Ku rupapuro rw'ibirimwo
Kwishura

Wątpliwosci językowe

ca, kivuye

Ubutumwa 206

ururimi: Polski

Jogoro (Kwerekana umwidondoro) 19 Ndamukiza 2014 10:36:17

Może ktoś z was wie, jak tłumaczy się w polskich imionach literę -ć (i analogicznie -ci)? W samej rzeczy, mam problem z esperantyzacją imiona Wojciech - słowniki zwracają Adalberto, ale musiała zajść jakaś pomyłka - to dwa zupełnie obce sobie imiona. Dodając literę -o na końcu i pozbywając się polskich znaków otrzymamy Vojĉeĥo. Czy to ma sens?

Kirilo81 (Kwerekana umwidondoro) 19 Ndamukiza 2014 11:33:33

To nie pomyłka, przynajmniej Św. Wojciech w różnych językach ma na imię Adalbert.

malpisano (Kwerekana umwidondoro) 19 Ndamukiza 2014 12:18:26

Pomyłka to nie jest, bo rzeczywiście świętego Wojciecha w wielu językach nazywa się Adalbertem, ale to z racji tego, że było to jego imię zakonne. Jeżeli jednak chodzi o innego Wojciecha, to po pierwsze warto by się zastanowić, czy w ogóle istnieje potrzeba jego esperantyzacji - w końcu wielu esperantystów zostawia swoje imię i nazwisko w oryginalnej formie i jest to jak najbardziej w porządku (chyba że oryginał jest zapisywany innym alfabetem, wtedy trzeba przetranskrybować/przeliterować).
Jeśli zaś chcemy oddać polskie brzmienie, to do oddania "ć" często używa się ĉj (w opozycji to ĉ < cz), mielibyśmy więc Vojĉjeĥ.
Ale załóżmy, że ktoś pisze powieść esperancką i chce tam komuś dać esperanckie imię Wojciech... Możemy się wtedy poratować formami z innych języków. Mamy więc czeskie Vojtěch i słowackie Vojtech (wymawiane de facto tak samo), Wikipedia podaje też niemiecką formę Woitke. Można więc wyprowadzić z tego formę Vojteĥo. Ewentualnie, jeżeli ktoś by się upierał przy zmiękczeniu t, Vojtjeĥo (chociaż niezbyt to zgrabne wizualnie).

Dodam jeszcze, że osobiście nie jestem za formą *Vojĉeĥo, bo jest nieetymologiczna, a i wymowę polską niezbyt oddaje (patrz wyżej).

Ale wybór formy zależy od autora danej wypowiedzi, więc...

Jogoro (Kwerekana umwidondoro) 21 Ndamukiza 2014 11:04:08

malpisano:w końcu wielu esperantystów zostawia swoje imię i nazwisko w oryginalnej formie i jest to jak najbardziej w porządku
Byłem pewien, że esperantyzacja imion to konieczność i każde imię się do tego nadaje, a tylko nazwiska zostają w oryginalnej formie. Widocznie czegoś nie doczytałem. Aczkolwiek formę Vojteĥo wymawia się łatwiej i nie zostawia ewentualnie wątpliwości obcokrajowcom. Dzięki za wyczerpującą odpowiedź!

malpisano (Kwerekana umwidondoro) 21 Ndamukiza 2014 16:59:38

Nie ma za co. ridulo.gif
Ja sam próbowałem wiele wersji esperantyzacji mojego imienia: Tobiaso, Tobias, Tobjaŝo, Tobio... W końcu stwierdziłem, że to nie ma sensu. ridego.gif

