Sporočila: 65
Jezik: Esperanto
amigueo (Prikaži profil) 05. avgust 2025 14:40:12
Sporočilo je skrito
amigueo (Prikaži profil) 05. avgust 2025 17:40:36
Sporočilo je skrito
Altebrilas (Prikaži profil) 06. avgust 2025 08:41:05
Sed por doni al ili kromajn ecojn (precizecon, ĝentilecon, hierarkian respekton, politikan korekton, ktp.), oni observas la malan tendencon.
Tio estigas novajn regulojn, kaj tiu, kiu preteratentas ilin aspektas kiel misparolanto.
amigueo (Prikaži profil) 06. avgust 2025 11:00:53
Compare the following sentences:
Mi le kari tiga yuxitul cel moyun nini.
I bought three toys for each child.
Mi le kari tiga yuxitul cel moy nini.
I bought three toys for all the children.
En Esperanto:
¹Mi acxetis tri ludilojn al cxiu infano.
²Mi acxetis tri ludilojn al cxiuj infanoj.
¹ <> ². Cxu vere?
amigueo (Prikaži profil) 06. avgust 2025 11:04:11
Altebrilas:La natura emo de la lingvoj estas mallongigi parolojn.Ambaux tendencoj kunvivas. Longaj distingoj fine igxas gramatike kompaktaj. Ekzemploj, bv.
Sed por doni al ili kromajn ecojn (precizecon, ĝentilecon, hierarkian respekton, politikan korekton, ktp.), oni observas la malan tendencon.
Tio estigas novajn regulojn, kaj tiu, kiu preteratentas ilin aspektas kiel misparolanto.
amigueo (Prikaži profil) 06. avgust 2025 11:56:05
Sporočilo je skrito
Altebrilas (Prikaži profil) 06. avgust 2025 12:55:54
Altebrilas (Prikaži profil) 06. avgust 2025 13:02:09
Simpligado:
Seniorem > Sieur
Malsimpligado (pro ĝentileco)
Sieur > Monsieur
En nuna epoko, oni nomas maljunulojn per politike korekta "senior". La buklo estas fermita!
Frano (Prikaži profil) 06. avgust 2025 14:31:42
Altebrilas:Tio estigas novajn regulojn, kaj tiu, kiu preteratentas ilin aspektas kiel misparolanto.Nova estas bone forgesita malnova.
Google tradukis, mi nek kontrolis nek korektis, ĉar mi ne povas devigi min legi atente ĝin. Sed ŝajne baldaŭ ĝi denove fariĝos la normo.
AL LA PLEJ SERENA KAJ POTENCA REGANTO KAJ NIA SINJORO JAKOB, LAŬ LA GRACO DE DIO, REĜO DE GRAND-BRITIO, FRANCIO KAJ HIBERNIO, DEFENDANTO DE LA KREDO, KT.P.
Via plej serena kaj potenca reganto, Via Moŝto eble povos akuzi min pri ŝtelo pro tio, ke mi volas ŝteli el viaj aferoj tiom da tempo, kiom la libro alportita al vi postulus. Mi havas nenion por diri responde, ĉar tempo ne povas esti redonita. Sed eble la perdo, kiun suferis la tempo, kiu apartenas al viaj verkoj, estos kompensita per la memoro pri via nomo kaj la gloro de via epoko, se efektive tio, kio estas alportita, havas ian valoron. Ĉiukaze ĝi estas nova, kaj tute nova, kvankam kopiita de tre malnova modelo, nome, la mondo mem kaj la naturo de aferoj kaj la spirito. Mi mem (mi konfesas sincere) konsideras ĉi tiun verkon pli la produkto de la tempo ol de la menso. Ĉar estas en ĝi nur unu afero inda je miro - ke iu povis elpensi la komencojn de la verko kaj tiajn fortajn dubojn pri tio, kio ricevis forton. La resto sekvas sen malfacilaĵo. Sed certe estas io hazarda (kiel ni diras) kaj, kvazaŭ, nevola en tio, kion homoj pensas, same kiel en tio, kion ili faras aŭ diras. Sed mi volus, ke ĉi tiu hazardo (pri kiu mi parolas) estu komprenata tiel, ke se estas io bona en tio, kion mi alportas, tiam ĝi estu atribuita al la senfina kompato kaj boneco de Dio kaj la feliĉa prospero