18 კითხვები და პასუხები / გრამატიკა

KI-შეკითხვები

KI-შეკითხვები KI კორელატების მეშვეობით იწარმოება. კითხვითი KI-სიტყვა წარმოადგენს ინფორმაციას, რომელიც აინტერესებთ.

KI-სიტყვა ჩვეულებრივ კითხვითი წინადადების დასაწყისში დგას:

Kion vi volas? — Mi volas manĝon! - რა გინდა (გნებავთ)? — საჭმელი მინდა!
Kian manĝon vi deziras? — Mi deziras malmultekostan manĝon! - როგორი საჭმელი გინდა (გნებავთ)? — იაფი საჭმელი მინდა!
Kiel vi fartas? — Mi fartas bone! - როგორ ხარ (ბრძანდებით)? — კარგად ვარ!
Kiom da pomoj vi havas? — Mi havas du kilogramojn da pomoj! - რამდენი ვაშლი გაქვს? — ორი კილოგრამი ვაშლი მაქვს!
Kies estas tiu aŭto? — Ĝi apartenas al Anno! Ĝi estas de Anno! Ĝi estas ŝia! - ვისია ის მანქანა? — ანას ეკუთვნის! ანასია! მისია!
Kiam do? — Morgaŭ! - აბა როდის? — ხვალ!

KI-სიტყვები აგრეთვე კითხვით დამოკიდებულ წინადადებებშიც იხმარება: Ŝi demandis, kion mi volas.

Ĉu-შეკითხვები

Ĉu-შეკითხვები იწარმოება კითხვით ნაწილაკ ĉu-ს გამოყენებით. Ĉu-შეკითხვა მთლიანი წინადადების სისწორეს ამოწმებს. პასუხია ჩვეულებრივ jes ან ne.

ჩვეულებრივ ĉu კითხვითი წინადადების დასაწყისში დგას:

Ĉu vi komprenas min? — Jes, mi komprenas vin! Ne, mi ne komprenas vin! - გამიგე(თ)? — დიახ, გაგიგე! არა, ვერ გაგიგე!
Ĉu vi estas Kanadano? — Jes, mi estas Kanadano! Ne, mi ne estas Kanadano! - კანადელი ხარ? — დიახ, კანადელი ვარ! არა, არ ვარ კანადელი!
Ĉu li? — Jes, li! - ის? — ის!
Ĉu ĝi estas taŭga? — Jes, (ĝi) estas! - ეს წავა? (შესაფერისია?) — კი, წავა!

Ĉu-შეკითხვა შესაძლოა ასევე იყოს ალტერნატიული შეკითხვა. ასეთ დროს პასუხი ჩვეულებრივ სხვადასხვა ალტერნატივათაგან ირჩევა:

Ĉu vi volas kafon aŭ teon? — Mi volas kafon! Mi volas teon! Mi volas nek kafon, nek teon! Mi volas kaj kafon, kaj teon! - ყავა გნებავთ თუ ჩაი? — ყავა! ჩაი! არც ყავა, არც ჩაი! ყავაც და ჩაიც!
Ĉu li aŭ ŝi? — Ŝi! Li! Iu ajn el ili! Neniu el ili! Ambaŭ! - ის თუ ის? — ის! ის! მათგან რომელიმე! არც ერთი! ორივე!

საპასუხო სიტყვები

Ĉu-შეკითხვებზე საპასუხოდ შესაძლებელია უბრალოდ წინადადების (მთელიანის ან შემოკლებულის) წარმოთქმა, რომელიც კითხვაზე პასუხობს:

Ĉu vi amas min? — Mi amas vin! - გიყვარვარ? — მიყვარხარ!
Kaj ĉu vi longe lernis? — Ho, mi lernis ne malpli ol tri jarojn. - დიდხანს ისწავლე? — აჰ, სამ წელზე ნაკლები არ მისწავლია.

