sabbato sb, sabato
sablo sb, sablo
sacco sb, sako
sage adj, saĝa
saison sb, sezono
sal sb, salo
sala sb, halo
salon sb, salono
salsicia sb, kolbaso
saltar vb, salti
salto sb, salto
salutar vb, saluti
salute sb, saluto
salvage adj, sovaĝa
salvar vb, savi
salvo prep, krom, escepte de
san adj, sana
sancte adj, sankta
sanguinar vb, sangi
sanguine sb, sango
sanitate sb, sano
saper sb, scio, kono
saper vb, scii, scipovi
sapon sb, sapo
sapor sb, gusto
sasir vb, kapti
satisfacer vb, kontentigi
satisfaction sb, kontento
satisfactori adj, kontentiga
scala sb, ŝtupo, skalo
scalia sb, ŝelo, skvamo
scarpa sb, ŝuo; deklivo
scena sb, sceno
schola sb, lernejo
scientia sb, scienco
scientific adj, scienca
scientista sb, sciencisto
scopo sb, celo
scriber(script-) vb, skribi
scriptorio sb, skribtablo
scriptura sb, skribaĵo
scuto sb, ŝildo
se pron, si
secar(sect-) vb, tranĉi
secrete adj, sekreta
secreto sb, sekreto
section sb, sekcio
sectura sb, sekcio
seculo sb, jarcento
secunda sb, sekundo
secunde num, dua
secundo prep, laŭ
secur adj, sekura
sed=ma conj, sed, tamen
sede sb, sidejo
seder(sess-) vb, sidi
seder se vb sidiĝi
sedia sb, seĝo
selection sb, elekto
seliger(-lect-) vb, elekti
semblar vb, ŝajni
semine sb, semo
sempre=semper adv, ĉiam
senior sb, sinjoro
seniora sb, sinjorino
senioretta sb, fraŭlino
sensate adj, konsiderema, prudenta
sensation sb, sensacio
senso sb, senso; signifo
sentiero sb, vojo
sentimento sb, senso, sento
sentir(sens-) vb, senti
separar vb, disapartigi
separate adj, disapartigita
separation sb, disapartigo
septanta num sepdek
septe num sep
septimana sb, semajno
septembre sb, septembro
septime num, sepa
sequente adj, sekvanta
sequer(secut-) vb, sekvi
sera vb, estos
serea vb, estus
serie adj, serioza
serie sb, serio
seriose adj, serioza
serpente sb, serpento
serrar vb, segi
serratura sb, fermo
servicio sb, servo
servir vb, servi
seta sb, silko
sete sb, soifo
sever adj, severa
sex num, ses
sexanta num, sesdek
sexo sb sekso
sexte num, sesa
sexual adj, seksa
si jes,
si conj, se
sia vb, estu
sibilo sb, siblo
sic adj, seka
siccar vb, sekigi
signal sb, signo
signalar vb, signali, marki; sendi mesaĝojn per signoj
signar vb, subskribi, marki
signatura sb, subskribaĵo, marko
significantia sb, signifo
significar vb, signifi
signo sb, signo
silentio sb, silento
simia sb, simio
simile adj, simila
simple adj, simpla
simular vb, simuli
sin prep, sen
sincer adj, sincera
singular adj, unuopa, sola
sinistre adj, maldekstra
si-nominate adj, tiel nomata
