Ankoraux maldekstruloj, Canal Red, proksima al hispana partio Podemos.

https://youtu.be/UiuzCeDXSo0?si=TAmgkdrhlpbNyasa
Du libroj:
Los carteles gringos (La karteloj usonaj) fa Jesús Esquivel.
Too big to Jail (Tro grandaj por jugxin, kaj des pli por prizonin), fa Chris Blackhurst.

Resumo: Ekz, usona banko (HSBC) blankigas 0,8 dolarbilionojn, monpunans om 1 dolarmiliardo kaj neniu bankestro prizonans. Sed normale tiuj bankegoj usonaj blankigas drogmonon preterrimarkite fa justico.

La termino "kartelo" uzans fa Usono por Meksikaj kaj maldocillandaj drogkrimorganizoj dum "gango" uzans por usonaj drogkrimorganizoj. Tiuj terminoj ne rilatas al grandeco de organizo sed al politika celo eksterigi kulpegon kaj dangxeregon, por justigi geopolitikan premon, militbazojn ecx militintervenon sur nedocilajn Latinoamerikajn landojn.

Narko- anstatauxas komu-(nisma) kiel preteksto intervenon.

https://youtu.be/ks9uDtd7Msc?si=lCAITVIGobtt6VCt

Video de Ben Norton.

Corina Machado apogas kruelan malricxigon de sian lando (ecx medicinmankon) kaj militinvadon "humanitajran" por liberigi (pupetigi) Venezuelon kaj donaci la nafton (plejgranda naft-rezervo en la mondo) al usonaj entreprenoj. Petadis sxi el Usono kaj ecx el Israelo ("anekdote": Machado deklaris favor mortigega, 67 mil per bomboj kaj 600.000 per malsato, usondependa Netanjahu) militinvadi sian amatan landon.

Do,
La nobelo premias edifan faUsonan popolkruelan premon de jardekoj, kaj edifan genocidan militon de Netanjahu en Gazao.

Esperanto-grupo en Facebook.
https://www.facebook.com/share/p/1FPq5TciwG/

Stranga "naiveco" de vikipedio en politikaj temoj, ecx en Esperanto.

https://youtu.be/pgOuqNykETs?si=Ewdqg93P-SkIAAVJ
Solo Fonseca estas entuziasma favor Usono kaj kontraux Maduro. Hi celebras ke Usono estas finfine preta lancxi sian armeon kontraux Venezuelon.
Hi mencias efikan ilon de usona armeo: militludoj. Iomete da historio: prusiaj kriegspiegelen. En 2019 militlude gajnis la Venezuela teamo, eble tial Trump ne militatakis. Memkritiko: enlanda opozicio estis tro malforta.
En junio 2025 nova militludo kontraux Venezuelo. Cxi foje, post sukcesa kampanjo akuzi Maduron frauxdon elekcian, la opozicio estas pli forta kaj unuigita, preta por regi la landon. Nur necesas iom da eksterlanda helpo: intervencio fa usona armeo aux minaca blufo dezertigi iom Venezuelan armeon.
La du tendencoj (eble aplikigxos ties miksajxo) estas Marco Rubio (invadi) vs Richard Grenell (negocii). Grenell jam gajnis batalojn, sed tro etaj. 250 deportitoj sed preskaux duon' milion' kontrauxlegxaj Venezuelaj migrintoj restas en Usono. Entrepreno Chevron havas parton de ekspluato de Venezuela nafto, sed cxiniaj entreprenoj havas multe pli grandan parton.
Marco Rubio havas la parolon. Sed kio fine okazos?
[Almenaux la norvegaj deputitoj kiuj decidis la nobelan premion de la paco jam verdiktis per prestigxa opinio: la lukto de Machado estas tiu de la Homaro]

La Venezuela (Maduro) vidpunkto pri CIA, Operacio Gladio, ridindaj akuzoj narkoterorismon, sankcioj ktp.

https://youtu.be/fiN26MlLxbU?si=xwn_OK409OcyKjk1

AI diras:

Jes, ekzistas rilato **kvanta (statistika, ekonomia)** inter la **narkonegoco ĉe produktaj landoj** kaj ĉe **konsumaj landoj**, sed ĝi ne estas simpla proporcio (ekz. 1 kg ĉi tie = 1 kg tie). Ĝi estas pli **ekvilibra en mono, ne en substanco**.

