Por informi kaj diskuti:

Berlina Manifesto por la Unueco de Esperanto

Ni, anoj de la tutmonda movado por la progresigo de Esperanto, direktas ĉi tiun manifeston al ĉiuj esperantistoj, Esperanto-organizaĵoj kaj –gazetoj, al ĉiuj bonvolaj amikoj de la Internacia Lingvo, deklaras nian intencon firmvole agadi por la unueco de la lingvo, kaj invitas ĉiun unuopan organizaĵon kaj homon aliĝi al nia strebado.

1
De 1905 la Fundamento de Esperanto kun ĝia Antaŭparolo grave kontribuis, ke Esperanto ne disfalis. La Fundamento faradas Esperanton stabila, fidinda kaj pro tio lerninda. Sur ĝia bazo sole Esperanto evoluis al vivanta planlingvo de la 21a jarcento kaj estos alloga ankaŭ estonte.

*Ni firme pensas*, ke la Fundamento, ĝiaj principoj kaj kriterioj pri ĝusta kaj bona Esperanto daŭre estas modernaj kaj plene taŭgaj garantii regulan progresadon de la Internacia Lingvo, konstante adapti ĝin al novaj lingvaj defioj kaj samtempe gardi unuecon kaj stabilecon de la lingvo.

2
Ĉiu kaŝita provo anstataŭigi la Fundamentajn principojn kaj kriteriojn pri ĝusta kaj bona Esperanto minacas la unuecon de Esperanto kaj la kulturajn atingojn de ĝia komunumo.

*Ni decide rifuzas* ĉiun provon kaŝe kaj paŝon post paŝo senvalorigi, forpuŝi aŭ anstataŭigi la Fundamentajn decidojn pri ĝusta kaj bona Esperanto.

3
La Akademio de Esperanto estas fondita surbaze de la Fundamento kun la tasko gardi kaj protekti la kolektivan interkonsenton de la esperantistoj pri ĝusta kaj bona Esperanto kaj tiel la unuecon de la lingvo. Malgraŭ sia promeso fidele plenumi tiun taskon, granda plimulto de la nuntempaj akademianoj fakte ne aplikas la Fundamentajn principojn kaj decidojn. Eksplicite, konstante kaj jam multjare plimulto de „akademianoj“ aplikas kriteriojn privatajn. Ili mezuras lingvan bonecon laŭ kriterioj fremdaj al la ĝenerala interkonsento de la esperantistoj.
Ili pro tio misinformas kaj erarigas la esperantistojn pri lingva ĝusteco kaj boneco kaj aktivas por iu plia reformita Esperantido.

*Ni deklaras*, ke la nuntempa Akademio kiel tuto ne havas aŭtoritatecon por decidi aŭ konsili pri ĝusta kaj bona Esperanto kiel difinas ĝin la Fundamento kaj ĝia Antaŭparolo.

*Ni energie postulas*, ke la „akademianoj“ malfidelaj al la Fundamenta valor-sistemo tuj demetu sian oficon.

*Ni rigore malaprobas* ĉiujn intencojn aŭ planojn de akademianoj prepari la nuligon de la Fundamento por ebenigi la vojon al reformita Esperantido.

*Ni insiste petas* ĉiun esperantiston energie kontraŭstari la ektuŝon de la lingva unueco de Esperanto fare de „akademianoj“ agantaj kontraŭ la Fundamento. Eblecojn por ekagi ni listigas en la *Aldonaĵo al tiu Berlina Manifesto*.

Berlino, en Junio 2014 — [url=http://www.esperanto-konsultejo.info/ ]http://www.esperanto-konsultejo.info/[/url] - http://www.akademio-de-esperanto.info/

Aldonaĵo al la Berlina Manifesto por la Unueco de Esperanto

1
Kiel „akademianoj“ klopodas erarigi vin?

Por decidi pri „ĝusta“ kaj „bona“ ni devas difini (interkonsenti)
kriterion: ĝusta en rilato al kio? bona por kiu? Ekzemplo:

Ni supozu, ke ni diskutas pri la taŭgeco de diversaj laboriloj. Se ni
interkonsentas la kriterion „taŭga por skribi leteron“, komputilo estas
bona. Se ni interkonsentas la kriterion „taŭga por frapi najlon en la
muron“, komputilo estas malbona. Ŝanĝante la aplikendan kriterion, ni
ŝanĝas la juĝon pri „bona“, „ĝusta“, „taŭga“. El bona komputilo fariĝas
malbona laborilo.