situar vb, situi, sin troviĝi
situation sb, situacio
situla sb, sitelo
skeleto sb, skeleto
social adj, socia
societate sb, socio; societo
socio sb, partnero, alianco, kunlaboranto
sojornar vb, loĝi aŭ resti (en iu loko)
sojorno sb, loĝado aŭ restado
sol adj, sola
sol sb, suno
soldato sb, soldato
solemne adj, solena
soler vb, emi
solide adj, solida
solmente adv, sole, nur
solo =solmente
solo sb, grundo
solution sb, solvo
solver(solut-) vb, solvi
somno sb, dormo
sonar vb, soni
soniar vb, sonĝi
sonio sb, sonĝo
sono sb, sono
soror sb, fratino
sorta sb, speco
sortir vb, eliri
sovente adv, ofte
sparniar vb, ŝpari
spatio sb, spaco
spatula sb, ŝultro; spatelo
special adj, speciala
spectaculo sb, spektaklo
speculo sb, spegulo
sperar vb, esperi
spero sb, espero
spina sb, spino
spinula sb, nadlo
spirito sb, spirito
spisse adj, dika
spongia sb, spongo
sport sb, sporto
sportive adj, sporta
sposa=marita sb, edzino
sposo=marito sb, edzo
stadio sb, stadio
stagno sb, lageto
stampar vb, stampi
standard adj, norma
standard sb, normo
stanno sb, stano
star vb, stelo
station sb, stacio
stato sb, stato
statura sb, staturo
stella sb, stelo
sternutar vb, terni
stilo sb, stilo
stirpe sb, trunko
stomacho sb, stomako
stoppar vb, ŝtopi, halti
strata sb, strato
stricte adj, strikta, mallarĝasu
structura sb, strukturo
studiar vb, studi
studio sb, studo
stupide adj, stulta
su pron, lia, ŝia, ĝia, sia
sub prep, sub
subite adj, subita
subito adv, subite
subjecto sb, subjekto
sublevar vb, suprenlevi
substantia sb, substanco
substantivo sb, substantivo
succeder(-cess-) vb, sukcesi
successo sb, sukceso
succo sb, suko
succussa sb, skuo
succuter(-cuss-) vb, skui, ŝanceli
sucro sb, sukero
sud sb, sudo
sue pron, la lia, la ŝia, la ĝia, la sia
suer(sut-) vb, kudri
sufficer vb, sufiĉi
sufflar vb, blovi
sufflo sb, blovo
suffrer vb, suferi
suger(suct-) vb, suĉi
suggerer vb, sugesti, proponi
suggestion sb, sugesto, propono
summa sb, sumo
summitate sb, kulmino
super prep, sur, super
superar vb, superi
superficie sb, superfaco
superior adj, supera
superviver vb, travivi, supervivi
suppa sb, supo
supplemento sb, suplemento
supponer(-posit-) vb, supozi
supporto sb, subteno
supra adv, supre
supra prep, super
supreme adj, plej supra
sur prep, sur
surde adj, surda
surger(surrect-) vb, suprenigi
surprender(-pris-) vb, surprizigi
surprisa sb, surprizo
surrider(-ris-) vb, rideti
surriso sb, rideto
suspirar vb, suspiri
susurro sb, murmurado
sympathia sb, simpato
sympathic adj, simpata
systema sb, sistemo