Ni rigardu tion paŝe:

---

### 🌱 1. En produktaj landoj: valoro “kruda”

Ekz. en **Andaj landoj** (Bolivio, Peruo, Kolombio), la prezo de unu kilogramo da **kokaina bazo** ĉe la produktanto eble estas ĉirkaŭ **US$1 000–2 000**.
Sed tiu sama kvanto, post rafinado, transporto, lavado kaj distribuado, valoras:

* **en Meksiko aŭ Karibio:** ĉirkaŭ US$10 000–15 000,
* **en Usono aŭ Eŭropo:** ĝis **US$60 000–80 000**, depende de pureco.

👉 Do la **mona rilatumo inter produktaj kaj konsumaj landoj** ofte estas de **1 al 40 aŭ 1 al 80**.
Tio signifas ke la plej granda parto de la profito ne restas en la “kampo”, sed en la **internacia logistik-ĉeno** kaj la **lavado-reto**.

---

### 🚢 2. En konsumaj landoj: valoro “multiplikita”

Kiam la substanco atingas konsumlandon (ekz. Belgio, Francio, Usono):

* ĝi estas **diluita** (ofte 30–60 % pureco);
* ĝi estas **retailigita** (vendata en gramoj aŭ eĉ pli malgrandaj unuoj);
* ĝi trapasas **multajn interajn manojn**, ĉiu kun propra marĝeno.

La rezulto estas, ke la **tuta ekonomia valoro** de la produkto **plimultiĝas eksponente** sen ke la fizika kvanto ŝanĝiĝu.

---

### 💰 3. Kvanta rilato resumita (simpla modelo)

| Fazo | Loko | Prezo/kg | Rilato (al fonto) |
| ----------------- | ----------------- | -------- | ----------------- |
| Kultivado | Peruo / Kolombio | $1 000 | 1× |
| Post-rafinado | Meksiko / Karibio | $10 000 | 10× |
| Enirejo al Eŭropo | Hispanio / Belgio | $25 000 | 25× |
| Strata vendado | Parizo / Brukselo | $75 000 | 75× |

---

### ⚖️ 4. Sekvo por la ekonomia logiko

* **Produktaj landoj** enspezas tre malmulte (kutime kampuloj, ne la karteloj mem).
* **Transit-landoj** (ekz. Meksiko, Maroko, Balkano) kaptas la plej danĝeran parton de la profito — kun alta perforto.
* **Konsumaj landoj** ricevas la plej grandan finan valoron sed ankaŭ **lavadas la monon** en “leĝaj” strukturoj: nemoveblaĵoj, kriptovaluto, import-eksportaj kompanioj ktp.

---

### 📊 5. Ĉu ekzistas vera “kvanta formulo”?

Ne ekzistas simpla formulo, sed esploristoj de UNODC (United Nations Office on Drugs and Crime) uzas **modelon de elastaĵoj**:

[
V_c = V_p \times (1 + α)^n
]

kie:

* (V_p) = valoro en la produktlando,
* (α) = mezuma marĝeno inter stadioj (kutime 1,0 = +100 %),
* (n) = nombro da distribuaj stadioj (kutime 5–6).

Tio donas fine **40–80-oblan kreskon** laŭ la tutĉeno.

AI diris:

## 🧮 1. La referenca kontraŭleĝa merkato: kolombia kokaino (2023)

Fontoj: UNODC World Drug Report 2025, kolombia nacia statistiko (DANE), EMCDDA, DEA.

| Elemento | Kvanto (2023) | Valoro (bruta) | Rimarko |
| -------------------------- | ------------------ | ------------------------------------------------------ | ------------------------------------------------------------ |
| **Kokaina produktado** | ≈ 2 644 tunoj pura | ~US$13,2 miliardoj (ĉe produktantoj, ~US$5 000/kg) | Se vendita en Kolombio, ĉi tio estas la loka "baza" merkato. |
| **Fina internacia valoro** | – | US$300+ miliardoj (ĉe konsumaj merkatoj) | Tio egalas al pli ol duono de la tuta kolombia MEP! |
| **Leĝa impaktita MEP** | – | malpli ol 2 % de MEP (ĉar plejparto estas kontraŭleĝa) | Nur malgranda parto fluas al formala ekonomio. |

👉 **Kolombio tial produktas la riskon, sed ne kolektas la profiton.**

---

## 🌾 2. Komparo kun la ĉefaj leĝaj agrikulturaj sektoroj de Kolombio

| Produkto | Produktado (2023) | Eksporta valoro | Proporcio kompare al kokaino (ĉe produktantoj) |
| --------------- | ----------------------------- | ------------------------------------ | ---------------------------------------------- |
| **Kafo** | ~0,9 miliono da tunoj (verda) | **US$3,7 miliardoj** | 1/3 de la kontraŭleĝa produktanta valoro. |
| **Bananarbo** | ~2 milionoj da tunoj | **US$1,3 miliardoj** | 1/10 de la kontraŭleĝa valoro. |
| **Florkulturo** | – | **US$2,1 miliardoj** | 1/6 de la kontraŭleĝa valoro. |
| **Kokaino** | 2 644 tunoj pura | **US$13,2 miliardoj** (ĉe farmistoj) | 1 × (bazo de komparo) |