Tute same estas pri lingvaj demandoj. La finaĵo –i estas ĝusta (bona,
taŭga) por marki la pluralon de la substantivo en Ido. Sed ĝi estas
malĝusta, malbona kaj maltaŭga en Esperanto, kiu difinis
(interkonsentis), ke la pluralo de la substantivo estu ‑oj.

La trukon de kaŝa ŝanĝado de la boneco-kriterioj aplikas la plimulto de
nunaj „akademianoj“.

2
Kiel vi ekkonas, ke „akademianoj“ klopodas erarigi vin?

*1.*Plej bone estas, se vi studas la Fundamentajn kriteriojn, kiuj
troveblas ĉefe en la sep malgrandaj paĝoj de ĝia Antaŭparolo, eble helpe
de komentario (*).

*2.*Eĉ se vi nuntempe ne emas fari tion, estas facile ekkoni provon
erarigi vin. La sistemo de la Antaŭparolo estas tre *preciza*, kohera,
*konkreta* kaj *rekte aplikebla*, ĉar ĝi jam decidis la demandojn „bona
por kiu?“, „ĝusta en rilato al kio?“, „ĝusta surbaze de kiuj fontoj?“.
Ĉiuj *abstraktaj* kaj *malprecizaj* kriterioj, kiuj ne estas el si mem
rekte aplikeblaj estas kontraŭ­fundamentaj kaj ŝanĝas la lingvon. Kelkaj
ekzemploj el mesaĝoj de „akademianoj“:

--„facila“ — kontraŭfundamenta, ĉar necesas unue interkonsenti „facila
por kiu?“, „kiel mezuri facilecon?“ Ne rekte aplikebla kriterio.

--„radikŝpara“ kiel metodo atingi „facilecon“ — kontraŭfundamenta pro la
sama kialo: kiel mezuri asertitan gajnon de facileco kaj por kiu?

--„utila“ - kontraŭfundamenta, ĉar ne rekte aplikebla. Necesas unue
interkonsenti „utila por kiu?“, „kiel mezuri utilecon?“; simile
kontraŭfundamenta: „malnecesa“.

--„stranga“ - kontraŭfundamenta, ĉar necesas interkonsenti „stranga en
rilato al kio?“

--„99 procentoj de la parolantoj“ - kontraŭfundamenta, ĉar praktike ne
konstateble

3
Kion vi povas fari kontraŭ malfidelaj „akademianoj“?

*1.*Disvastigu kaj diskutigu la *Berlinan Manifeston* inter viaj amikoj.
Legu la Antaŭparolon.

*2. *Demandu „vian akademianon“: „Kial vi ne aplikas la kriteriojn de la
Antaŭparolo?“ „Kial vi estas mallojala al la Fundamento?“ „Kial vi volas
kaŝe ŝanĝi Esperanton?“ „Kial vi perfidas mian fidon, ke vi honeste
servas al la esperantistoj?“

*3.*Ne donu forumon al ŝajn-akademianoj en kongresoj, seminarioj aŭ
retaj diskutlistoj. Malhelpu, ke ili daŭre povas disvastigi siajn
kontraŭfundamentajn instruojn kaj propagandi iun reformitan
Esperantidon. Kontraŭargumentu!

Mi ne multon komprenis. Ŝajnas, legante vin, ke iuj akademianoj faris ion kiun vi taksas nekonforma al la antaŭparolo de la Fundamento. Sed mi ne scias, pri kio temas. Mi ne intencas juĝi samideanojn, nur kompreni kion ili ekzakte faris, kaj ĉu tio estas grava minaco por nia lingvo aŭ ne. Bonvolu detali la faktojn, prefere sen citi nomojn por eviti senutilajn personajn polemikojn.

Mi ricevis tiun mesaĝon en diskut-listo de Reta Vortaro:

Ak-prez. Kiselman skribis la frazon

"Venonta kongreso havos plenan rajton nuligi la Fundamenton."

en reta diskut-listo. Lian mesaghon ricevis mi same kiel chiuj aliaj listanoj.