Altebrilas:Bona okazo por klarigi pri kio temas!

https://eo.wikipedia.org/wiki/Regulo_de_Wahl

(la Esperanta versio estas iomete "weird", legu la anglan version, se vi konas la anglan)

tabletta sb, tablojdo
tabula sb, tabulo,planko
tabuliero sb, planketo, tabuleto (por manĝaĵo, ŝako ktp)
tacer vb, silentiĝi
tal adj, tia
taliar vb, tranĉi
talon sb, kalkano
tamen=totevia adv, tamen, ankoraŭ
tante adj, tiom
tanto adv, tiome
tanto...como adv, tiom...kiom(kiel)
tardar vb, prokrasti, postenŝovi
tarde adj, adv. malfrua
tasca sb, poŝo
tassa sb, taso
taxa sb, imposto, kotizo, prezo
taxar vb, kolekti imposton, decidi prezon
taxi sb, taksio
te pron, vin, al vi
technica sb, tekniko
tecto sb, tegmento
tela sb, tuko, tolo
telephono sb, telefono
television sb, televido
temperatura sb, temperaturo
tempesta sb, tempesto
tempore sb, tempo; vetero
tendentia sb tendenco
tender(tens-) vb, streĉi, etendi
tener(tin-/tent-) vb, teni, halti
tenere adj, tenera
tentar vb, provi, intenci
tentativa sb, provo
tenue adj, malgrava, maldika
terra sb, tero
terrer vb, timigi
terribile adj, timiga
tertie num tria
test sb, testo
testamento sb, testamento
teste sb, atestanto; testiko
testimoniar vb, atesti
testimonio sb, atesto, testimonio
texer(text-) vb, teksi
texito sb, teksaĵo, teksado
texto sb, teksto
the sb, teo
theatro sb, teatro
thema sb, temo
theoria sb, teorio
timbro sb, letermarko; sono, sonkoloro
timer vb, timi
timide adj, timema
timor sb, timo
tinta sb, inko, kolortono
tirar vb, tiri
tiratorio sb, tirkesto
titulo sb, titolo
toalia sb, mantuko
toccar vb, tuŝi
tolerante adj, tolerema
tolerantia sb, tolereco
tolerar vb, toleri
tonar vb, tondri
tonitro sb, tondro
tono sb, tono
tornar vb, turni
torno sb, turno
torquer(tors-/tort-) vb, turni, tordi
torta sb, kuko
torto sb, turno, tordo; sensenco
haber torto vb, malpravi
tosto adv, baldaŭ
plus tosto prefere
total adj, tuta, kompleta, plena
total sb, tuto, kompleto, pleno
tote adj, ĉiu(j), kompleta
totevia adv, ankoraŭ; tamen
toto adv, komplete, tute, plene
toto sb, ĉiuj
tour sb, vojaĝo, turismo
toxico sb, veneno
trabe sb, trabo
tracia sb, spuro, vojo
traciar vb, spuri, sekvi laŭ la vojo
tractar vb, trakti
tracto sb,
tradition
traducer(-duct-)
traffico
trainar
traino
trans
transmitter(-miss-)
transparente
transportar
transporto
transversar
transversp
a transverso de
trappa
trappar
travaliar
travalio
tremer
trenta
tres
tresor
triste
tritico
troppo
trottoir
trovar
tu
tu
tubo
tue
le tue
le tuos
tumer
tunc=alora
turre
tusse
tussir
typic
typo

thyrolf:

Altebrilas:Bona okazo por klarigi pri kio temas!

https://eo.wikipedia.org/wiki/Regulo_de_Wahl

(la Esperanta versio estas iomete "weird", legu la anglan version, se vi konas la anglan)

Regulo, nomita per la nomo de la kreinto de Interlingua, por konjugacio, laŭ la terminaĵo de infinitivo.

interlinguE (eksa Occidental), NE interlinguA. Ne estas la sama (tamen simila) lingvo.

thyrolf:interlinguE (eksa Occidental), NE interlinguA. Ne estas la sama (tamen simila) lingvo.

La oficiala reto de la Okcidentalo suplikas Esperanton kiel la pontlingvon por lerni la Interlingueon. Tre helpema kaj utila.

La vortoj de la Interlingua estas ofte plursencaj, ekzemple "tracto" Signifas trajto, trakto, landeto kaj tiel plu.

Dum vortoj en Esperanto kiuj havas rilatajn tamen ne tute Samajn sencojn, ofte nur havas etajn diferencojn en vortformo, ekzemple, pulvoro, pulvo kaj polvo. Mi eĉ ankoraŭ ne povas distingi ilin kvankam mi jam serĉis ilin senlimajn fojojn.

Altebrilas:Pri ui, la demando estis "kiu el ambaŭ"?

mi ne certas. Por miaj oreloj nordĉinaj, mi opinias ke tre verŝajne estas ŭi kiel diptongo, sed ne uj , ĉar en uj, u apartenas al la antaŭa silabo dum j estas la komenca konsonanto de la sekvanta silabo, ĉu ne?

ubi adv, kie
a ubi al kie, kien
de ubi de kie
ubicunque adv, kie ajn
ubicunque pron, kie ajn
ubique adv, ĉie
ulle adj, iuj
ulterior adj,
ultime adj
ultra adv
ultra prep
umbra sb
umbrar vb,
un
un
unda
unguesb
unic
uniforme
uniforme
union
unir
unitate
universal
universitate
universo
uno
unquam=jammais
urbe
urgente
usar
uso
usque
usque a
usual
utensile
utile

