DEKORACIO - decoration

1. Tuto de la aferoj, kiujn oni artisme aranĝas, por doni pli belan aspekton al konstruo aŭ loko - All things which one artistically arranges in order to give a more beautiful appearance to a construction or place.

Ni jam interkonsentis pri la dekoracio de la salono, kie okazos nia geedziĝa festo - We have already agreed on the decoration of the saloon where our wedding celebration will take place.
Ni dekoracios ĝin per multaj belaj floroj - We will decorate it with many beautiful flowers.
Multaj homoj uzas servojn de dekoraciistoj por dekoraciado de la apartamentoj - Many people use the services of decorators for the decoration of their apartments/flats.

2. Pentritaj toloj aŭ paneloj, prezentantaj la lokon, kie okazas teatra sceno - Painted linen sheets or panels which present the place where a theatrical scene takes place.

Mi ne zorgos pri la dekoracio - mi ja estas aktoro! = I don't worry about the decoration - I'm an actor, after all!
La scenejo estis bele dekoraciita - The stage was beautifully decorated.
La teatro iĝis fama pro la dekoraciriĉa scenejo - The theatre became famous for its richly decorated stage.

SPEKTI - to watch (as a viewer or spectator), to spectate.

Atenti per la vido kaj aŭdo tion, kio estas prezentata - To pay attention, by means of vision and hearing, to something that is being presented.

Hieraŭ ni spektis tre interesan filmon - Yesterday we watched a very interesting film.
La spektaĵo estis spektinda ne nur pro belaj dekoracioj, sed ankaŭ pro bonaj aktoroj - The spectacle was worth watching not only due to the beautiful decorations, but also due to the good actors.
Ŝi estas spektema knabino - ŝi amas rigardi ĉion, kio okazas en diversaj lokoj - She is a girl that likes to watch things (spectate) - she loves looking at everything that happens in various places.
Multegaj spektantoj venis al la koncerto - Very many spectators came to the concert.
La spektaĵo tre ridigis la spektantaron - The spectacle really made the audience (lit. 'group of spectators') laugh.
Mi ĝojas, ke mi iris al la festivalo - ĝi estis vere spektinda = I'm happy that I went to the festival - it was really worth watching.
Tio estas la plej bona retrospekta (rilata al la pasintaĵoj) ekspozicio, kiun mi iam vidis - That is the best retrospective (relating to past events) exhibition that I have ever seen.

CEREMONIO - ceremony

1. La eksteraj formoj de religia aŭ civila solenaĵo - the external forms of a religious or civilian celebration.

La sepan de julio okazos multe da edziĝaj ceremonioj - On the 7th July many wedding ceremonies will take place.

Ĉiuj estis vestitaj per belaj ceremoniaj vestoj - Everyone was dressed in beautiful ceremonial clothes.

Geedziĝante oni sekvas ceremoniaron (ceremoniajn regulojn) - When getting married one follows the ceremonial rules

Li estas grava homo, sed lia vizito estis senceremonia ĉi-foje - He is an important person, but his visit was without ceremony this time.

En Japanio mi partoprenis teceremonion, dum kiu mi ĝuis bongustegan teon - In Japan I took part in a tea ceremony during which I enjoyed extremely good (lit. extremely good-tasting) tea.

2. Eksteraj formoj, iomete ĝenaj, de ĝentileco en neintimaj interrilatoj - External and slightly awkward forms of politeness in non-intimate relations.

Ne ĝenu vin, do lasu ĉiajn ceremoniojn - Don't worry (be shy), forget all the courtesies (ceremonony of being polite)

Ne farante pli ceremoniojn, ŝi sidiĝis - She sat down without doing any more courtesies.

Li estas ceremoniema homo (amanta ceremoniojn) - He is ceremonial person (loving all the courtesies, ceremony of being polite)

SPERTA - experienced

1. Posedanta sciojn, akiritajn per praktika observado kaj agado, kaj kapabla uzi ilin - Posessing knowledge acquired by practical observance and by doing, and being capable of using this knowledge.

Mi neniel povas helpi vin, eble demandu iun spertan homon - I can't help you in any way, maybe you should ask an experienced person.

Sperta mano ne restas sen pano - An experienced hand does not remain without bread.

Kiu iras sperte, iras certe - He who goes with experience, goes with certainty.

Ŝi ricevis bonan laboron ne pro la beleco, sed pro sia sperteco - She got a good job not because of her beauty, but because of her experience.

- I would be tempted to say "Sxi ricevis bonan laborpostenon". I might be wrong, but "Sxi ricevis bonan laboron" sounds like "She received a good work", which is clearly not the best way of putting it! What do you think?

Mi volas spertiĝi pri pretigo de projektoj - I want to become experienced in the preparation of projects.

