NePorKomencantoj

○
Trovins en interreto:
《Ĉiuj prepozicioj, je la realo, havas iun sencon lokan.
"Kun" estas decide lokasenca : la loko, kiun ĝi indikas, estas la reciproka najbareco kun iu persono aŭ afero. "Mi marŝas kun Julio" signifas ke mi marŝas ĉe la flanko de Julio. "Mi marŝas kun Julion" signifas ke mi marŝas ĉe la flankon de Julio, en la direkto de lia flanko.
Samiel, simetrie, "sen" povas esti stara aŭ direkta. "Mi marŝas foren, sen Julio" signifas marŝi longdistance de Julio laŭ la tuta marŝado, kaj "Mi marŝas foren, sen Julion" signifas ke mi marŝas seniĝante je Julio.
Tiuj du prepozicioj povas prenil akuzativon ankaŭ por signifil rilaton all objekto plie all subjekto. Mi kuiras la manĝon kun mia amiko, aŭ kun mia gazkuirilo : ili helpas min kuiri. Mi kuiras la manĝon kun la teon : mi kuiras ambaŭ aferojn samtempe.
De povas preni akuzativon kiam enkondukas objektan komplementon de verba nomo kaj gardas nominativon kiam enkondukas agentan komplementon de verba nomo : la ekspluatado de la homon fare de la homo, aŭ la ekspluatado de la homo sur la homo. La revata venko de Esperanto sur la angla, aŭ la revata venko de la anglan por Esperanto. De en senco direkta povas preni akuzativon por insisti ke la travojo enhavas longan trairon de tiun objekton de kiu veniĝas, kaj ne la prenas se la travojo komencas elirante de tiu objekto. Aŭti de Parizon ĉi-tien signifas devi trairi tutan Parizon por alveni ĉi-tien.
Oni plej ĝenerale laboras por kompanio, por mono sed oni povas teksti por premion, por monsumon se oni ne havas tiun sumon ĝis la laboro finita. Samiel oni plej ĝenerale diras iri marŝi pro la paca vetero, sed pro la mondan pacon se la kaŭzo estas morala direkto plie ol fakta stato.》
Pensiga teksto! Aŭdaca defendo den akuzativa markilo.

○
1. Pasivo per fa-/fo-:
Paco fadeklaris la nuna prezidento.
La nuna prezidento fodeklaris paco.
La nunaf prezidentof deklaris paco.
2. Akuzativo per na-/no-:
Paco no deklaris la nuna prezidento.
La nuna prezidento nadeklaris paco.
3. Plurala prepozicio:
Mi vidis Maria noj.
Mi vidis naj Maria.
(Pluraj Maria)

○
Dungons mi dank vi.
Maldungins mi maldank ili.
Maldanki ion negativan al iu.

○
Komentarioj pri AdE https://sezonoj.ru/2025/02/akademio-26/
Resumoj kaj miaj reagoj:
《Pri stataj adjektivoj derivitaj de statŝanĝ(igx)aj verboj kaj pri la signifokategorio de korupt/》

AMIGUEO
0. La temo jam pripensins en 1974, kaj denove en 2025 la Akademio rekomendas na "korektita/ĝusta" anstataŭ "korekta" (same por vek/a, ferm/a, fiks/a ktp). Nur korupt/a estas speciala: la radikalkategorio ŝanĝiĝas al noma. La difino de konfuz/a estas tielm konfuza aŭ konfuziga, ke malfacilas rekomendi ion konkretan.
1. Estas krakoj en la sistemo de radikalkategorioj.
Uzo den IĜ ĉe ekz fermiĝi, vekiĝi... fortigas miskomprenon den veka, ferma... kiel rezultstatojn de veki, fermi...
Malpezemo kaj fluemo favoras mallongajn vortojn kaj mallongigojn plimalpli ambiguajn.
Eble mankas afiksoj por malambiguigi. Sed pli da afiksoj produkas plian esprimpezon (aux ne, se afikso rolas kiel aro de afiksoj).
Estas vario hazarda de vortkategorioj. Tio necesigas kompleksan derivsistemon.
Esperanta simpla sistemo (finaĵoj o a i e) kaŝas praktikan komplekson.
Ekzemplo de korupt/ montras simplan solvon (noma radikalo).
Konfuz/a estas konfuza kaj konfuziga radikalo.
2. Modelo Omnial (la respondo estas korekta, la pentraĵo estas fiksa) povus a. tute anstataŭi la tradician modelon (la respondo estas korektita) aŭ b. nur parte anstataŭi (kelkaj adjektivoj sekvas unun modelon kaj kelkaj sekvas la alian laŭ konvencio; rezult vario).
3. Solvo triangula (trinitata): blanka blankiĝi blankigi (blanka blankji blankŭi), mortŭa morti mortji (mortŭa mortŭiĝi mortŭigi), vek(i)ja vekŭi veki (vekja vekjiĝi vekjigi). IĜ ne enhavas pasivan sencon (do, fermiĝi estas eki fermi aŭ malĉesi fermi).