va
vacantias
vacca
vacuar
vacue
vader(vas-)
vagar
valer
valide
valle
valor
valvula
van
in van
vapor
variar
varie
varietate
vasculo
vaso
vaste
vegetal
vegetal
vehicular
vehiculo
vela
velocitate
vena
vender
vendita
veneno
venerdi
venir(vent-)
facer venir
venir al mundo
ventar
vento
ventre
ver
verde
verdura
vergonia
vergoniose
verificar
verisimile
veritate
verme
versar se in
version
verso
verso
verter(vers-)
vertical
vespere
bon vespere
vestimento
vestir
vestir se
vetere
vetule
vexar
via
via
via
viage
viagiar
vice
a vices
in vice de
plure vices
vicin
victima
victoria
video
vider(vis-/vist-)
vigilar
vigile
vigilia
village
vincer(vict-)
vino
vinti
violar
violentia
violente
virga
visar
viscose
visibile
visita
visitar
vista
viste
vita
vital
vitar
vite
vitro
vive
viver
vocabulario
vocal
vocal
vocar
voce
voga
esser in voga
volar
volatile
volatile
voler
volo
voluntate
volver(volut-/volt-)
vos
vostre
le vostre
le vostres
votar
voto
vulgar
vulnerar
vulnere

west

zelo
zero

$135

I. derivado

A. el substantivoj
a. formi substantivojn
b. formi adjektivojn
c. formi verbojn

B. el adjektivoj
a. formi substantivojn
b. formi adjektivojn
c. formi adverbojn
d. formi verbojn

C. el verboj

II. kunmetado
A. per prefiksoj
a. ĝenerala
b. teknika
B. per kunmeti

III. kunmeta derivado

$136
la termino "derivado" estas ĉi tie uzata referenci la vortfaradon per prefiksoj. Substantivoj kaj adjektivoj kiuj havas radikon kaj finaĵon, perdas la postan en la deriva proceso. La finaĵo de la derivaĵo estas parto de la sufikso. Finaĵoj en ĉi tiu senco estas la finaj vokaloj a, e, o, en la okazo de substantivoj kaj adjektivoj, kaj fremdaj finaĵoj kiel la latina -us, -um aŭ la grekaj -os, -is ktp. Pri la verboj, vidu $146 sube.

$137
En plejparte da kazoj, la kunigo de radiko kaj afikso estas la afero de simpla kunmetado.
Kiam la radiko finiĝas en -i- kaj la sufikso komencas per la sama vokalo, la plena derivaĵo estas skribata kun nur unu -i-: rubie+ificar=rubificar ruĝigi.

Rimarku, ke la maldura c antaŭ e,i kaj la dura c antaŭ a,o,u povas interŝanĝiĝi unu al la alia kiam derivi, ekzemple franc-->>francia kaj cortice-->>cortical;

Kaj ankaŭ la dura c konservas sian durecon per ŝanĝi sin al ch antaŭ la sufiksoj "-eria,-ero,-esc,-ese,-essa,-etta,-ette,-etto,-iera,-iero,-issime,-issimo", ekzemple, porco-->>porcheria;

Ankaŭ la maldurac konservas sian maldurecon per ŝanĝi sin al ci antaŭ la sufiksoj "-ada,-ata,-age,-alia,-astro,-astra", ekzemple, nuce-->>nuciada.

Rimarku, ricchessa, kiu devenis el ric "riĉa", havas cch, nome, du c, ĝuste pro ke la formo de radiko "riĉ-" devas esti ricc tamen devas esti nur unu c restanta kiam esti la fino de un vorto.

la sufikso -age pronuncata kiel la esperanta aĝe aŭ aĵe, devas konservi sian tian pronuncon, do la formo de g devas iĝi -gi- kiam antaŭ a,o,u, ekzemple, orange-->>orangiada; tamen orange-->>orangeria.

$138

Substantivoj derivataj de substantivoj, per sufiksoj listataj sube. Tiuj kiuj povas indiki personon havas la finaĵon a por inoj kaj oni povas ŝanĝi a al o por indiki virojn, kaj ankaŭ inverse. Vidu $24 supre.

