La palabra del día
ca, kivuye
Ubutumwa 418
ururimi: Español
fajrkapo (Kwerekana umwidondoro) 1 Gitugutu 2013 10:02:31
FRIPONO
Bribón, granuja, timador, bellaco, ratero, caco, chorizo
Tiu, kiu lerte trompas, ruze ŝtelas:
El que engaña hábilmente, roba/hurta astutamente:
Friponoj ŝtelis de mi la ringon.
Los chorizos/rateros me robaron el anillo.
Kia fripono, tia bastono.
Qué clase de granuja, tal bastón (a semejante granuja un bastón a su manera, según qué chorizo le pega tal bastón).
Li ofte friponis en sia firmao.
El a menudo choriceaba/trapicheaba en su firma/negocio.
Kiu estas kunfripono de tiu ĉi friponaĵo?
¿Quién es cómplice de ésta granujada?
Ili mem trompas kaj prifriponas la popolon.
Ellos mismos engañan y choricean al pueblo.
La friponeto ĉiam petolas.
El granujilla/raterillo siempre juguetea/retoza.
fajrkapo (Kwerekana umwidondoro) 1 Gitugutu 2013 23:22:42
TROTI
Trotar
1. Kuri en aparta maniero kun rapideco meza inter paŝado kaj galopo:
correr de manera particular con rapidez media entre ir al paso (caminando, andando) y a galope:
Ĉevaloj trotis tra la herbejo.
Unos caballos trotaban por el prado/la pradera.
Ne juĝu la ĉevalon laŭ ĝia trotado.
No juzgues al caballo por su trote.
La rajdanto trotigis la ĉevalon.
El jinete hizo trotar al caballo.
2. Rapide marŝi per mallongaj paŝoj:
Caminar/marchar rápidamente con pasos cortos:
Ŝi gaje trotis al la rendevuo kun sia koramiko.
Ella trotaba alegremente a la cita/reunión con su novio.
La knabo piediris per la trotilo.
El chico caminaba con el patinete.
fajrkapo (Kwerekana umwidondoro) 2 Gitugutu 2013 09:48:42
KULPA
Culpable
Intence aŭ konscie plenuminta ion riproĉindan aŭ punindan:
Que comete/realiza intencionada o conscientemente algo digno de reprochar o castigar:
Mi estas kulpa je forgeso pri via naskiĝtago!
¡Soy culpable de olvidar tu cumpleaños!
Li kulpas pri la ŝtelo.
El es culpable del robo.
Vizaĝo sen kulpo, sed koro de vulpo.
Cara sin culpa pero corazón de zorro.
Ŝi konfesis sian kulpecon. Ŝia konfeso senkulpigas aliajn.
Ella confesó su culpa ("culposidad" ). Su confesión hizo a otros no culpables (dejó sin culpa a otros).
Kiu tro sin pravigas, tiu mem sin kulpigas.
Quien se justifica demasiado, a si mismo se ha culpado (se culpa).
Lumo fariĝos, kulpulo troviĝos.
La luz se hará, el culpable se encontrará.
Viaj kunkulpuloj jam estas kaptitaj.
Tus cómplices/compinches ("conculpables" ) ya están capturados/pillados.
Senkulpa sango estis verŝita.
Se derramó sangre inocente (fue derramada).
fajrkapo (Kwerekana umwidondoro) 2 Gitugutu 2013 10:12:18
OBSTRUKCO
obstrcción
1. Embaraso, kaŭzita de amaso da objektoj, kiuj malhelpas cirkuladon, trairadon tra vojo, kanalo ktp:
Apuro/obstáculo causado por un montón de objetos, que (los cuales) impiden la circulación, el cruce, a través de un camino, canal, étc:
Sur la strato estis granda obstrukco.
En la calle había una gran obstrucción.
Veturiloj obstrukcis la ŝoseon.
Unos vehículos obstruían la carretera.
Kiel vi malobstrukcos la ĉefajn stratojn de la urbo?
¿Cómo despejarás las principales calles de la ciudad?
2. Intenca malhelpado al parlamenta laboro, farita per ĉiuj leĝaj rimedoj:
Impedimento intencionado al trabajo parlamentario, hecho con todos los medios legales:
Obstrukco malhelpis al la parlamento pritrakti la aferojn.