sinjoro (Kwerekana umwidondoro) 15 Rusama 2014 15:39:48

Jogoro:
malpisano:w końcu wielu esperantystów zostawia swoje imię i nazwisko w oryginalnej formie i jest to jak najbardziej w porządku
Byłem pewien, że esperantyzacja imion to konieczność i każde imię się do tego nadaje, a tylko nazwiska zostają w oryginalnej formie. Widocznie czegoś nie doczytałem. Aczkolwiek formę Vojteĥo wymawia się łatwiej i nie zostawia ewentualnie wątpliwości obcokrajowcom. Dzięki za wyczerpującą odpowiedź!
Modele są trzy: zostawić pisownię oryginalną (Wojciech), dokonać transkrypcji z użyciem alfabetu esperanckiego (np. Vojtjeĥ) bądź przetłumaczyć (Adalberto). Wszystkie trzy są popularne. "Świętochłowic" raczej się nie tłumaczy, do nazwy "Lublin" dodaje się jedynie -o, a Salt Lake City w pełni przetłumaczono na "Sallagurbo".

Daniel86 (Kwerekana umwidondoro) 20 Ruheshi 2014 17:03:51

Witam ponownie, bo dawno mnie tu nie było. Ostatnio zastanawiam się "arkivo" czy "arĥivo"? Którą formę byście wybrali i dlaczego? Jeśli obie są równie poprawne, którą preferujecie bardziej?

bryku (Kwerekana umwidondoro) 21 Ruheshi 2014 22:34:29

Daniel86:Witam ponownie, bo dawno mnie tu nie było. Ostatnio zastanawiam się "arkivo" czy "arĥivo"? Którą formę byście wybrali i dlaczego? Jeśli obie są równie poprawne, którą preferujecie bardziej?
Ogólnie istnieje tendencja do zastępowania ĥ przez k, ponieważ dźwięki h i ĥ są trudno rozróżnialne (sam nie wiem po co Zamenhof wprowadził to ĥ). Dlatego lepiej używać arkivo zamiast archaicznego arĥivio. To samo dla:
teĥniko - tekniko
ĥemio - kemio
ĥameleono - kameleono...
Ale oczywiście nikt ci nie zabroni używać formy z ĥ, szczególnie w kontekście historycznym (np. jako archaizm).

Daniel86 (Kwerekana umwidondoro) 22 Ruheshi 2014 09:42:16

Ale może formy archaiczne są bardziej kojarzone przez ludzi z zewnątrz? Czyli ktoś może nie skojarzyć "arkivo" z archiwum, ale "arĥivo" już tak.

Z tego co zauważyłem, tam, gdzie w innych językach (głównie w polskim) występuje CH, tam w esperanto będzie Ĥ.

ĥoro - chór
ĥano - chan
arĥivo - archiwum

Trochę nie na temat. Słowniki języka polskiego dopuszczają pisać Allaha przez oba H/CH. Natomiast ja uważam, że forma przez CH powinna być uważana z błędną, bo jest dalsza oryginalnej wymowie. Również nasze esperanto na to wskazuje, "Alaho". Prawdopodobnie inne języki również wskazują na pisownie przez H.

bryku (Kwerekana umwidondoro) 22 Ruheshi 2014 11:50:03

Tutaj nie chodzi o kojarzenie lub nie. Po prostu niektóre słowa zawierające ĥ wychodzą (lub już wyszły) z użycia i zamiast nich stosuje się obecnie odpowiedniki z literką k. Nie wszędzie da się to zrobić, np. w ĥoro zamiana dałaby wyraz koro "serce", istnieje zamiennik koruso.

Co do arĥivo, to słowo to nie jest często używane. Mamy wg PIV:

historiaj arkivoj
la arkivoj de notario
la arkivoj de nobela familio
la arkivoj de granda gazeto
formeti ion en arkivon
jam aparteni al la arkivo
bendarkivo
densigita arkivo
enarkivigi dosieron

Jak widzisz, wszędzie jest rdzeń arkiv-, a nie arĥiv-, który obecnie stał się archaizmem. Nie wszystkie wyrazy z ĥ przestały być stosowane, litera ta wciąż jest w użyciu, np. w nazwach naukowych z biologii, botaniki, medycyny, itp. Może za sto lat już jej nie będzie. Nas to jednak nie dotyczy.

Subira ku ntango