-ada

1. produktaĵo kreata de/el ...
limon-->>limonada
persica-->>persicada

2. serio de..., sinsekvo de...
columna-->>columnada
fenestra-->> fenestrada

-age

kolekto de..., aro de...
folio-->>foliage
fructo-->>fructage

-alia

malvalora aro de...
aĉa kolekto de...
ferro-->>ferralia "feraĉo"
papiro-->>papiralia "paperaĉo"

-ano

1.denaskulo, civitano, aŭ loĝanto de ...
Africa-->>africano
Atlanta-->>atlantano

2. lingvo de...
italia-->>italiano
samoa-->>samoano

3. sekvanto kaj adepto de ...
Mohammed-->>mohammedano
Wesley-->>wesleyano

Mars-->>marsiano, pro eufonika kialo, i estas aldonata por ŝanĝi -ano al -iano.
La responda adjektiva formo estas "-an" aŭ "-ian". La sencoj 1 kaj 2 estas sinonimo de -ese. La sencoj 1 kaj 3 estas sinonimo de -ita.

-ario

1. persono koncerna ... aŭ havanta karakterizojn de ...
mission-->>missionario
ferrovia-->>ferroviario

Rimarku:
Sinonimo de -ero kaj -ista malsamas unu ol la alia tiel, ke:
-ero emfazas la profesion,
dum
-ista sugestas la okupaĵon (profesian aŭ hobian),

La paralelaj formoj kun ambaŭ -ario kaj -ero ofte eblas.
La responda adjektivformo estas -ari, kaj la responda ina formo estas -aria.

2. kolekto de ..., aro de...
vocabulo-->>vocabulario
herba-->>herbario
proverbio-->>proverbiario
insecto-->>insectario

3. loko enhavanta... -n
grano-->>granario
feno-->>fenario

-astro

1. aĉa aŭ senvalora...
poeta-->>poetastro
judice-->>judiciastro

2. havanta rilaton pro re-geedziĝi de gepatro.
patre-->>patrastro "duonpatro"

Rimarku: la ina formo kiam indiki personon, estas -astra.

-ata

Enhavaĵoj de ... aŭ kvanto enhavata en unu ...
coclear-->>coclearata "kulero-->>kulerpleno"
calice-->>caliciata

-ato

funkcio, statuso, rango, prijuĝo, tempodaŭro de ofico, aŭ teritorio de...
duce-->>ducato duko-->>dukujo
novicio-->>noviciato novulo-->>noveco
capitano-->>capitanato
discipulo-->>discipulato

-eria (la akcento falas sur i)

1. loko kie ... estas produktata, ellaborata, konservata, ventata, ktp
lacte-->>lacteria fabriko, vendejo ktp de lakto
instrumento-->>instrumenteria ilo-->> vendejo de iloj

2.arto, metio, negoco, praktiko de laboro kun...; ankaŭ, la produktaĵo de tiu laboro.
drappo-->>drapperia
arco-->>archeria la arto aŭ la sporto de pafi arkojn

3. konduto de.... aŭ tia speco de ....
diabolo-->>diaboleria
clown-->>clowneria

Rimarku:
la sencoj 1 kaj 2 havas respondan aganton formatan per -ero.

-ero

tiu persono kiu laboras pri...
barba-->>barbero
banca-->>banchero
ambulantia-->>ambulantiero

Rimarku:
la responda adjektivo finiĝas en -ari. la responda ina formo en -era. Sinonimo de -ario kaj -ista.

-ese

1. denaskulo, loĝanto, civitano de ...
Geneva-->>genevese
salamanca-->>salamanchese

2. lingvo de ....
japon-->>japonese
brooklyn-->>brooklynese

Rimarku:
ne distingaj formoj inter viro kaj ino. Sinonimo de -ano kaj -iano. En la senco 1 ankaŭ sinonimo de -ita. La responda adjektivformo samas, per -ese.

-essa

1. ino
tigre-->>tigressa
vulpe-->>vulpessa

2. edzino de
conte-->>contessa
mayor-->>mayoressa
inca-->>inchessa

-eto

arbaro de ...arbo
pino-->>pineto
orangiero-->>orangiereto

-etto, -etta

-et-
hacha-->>hachetta
pacco-->>pacchetto
boteca-->>botechetta
uxor-->>uxoretta
poeta-->>poetetto, poetetta

Rimarku:
se ne implikata en sekso de personoj kaj aliaj, -etta estas uzata kun substantivoj en -a, -etto en ĉiuj aliaj okazoj.