Una obstrucción impidió al parlamento tratar sobre los asuntos.
Ili provis obstrukci la balotadon de la leĝo.
Ellos intentaron obstruir la votación de la ley.
fajrkapo (Kwerekana umwidondoro) 2 Gitugutu 2013 11:30:04
ŜTOPI
Tapar, taponar
1. Fermi truon, plenigante ĝin per ia substanco:
Cerrar un agujero, rellenándolo con algún tipo de sustancia:
Ŝtopu la botelon por ke la trinkaĵo ne forverŝiĝu!
¡Tapa la botella para que le bebida no se derrame!
Ĉu vi povas malŝtopi la botelon?
¿Puedes destapar la botella?
Kien vi metis la ŝtopilon? Mi volas reŝtopi la botelon.
¿(en) Dónde pusiste el abridor/sacacorchos? Quiero volver a tapar la botella?
2. Tute obstrukci:
Obstruir totalmente:
Multaj veturiloj ŝtopis la ĉefan straton de la urbo.
Muchos vehículos taponaron la calle principal de la ciudad.
La akvotubo ŝtopiĝis.
La tubería se taponó/atoró.
La akcidento kaŭzis teruran ŝtopiĝon de la trafiko.
El accidente causó un horrible tapón/embotellamiento ("taponarse" ) de tráfico.
3. Tute plenigi:
Realizar/acometer totalmente:
Mi jam ŝtopis mian stomakon.
Yo ya taponé mi estómago (me llené).
Al kavo senfunda ŝtopado ne helpas.
A una cavidad sin fondo no le sirve un tapón (un taponamiento).
fajrkapo (Kwerekana umwidondoro) 2 Gitugutu 2013 11:52:07
DILIGENTA
Diligente
Konstante kaj zorge laborema, efika kaj rapida en sia laboro:
trabajador (con tendencia a trabajar) constante y cuidadosamente, eficaz y rápido en su trabajo:
Li estas tre diligenta studento.
El es un estudiante muy diligente.
Bonaj infanoj lernas diligente.
Los buenos hijos/niños aprenden diligentemente.
Ŝi ne tre diligentas pri hejmmastrumado.
Ella no es muy diligente con lo de ser ama de casa.
Mi ĉiam agas kun diligenteco.
Siempre actúo con diligencia.
La negoco de diligentulo donas nur profiton.
El negocio de alguien diligente sólo da beneficio/provecho.
Pri laboroj maldiligenta, pri festoj plej kompetenta.
Para los trabajos holgazán/flojo, para las fiestas lo más competente.
fajrkapo (Kwerekana umwidondoro) 2 Gitugutu 2013 12:11:30
MASONI
construir (obra de ingeniería, arquitectura o albañilería), trabajar de albañil
1. Fortike konstrui ion el ŝtonoj aŭ brikoj kunigante ilin per mortero aŭ cemento:
Construir algo sólidamente de piedras o ladrillos uniéndolos con mortero o cemento:
Mia frato masonas domojn - li estas masonisto.
Mi hermano hace casas - él es albañil.
La monŝranko estis enmasonita kaj kaŝita malantaŭ la bildo.
La caja fuerte fue empotrada y escondida detrás del cuadro.
La masonaĵo de nia domo baldaŭ estos finita.
La construcción de nuestra casa pronto estará acabada.
Li masonfermos (plenmasonos) ĉi tiun fenestron, ĉar ĝi ne bezonatas.
El cerrará con obra ésta ventana, porque no es necesaria.
2. Fortike kaj firme starigi ion abstraktan:
Sólida y firmemente establecer algo abstracto:
Diligenta lernado masonas bonan fundamenton por la vivo.
Un aprendizaje diligente construye un buen fundamento para la vida.
La paco estas masonita de la interkompreno.
La paz es construida por la comprensión mutua.
fajrkapo (Kwerekana umwidondoro) 2 Gitugutu 2013 15:20:06
SKETI
Patinar
Gliti:
Deslizarse/patinar/resbalar
Ne timu sketi sur la glacio, mi helpos vin ne fali.
No temas patinar sobre el hielo, yo te ayudaré a no caer.
Kvankam estis ege malvarme, ni sketadis dum kelkaj horoj.