მაგრამ ჩვეულებრივ იხმარება საპასუხო სიტყვები jes და ne. ასეთი საპასუხო სიტყვები თავის მხრივ მთელს წინადადებას წარმოადგენენ. თუმცა ხშირად მეტი სიცხადისთვის საპასუხო სიტყვის შემდეგ მთლიან საპასუხო წინადადებას ან წინადადების ნაწილს ურთავენ ხოლმე.

Jes

საპასუხო სიტყვა jes იძლევა დადებით პასუხს:

— Ĉu vi volas kafon? — Jes! (= Mi volas kafon.) - — ყავა გინდა? (გნებავთ?) — კი! (= მინდა ყავა.)
— Ĉu vi ion deziras? — Jes! (= Mi ion deziras.) - — რამე გინდა? (გნებავთ?) — დიახ! (= რაღაც მინდ.)
Ĉu la Universala Kongreso estos en Eŭropo ĉi-jare? — Mi pensas, ke jes! = Mi pensas, ke ĝi ja estos en Eŭropo ĉi-jare! - მსოფლიო კონგრესი წელს ევროპაში იქნება? — მგონი კი! = მგონია, რომ წელს ის ევროპაში იქნება!

საპასუხო სიტყვა jes მთლიან წინადადებას ანაცვლებს (საშესავლო ke-ს გარდა).

დაუშვებელია jes-ის გამოყენება წინადადებაში რაიმეს სისწორის ხაზგასასმელად.ა ამისთვის გამოიყენეთ ნაწილაკი ja. არ თქვათ: Tiu ĉi suko ne estas dolĉa, dum tiu alia jes estas. თქვით: Tiu ĉi suko ne estas dolĉa, dum tiu alia ja estas. (ეს წვენი არაა ტკბილი, ხოლო ის მეორე ნამდვილადაა.)

Ne

საპასუხო სიტყვა ne იძლევა უარყოფით პასუხს:

— Ĉu vi volas kafon? — Ne! (= Mi ne volas kafon.) - — ყავა გინდა? (გნებავთ?) — არა! (= არ მინდა ყავა.)
— Ĉu vi ion deziras? — Ne! (= Mi nenion deziras.) - — რამე გინდა? (გნებავთ?) — არა! (= არაფერი მინდა.)
Ĉu li estas blondulo aŭ brunulo? — Ne, pli kaŝtanhara. = Li estas nek blondulo nek brunulo, li estas pli kaŝtanhara. - ის ქერაა თუ შავგვრემანი? — არა, უფრო წაბლისფერთმიანი. = ის არც ქერაა და არც შავგვრემანი, უფრო წაბლისფერთმიანია.
Ha, ĉu efektive la malgranda Kay mortis? La rozoj estis sub la tero, kaj ili diras, ke ne! = ...ili diras, ke li ne mortis. - აჰ, პატარა კაი მართლა მოკვდა? ყვავილები მიწის ქვეშ იყო და ამბობენ, რომ არა! = ... ამბობენ, რომ არ მომკვდარა.

ყურადღება მიაქციეთ წინადადებაში უარყოფის აღმნიშვნელ სიტყვა ne-სა და საპასუხო სიტყვა ne-ს შორის განსხვავებას:

Ne venu ĉi tien! = Mi volas, ke vi ne venu ĉi tien. - აქ არ მოხვიდე! = მინდა, რომ აქ არ მოხვიდე.

Ne უარყოფს შემასმენელს.
Ne, venu ĉi tien! = Ne! Mi ja volas, ke vi venu ĉi tien. - არა, მოდი აქ! = არა! მინდა, რომ აქ მოხვიდე.

Ne წარმოადგენს საპასუხო სიტყვას და მეტნაკლებად საკუთრივ სრული წინადადების ფუნქციას ასრულებს.

თუკი საპასუხო ne-ს ეგრევე ზმნით დაწყებული წინადადება მოსდევს, აუცილებელია ne-ს შემდეგ გაუგებრობის თავიდან ასაცილებილად შესამჩნევი პაუზით წარმოვთქვათ.