Ne demandu scienculon, demandu spertulon - Don't ask a scientist, ask an experienced person.

Vi ankoraŭ estas nesperta (sensperta) - You are still inexperienced.

2. Rezultanta el la akiritaj scioj - Resulting from the acquired knowledge:

Ni multon atingos sub via sperta gvidado! We will achieve a lot under your experienced guidance.

La lando denove spertis grandan krizon - The country experienced a big crisis again.

Eĉ malsaĝulon sperto instruos - Experience will teach even an unwise person.

VALORO - Value

1. Grado, laŭ kiu iu aŭ io estas ŝatata pro siaj kvalitoj kaj meritoj - The grade according to which someone or something is liked due to their/its qualities and merits.

Laŭ la personoj, kun kiun oni havas interrilatojn, estas difinita la propra valoro de homo - The individual worth of a person is defined according to the people with whom he or she has relations.

Kia estas via laboro, tia estas via valoro - Your worth is defined by your job. (lit."That which is your job, such is your worth")

Montras parolo, kion cerbo valoras - Speech shows what the brain is worth.

Mi pensas, ke vi havas senton de malplivaloreco - I think that you have a feeling that you are of less worth. (= a feeling of inadequacy)

Ne valoranto plaĉas, sed plaĉanto valoras - A person of value is not the one that is liked, but a person who is liked is of value.
- yes, my head also hurts after reading that! Deary me, what a convoluted sentence...I'm not sure I can be bothered re-reading it to see if it makes any sense!

Ne traktu nin kiel senvalorajn bestojn! Don't treat us like worthless animals!

2. Grado de taksebleco; sumo, je kiu io estas mone taksata - A degree of estimation, a sum at which something is rated financially.

La valoro de tiu varo malaltiĝis lastatempe - The value of that product has fallen recently.

Oni batas la oron, por provi ĝian valoron - One strikes gold in order to test its value.

Li elspezis ĉiun monon por aĉetado de tiu multevalora (grandvalora, altvalora) perlo - He spent all his money for the purchase of that highly valuable pearl.

3. Grando, al kiu variablo aŭ funkcio povas egali - The size which a variable or function can be equal to/match.

Trovu valoron de ĉi tiu funkcio - Find a value of this function.

4. Io, kio iel valoras - Something which has value in some way.

Promesita trezoro estas sen valoro - A promised treasure is without value.

Pli valoras interkonsento, ol juĝa dokumento - An agreement is worth more than a court document.

Viaj konsiloj estas tre valoraj por mi - Your advise is very valuable to me.

Ĉu vi forvendis ĉiujn valoraĵojn?! - Did you sell off all the valuables?!

5. Tio, kion homoj juĝas morale aŭ estetike grava - That which people judge to be morally or aesthetically important.

Ni devas klopodi, ke la veraj valoroj de tiu nacio estu konigataj al la mondo - We have to strive to make the true values of that nation known to the world.

HONESTA - honest.

1. Konformiganta sin al la honoro, al la devo, al la sociaj postuloj (se paroli pri homo) - Conforming with honour, duty and the demands of society (if talking about a person).

Li estas la plej honesta homo, kiun mi iam renkontis - He is the most honest person that I have ever met.

Ne kredas ŝtelisto, ke honestaj ekzistas - A thief doesn't believe that there are honest people.

Se vi faros tion, via honesteco estos difektita - If you do that your honesty will be tainted (or maybe 'spoiled' would be better as 'tainted' sounds a bit mild).

Mi ne estas honestulo, sed mi provos pliboniĝi - I'm not an honest person, but I will try to improve.

Ne fidu lin, ĉar li estas malhonesta homo - Don't believe him because he's a dishonest person.

Mensoguloj kaj malhonestuloj ne estas miaj amikoj - Liars and dishonest people are not my friends.

2. Konforma al tio, kion postulas honoro, devo (se paroli pri ago) - In conformance with what honour and duty demand (if talking about an action)

Via propono ne estas honesta - Your suggestion/proposition is not honest.

Unu fojon ŝtelis pomon kaj perdis por ĉiam honestan nomon - [One] stole an apple on one occasion and lost [his] honest name for ever.
- I suppose this would be put into the present tense in English: Steal an apple once and lose your honest name for ever.

Tiu, kiu vivas honeste, agas juste - He who lives honestly, acts justly.

Mi konstante instruas al miaj infanoj pri honesto - I'm constantly teaching my children about honesty.

Pli bona ĉifona vesto, ol riĉeco en malhonesto - Better scruffy clothes than wealth in dishonesty.

Ĉiuj ekscios pri viaj malhonestaĵoj! - Everyone will find out about your dishonest deeds!