🟢 Sed — male al kokaino — la enspezoj de kafo, banano, floroj **pasas tra impostoj, bankoj kaj infrastrukturo**, do ili vere **riĉigas la landon** (konstruas vojojn, kreas impostenspezon, kreas reputacion).
🔴 La enspezoj de kokaino **fluas tra kaŝitaj kanaloj**, ofte eksportiĝas (lavado en Panamo, Miamio, Madrido), do ili **malmulte restas** en la lando.

---

## 💶 3. Kiam la produkto atingas Usonon aŭ Eŭropon

Ni komparu, por sento de skalo, **1 tunon da kokaino** kontraŭ **1 tunon da kafo** en Usono aŭ Eŭropo.

| Produkto (1 t) | Valoro ĉe importo | Valoro ĉe fina vendo (retail) | Multiplika faktoro |
| -------------- | ------------------------------------ | ---------------------------------------------------------------- | ------------------ |
| **Kokaino** | US$4 000 000–6 000 000 (en Kolombio) | US$100 000 000–150 000 000 (ĉe strato) | × 25 – × 40 |
| **Kafo** | US$4 000 (prezo de verda kafo) | US$20 000 – 30 000 (tuta reta valoro post rostado, marko, vendo) | × 5 – × 7 |

👉 La **valora aldono** ĉe kokaino estas kvardekoble pli granda.
Sed la tuta profito (× 40) **koncentriĝas en krimaj retoj** en la konsumlandoj — male al kafo, kies × 5 valoraldono estas formala, impostata, kaj redistribuita en la ekonomio.

---

## 🇺🇸 4. Kiel tio “riĉigas” Usonon kaj Belgion

| Lando | Kiel ĝi profitas el la kontraŭleĝa merkato | Kiel ĝi profitas el la leĝa merkato |
| ------------ | -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- | -------------------------------------------------------------------------------------------------- |
| **Usono** | - Finaj profitoj por krimaj retoj- Lavado per nemoveblaĵoj, kriptovaluto, luksaj varoj- Jura/sekureca sektoro (miliardoj en buĝetoj)- Neforta impostfluo (ĉar kontraŭleĝa) | - Profitoj el financaj servoj, agrikultura importo, markoj (kafo, bananoj)- Leĝa valoro en MEP |
| **Belgio** | - Haveno de Antverpeno: grava transitpunkto → parta “logistika profito” (lavitaj mono-fluoj, koruptitaj sektoretoj)- Sekundara efiko sur loĝa merkato kaj lavitaj investoj | - Eksportas altvalorajn manĝvarojn, ĉokoladon, bierojn, kemiaĵojn — formale impostataj |
| **Kolombio** | - Malaltaj farmistaj enspezoj, alta risko, perforto- Monlavado forprenas valoro al eksterlando | - Leĝaj eksportaĵoj alportas impostojn, laborpostenojn, infrastrukturo-investojn |

---

## 📊 5. Grafika sento (valora rilato)

Imagu 100 dolarojn de la fina usona drog-merkato:

| Kiu ricevas? | Proksimuma parto |
| ------------------------------------------------------------------ | ------------------------------------------- |
| Produktanto / farmisto en Kolombio | **~1–2 $** |
| Lokaj mezuloj / karteloj en Sudameriko | **~3–5 $** |
| Transportaj kaj transitaj retoj (Karibio, Meksiko, Afriko, Belgio) | **~10–20 $** |
| Nordamerikaj / Eŭropaj distribuistoj kaj ret-vendistoj | **~30–40 $** |
| Monlavado, financaj kanaloj, luksaj varoj, nemoveblaĵoj | **~40–50 $** (granda parto en konsumlandoj) |

👉 **Tio signifas, ke 80–90 % de la fina valoro “restas” en la Nordo**, dum la Sudaj produktantoj ricevas la riske plej altan sed la profitan plej malaltan parton.