Aunque hacía muchísimo frío, patinamos y patinamos durante algunas horas.
Mia amikino okupiĝas pri arta sketado.
Mi amiga se ocupa del patinaje artístico.
En la sketejo estos festo - venos multaj profesiaj sketistoj.
En la pista de patinaje habrá una fiesta - vendrán muchos patinadores profesionales.
Por la vintro mi havas sketilojn kaj por la somero - rulsketilojn.
Para el invierno tengo patines y para el verano patineta (patín que rula-rueda, con ruedas).
fajrkapo (Kwerekana umwidondoro) 2 Gitugutu 2013 16:18:04
AFEKTI
(Afectar), darse tono, ponerse, ser presuntuoso, simular, fingir, ostentar, ser teatrero, representar
1. Ŝajnigi ion per nenaturaj, nesimplaj manieroj:
Hacer parecer algo con maneras no naturales, no simples:
Mi scias, ke interesiĝon li afektis.
Yo sé que él representó/simuló un interés (un interesarse).
Mi tuj rekonas afekton de la homo.
En seguida reconozco un teatro/una representación de la persona.
Ŝi estis al mi afekte ĝentila.
Ella estuvo para mi teatrera/simuladamente educada/gentil.
Ŝi estas bona kaj senafekta virino.
Ella es una mujer buena y natural/sin artificios.
2. Fari mienojn, kvazaŭ oni ne volus, dum oni ja volas; montradi nesimplan, pretendeman, atentovekan sintenadon:
Hacer gestos como si uno no quisiera, mientras/cuando uno si que quiere; mostrar una postura no simple, con pretensiones, que despierta la atención:
Infanoj, ĉesu afekti!
Niños, !Dejad de representar/de hacer teatro/de fingir!
Tiu afektulino ŝatas afektadi antaŭ la spegulo.
A esa farsante/teatrera le gusta ponerse y ponerse ante el espejo.
La nuntempa junularo estas tre afektema.
La juventud de ahora es muy de hacer teatro/de representar/de fingir.
Via afekta voĉo min nervozigas.
Tu fingida/teatrera voz me pone nervioso.
+++Esta es una palabra de las llamadas falsaj amikoj, falsos amigos, donde no se corresponde con el afectar castellano, sino con hacer teatro, fingir, representar.
fajrkapo (Kwerekana umwidondoro) 2 Gitugutu 2013 17:17:22
PACIENCO
Paciencia
Forto, kapablo trankvile elteni:
Fuerza, capacidad de resistir tranquilamente:
1. atendadon (ekzemple de iu/io malfruanta, aŭ de evento, kies momento de okazo ne estas konata):
La espera (por ejemplo de alguien/algo que llega tarde, o de un evento, cuyo momento de ocurrir no es conocido):
Mi jam ne havas paciencon daŭre atendi ilin.
Yo ya no tengo paciencia de (para) seguir esperándolos.
Malpaciencaj infanoj volis ekvidi la donacojn.
Los impacientes niños querían ver ya los regalos.
Mi malpacienciĝis kaj iris serĉi la infanojn mem.
Yo me impacienté y fui a buscar los niños yo (mismo).
Ŝi ĉiam kun senpacienco atendas Kristnaskon.
Ella siempre con impaciencia espera la navidad.
2. malbonon lin trafadantan (do atendadon de ties esperebla fino):
Un mal que le viene alcanzando (por tanto la espera de un fin esperanzado de aquel (mal)):
Gratulon pro via pacienco elteni malfacilan operacion!
¡Felicidades por tu paciencia de resistir una difícil operación!
Estu pacienca - la doloro baldaŭ finiĝos.
Ten paciencia (sé paciente) - el dolor pronto se acabará.
Dio longe paciencas, sed severe rekompencas.
Dios es paciente por mucho tiempo (tiene paciencia), pero severamente recompensa.
3. pezan laboron (do atendadon de ties esperebla rezulto):
Un trabajo pesado (por tanto la espera de un resultado esperanzado de aquel):
Per pacienco kaj fervoro sukcesas ĉiu laboro.
Con paciencia y fervor tiene éxito toda labor (todo trabajo).
Hejme ŝi pacience faris ĉiujn laborojn.
En casa ella pacientemente hizo todos los trabajos.