con soldatos e servientes. In celle dies, il habeva le situationes multo commun que le soldatos robava feminas post ille ganiava guerras. Mais Feng Dao como officiero con rango alte, protegeva le feminas in secur loco, e las inviava retro a lor casas postquam trovava lor familias, lo que le consumeva multe moneta.

Quando ille travaliava in le position de ministro financiari del imperator Zhuang Zong del regime Tang, ille vadeva al citate natal a pede. Le governator e functionarios local le preparava multe donos, le quales ille totemente refusava.