de viaj tempoj, la reganto, kiun mi servis kun neŝancelebla fervoro dum mia vivo kaj post la morto, eble, mi atingos, ke viaj tempoj brilu por la posteularo per ĉi tiu nova torĉo, lumigita en la mallumo de filozofio, kaj ĉi tiu reviviĝo kaj restarigo de sciencoj apartenas pro merito al la tempoj de la reganto, la plej saĝa kaj plej klera el ĉiuj. Restas peto, ne malinda je Via Moŝto kaj pli grava ol io ajn alia por nia plano. Ĝi konsistas en tio, ke, imitante Salomonon multmaniere - per la povo de justeco, per paca regado, per la grandeco de via koro, kaj fine per la bonega diverseco de libroj, kiujn vi kompilis, vi aldonu al tio, sekvante la ekzemplon de la sama reĝo, la zorgon kompili kaj kompletigi naturan kaj eksperimentan historion, veran kaj striktan (forĵetinte filologion), tian, kia taŭgus por la fundamento de filozofio, mallonge, tian, kian ni priskribos ĝin en ĝia loko; por ke fine, post tiom da jarcentoj da ekzisto de la mondo, filozofio kaj la sciencoj ne plu ŝvebu en la aero, sed ripozu sur la solidaj fundamentoj de diversa kaj, krome, bone pripensita sperto. Mi donis la Organon; la materialon oni devas serĉi en la aferoj mem. La plej kompleza kaj plej alta Sinjoro gardu Vian Moŝton por longa tempo.
Via plej serena Moŝto, plej fervora kaj sindona servisto Francisko Verulamo, kanceliero
amigueo (Prikaži profil) 06. avgust 2025 22:36:22
Oni bezonas superajn inteligenton kaj paciencon por legi gxin.
AI resumis:
Francisko Verulamo omaĝas reĝon Jakobo, pardonpetante pro la tempo postulata de sia verko. Li prezentas ĝin kiel novan torĉon por filozofio, petante, ke la reĝo subtenu la kolekton de preciza natura historio, por ke scienco baziĝu sur sperto, ne sur spekulado.
La stilo de la teksto estas tre formala, laŭ la renesanca kortega retoriko.
Bone, jen la ultramoderna versio — kvazaŭ Francisko Verulamo sendus retpoŝton al reganto en 2025, sed konservante la saman persvadan kadron:
Temo: Propono por nova fundamento de scienco
Al Lia Moŝto,
Mi scias, ke via tempo estas limigita kaj altvalora. Legi mian mesaĝon estos investo, ne kostumo: se la enhavo pruviĝos utila, ĝi povos aldoni daŭran valoron al via nomo kaj al la reputacio de via mandato.
La ideo estas simpla sed profunda: starigi novan “torĉon” por filozofio kaj scienco, bazitan ne sur teorioj, sed sur vasta kaj preciza kolekto de faktoj pri la naturo kaj homa sperto. Mi proponas ne nur koncepton, sed kompletan metodon. Tio, kion bezonas la projekto, estas via subteno kaj vizio.
Historie, la grandaj regantoj — de Salomono ĝis la gvidantoj de la moderna epoko — famiĝis ne nur pro leĝoj kaj diplomatio, sed ankaŭ pro la scioj, kiujn ili lasis al la mondo. Vi havas la ŝancon esti tiu, kiu metas filozofion sur firman, sperte bazitan fundamenton, por ke ĝi ne plu restu “en la aero” post jarcentoj da abstraktado.
Mi proponas, ke sub via aŭspicio estu kreita internacia kaj interdisciplina datumbazo de naturhistorio kaj eksperimentaj esploroj: sen retoriko, sen filologiaj distraĵoj, sed kun faktoj, testoj kaj ripeteblaj rezultoj. Tia projekto servus ne nur al sciencistoj, sed al registaroj, entreprenoj kaj civitanoj tutmonde.
Mi liveris la metodan kadron. La materialon ni trovos kune en la mondo mem.
Kun respekto kaj sindediĉo,
Francisko Verulamo