Al mia tuja demando "Chu vi planas proponi al "venonta kongreso" (kiu?) nuligi la Fundamenton?" li ne respondis.

Kiselman estas Christer Kiselman, la prezidanto de Akademio de Esperanto.

Mi ne scias en kiu diskut-listo Christer Kiselman skribis tiun frazon.

Altebrilas:Ŝajnas, legante vin, ke iuj akademianoj faris ion kiun vi taksas nekonforma al la antaŭparolo de la Fundamento [...] Bonvolu detali la faktojn ...

Unu ekzemplo: Akademiano estas peninta pravigi sian (cetere ne pravigeblan) aserton:
"Duecetere, 'kurta' kaj 'olda' atencas la principon de la Fundamento ke oni faras mal-vortojn per 'mal-'"
jene:
"Se vi volas relegi la Fundamenton, kvazaŭ vi legus tekston de nekonata afrika lingvo, bonvolu fari, kaj se en la fino vi ne konvinkiĝas, ke en Esperanto la malo estas farata per 'mal''."

La trafaj kriterioj pri "ghusta" au "erara" ne rilatas al tio, kvazau legi tekston de nekonata afrika lingvo, sed trovighas en la Antauparolo; jen pli.

Amike

Andreas

--
Andreas Kueck

Ankaŭ mi ne komprenis. Ĉu vi povas citi unu oficialan akademian decidon, kiu anstataŭigas fundamentan regulon per alia, kun la preteksto ke la nova regulo estas pli facila aŭ pli taŭga?

Kaj kie ekzakte la S-ro Kiselman skribis tion?

Kaj fakte... ĉiu estas malinteresata de la akademiaj decidoj

MoutOp:Ĉu vi povas citi unu oficialan akademian decidon, kiu anstataŭigas fundamentan regulon per alia, kun la preteksto ke la nova regulo estas pli facila aŭ pli taŭga?

Ekzemplon, kiu eble plenumas viajn postulojn, vi trovas en la "Berlina Komentario pri la Fundamento de Esperanto – Dua Parto – Vortaro Oficiala", kapvorto "Zamenhof".

Amike

Andreas

--
Andreas Kueck

MoutOp:Kaj fakte... ĉiu estas malinteresata de la akademiaj decidoj

Eble. Aliflanke: En multaj interparoloj iam estighas la demando: "Chu [lingva afero] estas ghusta?"

Amike

Andreas

--
Andreas Kueck

MoutOp:Ĉu vi povas citi unu oficialan akademian decidon, kiu anstataŭigas fundamentan regulon per alia, kun la preteksto ke la nova regulo estas pli facila aŭ pli taŭga?

Ekzemplo estas, ke la Ak en la 9a Oficiala Aldono (OA 9) de 2007 uzas la formon "en la jaro 1815-a" (simile "sur p. 3-a" ), dum la ĝenerala uzo de 1890 (kaj pro tio Fundamenta) estas "en la jaro 1815", "sur p. 3" k.t.p.

Alia ekz.: la formoj "Zamenhofo", "Zamenhof'" (kun apostrofo) kaj "Zamenhof" (sen apostrofo) ĉiuj estas egale "bona Eo" laŭ la F-to. Ankaŭ tio validas jam de antaŭ 1900. Nun la Ak. denove semas dubon pri tio.

La ĉefa celo de la F-to kaj la ĉefa tasko de la Ak. estas gardi la unuecon de Eo. Multaj "akademianoj" tamen daŭre malfortigas tiun unuecon.

La Fundamento de Esperanto estas neŝanĝebla, netuŝebla. Ĝi estas angula ŝtono de la lingvo internacia. Deko da akademianoj aŭ eĉ miloj da kongresanoj ne povas ĝin ŝanĝi, ĉar la esperantistaro estas miliona kaj la homaro miliarda. Miaflanke, mi konsentas pri modifo de Esperanto nur kiam monda registaro okazigos balotadon tiucele. Evidente mi ne plu vivados. Mi estas malklerulo kompare al aliaj samideanoj, povas eĉ skribi kontraŭe al la Fundamento, tamen tion mi faras pro manko de kapablo.