---

## 🧩 6. Kompara efiko sur la socioj

| Efiko | Kolombio | Usono / Belgio |
| --------------------- | ------------------------------------ | ---------------------------------------------------------------------- |
| **Laboro kreita** | Alta sed malstabila, neformala | Malkovrita (lavado, jur-sekureca laboro, bankoj) |
| **Imposta enspezo** | Preskaŭ nula (ĉar kontraŭleĝa) | Iom da imposta rekaptado per kontraŭdrogaj buĝetoj kaj financaj servoj |
| **Sociaj kostoj** | Perforto, korupto, malstabileco | Sanproblemoj, dependeco, sed ankaŭ jur-sektora “industrio” |
| **Valora konservado** | Malmulte investita en infrastrukturo | Granda parto lavata en formala ekonomio |

---

## 🧭 7. Mallonga resumo

| Aspekto | Kolombio | Usono / Eŭropo |
| ---------------------------- | -------------------------------- | ------------------------------ |
| **Kokaino (kontraŭleĝa)** | ~US$13 miliardoj ĉe fonto (2023) | ~US$300 miliardoj ĉe konsumo |
| **Kafo (leĝa)** | ~US$3–4 miliardoj ĉe fonto | ~US$20–30 miliardoj ĉe konsumo |
| **Proporcio kokaino : kafo** | 3 – 4 : 1 laŭ loka valoro | 10 – 15 : 1 laŭ konsumvaloro |
| **Riĉiĝa efiko** | Riska, kontraŭleĝa, neimpostata | Impostata, bankita, investita |

---

**Konkludo:**
La kontraŭleĝa drogmerkato montras **la saman strukturon kiel la kolonia komerco**:

* la Sudaj landoj provizas la krudan varon (kaj riskon),
* la Nordaj landoj kolektas la profitojn tra distribuado, lavado, kaj sekundaraj industrioj.

Kolombio “riĉiĝas” nur en nominala mono — ne en infrastrukturo aŭ sociala progreso.
Usono kaj Belgio “riĉiĝas” ne rekte per la drogo mem, sed per la **ekonomiaj ekosistemoj ĉirkaŭ ĝi** (financaj, juraj, sekurecaj, konsumaj).

AMIGUEO:
Kial Usono kaj Eŭropunio sincere luktus kontraŭ kontraŭleĝa "kolonieska" drogmerkato, se ĝi estas multe pli profitdona ol laŭleĝa "kolonieska" merkato? Kiuj estas la ceteraj elementoj kiuj kondiĉas la aferon?

https://youtu.be/onYsSAnPI6g?si=MqJw60UXUgPiV21I

Sr Iturrialde parolas pri:
1. Trump kiu "vendas" sian ekonomian managxeradon kiel sukcesan, tamen importtaksoj kun Cxinio estas kiel antaux la imposttaksa kampanjo, kaj situacio pri rarteroj estas multe pli malbona (nun nur unujara sekura komercado; Usono ne povas konvencie militi Cxinion sen la rarteroj por fabriki armilojn; sed Usono alternative povus nukleare militi).

2. Tutsi Gabard kaj Korina Macxado donas indicojn kiuj anoncas al bonaj profetoj kiel Sr Iturrialde ke Usono serioze atakos tuj Venezuelon.

https://youtu.be/rS_j_I6Sbfk?si=LlgxSBfOMMeJtWU6

VisualPolitik, kiu tiom respekte kaj karese nomas Usonon Onklo Sam, cxi-foje rimarkigas grandegan parton de la problemo de Usono pri drogoj.
De 1995 gxis 2016, opioidoj kiel fentanilo kaj similaj ricevis reklamkampanjojn enormajn fa farmaego kun kumplico de usona sanministrejo. De 1980 ekis "milito kontraux drogoj" en Usono, sed la plej mortiga drogo (gxis 100 mil viktimoj cxiujare) preskribins fa kuracistoj tute lauxlegxe.
La logxantaro usona estas tre narkotike adikcia. Neniu alia lando havas, tre diste, tiom gravan problemon. Edzigxo de farmao al politikistaro estas la plej iam mortiga milito kontraux usanaj civitanoj (post Enlanda Milito). La malamiko estas kulturo de profito super etiko kaj institucioj hipokritaj kaj plutokrati-servaj.
En tiu konteksto, la kovimo povas legin kiel nova maletika enorma negoco de farmaego. Sed, cxifoje, tutmonda.

Trump post multaj minacoj kaj sankcioj arangxis kompromeson kun Cxinio por malfaciligi disponon de la cxipaj kemiajxoj por fabriki fentanilon. Cxu Cxinio kulpas ke Usonanoj sinmortigas per cxiniaj trancxiloj? Cxu nur alia preteksto por demonigi plejgravan geopolitikan rivalon? Cxu Usono povus eduki sian logxantaron por prudente uzi dangxerajn medikamentojn, kaj eduki sian elitaron, ecx kuracistojn, por respekti homvivojn pli ol ekonomian profiton?
La drogtrodoza mortemo usona laste malpliigxis je 20%.