-ia

lando, ŝtato, provinco, kaj regiono de ...
arabe-->>Arabia
Tocharo-->>Tocharia
Wilson-->>Wilsonia

-ia akcento falas sur i

1. stato, kvalito, statuso aŭ prijuĝo de ...
abbate-->>abbatia
capitano-->>capitania

2.arto, scienco, praktiko ankaŭ profesio de ....
geologo-->>geologia
idolatra-->>idolatria
radiotoxicologo-->>radiotoxicologia
heliolatra-->>heliolatria
bottinero-->>hottineria

-ica

scienco aŭ studo de ...
electron-->>electronica
phonema-->>phonemica

Rimarku:
la paralela adjektivformo finiĝas en -ic

-ico

persono lerta je la arto aŭ scienco de ...
historia-->>historico
theoria-->>theorico

Rimarku:
la paralela adjektivformo finiĝas en -ic.

-iera

1. tiu, kiuj kovras, enhavas, aŭ protektas....
sucro-->>sucriera ujo de sukero
bira-->>biriera ujo de biero

2. kampo, minejo kie ... kreskas aŭ troviĝas.
ris-->>risiera
baca-->>bachiera

-iero

arbo, planto kiu produktas...
amandola-->>amandoliero
corco-->>corchiero

Rimarku:
la fruktaj nomoj kiuj finiĝas en -a havas ofte la paralelajn arbnomojn en -o, ekzemple, persica-->>persico; pira-->>piro. En tiaj kazoj, la formado en -iero estas sinonimo de tiuj kun -o.

-il

ejo/ujo kie ... estas stokataj, entenataj

can hundo-->> canil hunddomo, hundloĝejo
tauro bovo-->>tauril bovokampo

Rimarku: ofte uzata kun la nomoj de bestoj

-ina

aĵo farita de, per, el, simile al, havante rilaton kun, havante trajton de...
caseo fromaĝo-->> caseina proteino trovita el fromaĝo
globulo globeto-->>globulina globoproteino

Rimarku: uzata ĉefe kiel teknologia (kimia) sufikso.

-ismo

1. stato aŭ praktiko de esti unu ....
despota despoto-->>despotismo despotismo
gigante giganta-->>gigantismo gigantismo

2. malnormala kondiĉo rezultanta el trouzi/misuzi ...
plumbo plumbo-->>plumbismo veneniĝo pro plumbo
caffeina kafeino-->>caffeinismo veneniĝo pro kafeino

3. doktrino aŭ praktiko de, rilata kun...
Calvin-->>Calvinismo
Tito-->>Titoismo

4. iu trajtohava de... aŭ la lingvo de ...
Hellen-->>Hellenism
Brooklyn-->>Brooklynismo

Rimarku:
Ofte paralela al substantivoj de -ista kaj al verboj de -isar.

-ista

1. iu persono kiu praktikas la arton aŭ sciencon de ...
biologia biologio-->> biologista biologiisto
tympano -->>tympanista
radiographia -->>radiographista
saxophono-->>saxophonista

2. adepto aŭ sekvanto de la doktrino de ....
Calvin-->>Calvinista
evolution-->>evolutionista
Cesare-->>Cesarista
collaboration-->>collaborationista

Rimarku:
Ofte paralela al la substantivoj kun -ismo e la verboj kun -isar.

-ita

1. loĝantoj, civitanoj aŭ denaskuloj de...
Neapole-->>Neapolita
Brooklyn-->>brooklynita

2. ano, adepto de...
Jacobo-->>Jacobita
Truman-->>Trumanita

Rimarku:
Ne formdistingo de ino kaj viro.

-ite

ŝtono aŭ aliaj mineraloj enhavantaj.., similantaj ..., havantaj trajtojn de... havantaj rilaton kun...
ligno-->>lignite
meteoro-->>meteorite
Wyoming-->>Wyomingite

Rimarku:
Ĉefe uzata en teknologiaj (mineralogiaj) terminoj.