○
subaĉeteba = ema subaĉetin.
(En la difino de Korupta, Subaĉetebla anstataŭindas Subaĉeteba)
fareba = facila.

○
mirunda = ne inda je miro = ofta, normala, antaŭvideba.

○
0. azia versus okcidenta respondoj al CXU.
Cxu diversaj vortoj?
Cxu du sistemoj paraleloj kaj lauxvolaj?
Cxu unu sistemo duflanka?
1. Cxu vi ne fumas?
Azie:
Jas, mi ne fumas.
Nas, mi fumas.
Okcidente:
Jos, mi fumas.
Nos, mi ne fumas.

○
mi sxatas tiujn mallongigojn: ekz
mi scias tion kion vi havas =
mi scias havi vi

○
Blank' katojl kunk promenim =
Promenim kunks blank' katojl.

○
Blank' katojl kunk promenim =
Kunpromenim' blank' katojl.

Se Esperanto "finvenkos" (t.e. sukcesos), estos homoj kiuj iel sentos sin devigataj paroli ĝin kaj kiuj ne estos klopodemaj por respekti gramatikon.

Tiam, oni povas antaŭvidi, ke Esperanto evoluos kiel vivaj lingvoj, ĺaŭ lingvistikaj leĝoj kaj ne plu laŭ la Fundamento.

Tial oni probable (plu) aŭdos frazojn kiel:

Mi volas *pano
Aŭ:
Mi *edzos Maria(n)

... kaj la timo aspekti kiel malbona esperantisto ne plu efikos kiel nun.

Ne utilas (eĉ malutilas) proponi reformojn, sed evoluo de la lingvo - se ĝi sukcesas - estas pripensinda.

Altebrilas:Se Esperanto "finvenkos" (t.e. sukcesos), estos homoj kiuj iel sentos sin devigataj paroli ĝin kaj kiuj ne estos klopodemaj por respekti gramatikon.

Tiam, oni povas antaŭvidi, ke Esperanto evoluos kiel vivaj lingvoj, ĺaŭ lingvistikaj leĝoj kaj ne plu laŭ la Fundamento.

Tial oni probable (plu) aŭdos frazojn kiel:

Mi volas *pano
Aŭ:
Mi *edzos Maria(n)

... kaj la timo aspekti kiel malbona esperantisto ne plu efikos kiel nun.

Ne utilas (eĉ malutilas) proponi reformojn, sed evoluo de la lingvo - se ĝi sukcesas - estas pripensinda.

Kara Altebrilas,
Vi pravas. Vigla parolantaro pli valoras ol doktegaj gramatikuloj.
Reguloj por simpligi la lingvon sufokas parolantojn kiuj havas maltroajn vivajn ekzemplojn.
La Akademio klopodas dauxrigi modelon tradician de reguleco, ecx se gxi ne tiom regulas kaj trovas novajn kaj eternajn defiojn.

Malregulaĵoj aperas mem en la lingvoj kiel fungoj post la pluvo.

Ŝajnas, ke ĉi-paro da saĝegaj altebriluloj simple hatas akuzativon, kiu probable terure opresas ilin.

SlavikDze:Ŝajnas, ke ĉi-paro da saĝegaj altebriluloj simple hatas akuzativon, kiu probable terure opresas ilin.

Kara SlavikDze,
0. Mia priakuzativmarkila sento:
Akuzativmarkilo estas grava kiao de Eo. Tamen gxi riskas malaperi cxar apart poezio rigidas Eo. Alivorte, la ordo tre ofte determinas rolon.
Laux mi, malrigidigi Eon kaj doni novajn rolojn al akuzativmarkilo elsavus akuzativmarkilon el malapero. Sed kiel?
1.
a. Imiti poezian liberon (liberon imiti poezian).
b. Metej -n kieleble senescepte (ĉun, ken, vidin volas, iomn da mono).
c. laŭvole: grand' arbojln faligis ŝtorm' perfortal, aŭ pli rimamike: grandajln arb' faligis ŝtormol perfort'.
d. planton estas arbo (Ĉu alia finaĵo aŭ rimedo pli taŭge agus?).
e. Pasivaj specialaj formoj: ĝi manĝans (estas manĝata) versus mangej (esti manĝata) kaj manĝeŭ (estu manĝata). Kialo: ebla samtempeco de akuzativa infinitivo (manĝin) kaj pasiva infinitivo (manĝej), do "manĝejn" (neniu besto volas manĝejn, aŭ, manĝejn neniu volas besto).
f. kapto den infano aŭ de infanon (iu kaptis infanon).
g. "rabo per minacoj" versus "minacoj perz(a) rabo"

Se io korektendas, bv. precizigi kie.

@amigueo
Se inter esperantistoj plu abundos sintez-lingvuloj, en kies nativaj lingvoj uzatas gramatikaj kazoj, eo-akuzativo plu vivos kaj prosperos.
En reala realeco, dum ekzistado de Esperanto, unu post la alia malaperis obskurecaj reformistoj (supozeble, plejparte analiz-lingvuloj), kiu penis kripligi Esperanton per siaj absurdecaj ideoj.