Jes და ne უარყოფის შეკითხვებთან

უარყოფით შეკითხვებთან საპასუხო სიტყვების გამოყენების ორი გზა არსებობს. ერთი უფრო მეტად დასავლურ ენებში გვხვდება ხოლმე, მეორე კი - აღმოსავლურში. ამიტომაც ვიყენებთ ხოლმე დასავლურ და აღმოსავლურ სისტემებს, მაგრამ ფაქტობრივად ბევრ ქვეყანასა და ენაში პარალელურად ორივე მათგანი გამოიყენება. ესპერანტოშიც ორივე სისტემას ვხმარობთ. თავად ზამენჰოფი jes-სა და ne-ს დასავლური სისტემით ხმარობდა, მაგრამ აღმოსავლურიც არაერთხელ გამოუყენებია.

დასავლური სისტემა

დასავლურ სისტემაში jes დადებით საპასუხო ფრაზას წარმოადგენს, ხოლო ne - უარყოფითს. უარყოფითი საპასუხო ფრაზა არის თავის მთავარ ნაწილში უარმყოფელი სიტყვის (ne ან NENI-სიტყვა) შემცველი ფრაზა. დასავლურ სისტემაში საპასუხო სიტყვის მნიშვნელობა შეკითხვის ფორმისაგან სრულიად დამოუკიდებელია. თუკი შეკიტხვა უარმყოფელია, მაშინ ვპასუხობთ იმავე საპასუხო სიტყვით, რომელსაც იმ დროს ვიყენებთ, როდესაც შეკითხვა უარმყოფელი სიტყვის გარეშეა. მნიშვნელოვანია მხოლოდ იმ საპასუხო ფრაზის ფორმა, რომელსაც საპასუხო სიტყვა წარმოადგენს:

Ĉu vi volas kafon? - ყავა გინდა? (გნებავთ?)(დადებითი შეკითხვა)
- — Jes! (= Mi volas kafon.) - — დიახ! (= მინდა ყავა.)
- — Ne! (= Mi ne volas kafon.) - — არა! (= არ მინდა ყავა.)
Ĉu vi ne volas kafon? - ყავა არ გინდა? (გნებავთ?)(უარყოფითი შეკითხვა)
- — Jes! (= Mi volas kafon.) - — დიახ! (= მინდა ყავა.)
- — Ne! (= Mi ne volas kafon.) - — არა! (= არ მინდა ყავა.)
Ĉu vi nenion deziras? - არაფერი გინდა? (გნებავთ?)
- — Jes! (= Mi ja deziras ion.) - — კი! (= რაღაც მინდა.)
- — Ne! (= Mi deziras nenion.) - — არა! (= არაფერი მინდა.)

უარყოფით კითხვაზე დადებითად საპასუხოდ (დასავლური სისტემის მიხედვით), შეგვიძლია ასევე ვიხმაროთ ხაზგასასმელი პასუხი Jes ja! = კი, ნამდვილად ეგრეა! (ან რაიმე მსგავსი): Ĉu vi ne volas trinki la malvarman kafon? — Jes ja! (= Jes, mi ja volas trinki ĝin.) Jes ja- ნაცვლად ზოგი tamen-ს ხმარობს.

აღმოსავლური სისტემა

აღმოსავლურ სისტემაში jes ზუსტად იმას ამოწმებს, რასაც შეიცავს შეკითხვა, ხოლო ne მთლიან კითხვით წინადადებას უარყოფს. ამ სისტემაში jes და ne უარყოფით შეკითხვებთან როლებს ცვლიან:

Ĉu vi volas kafon? - ყავა გინდა? (გნებავთ?)(დადებითი შეკითხვა)
- — Jes! (= Mi volas kafon.) - — დიახ! (= მინდა ყავა.)
- — Ne! (= Mi ne volas kafon.) - — არა! (= არ მინდა ყავა.)
Ĉu vi ne volas kafon? - ყავა არ გინდა? (გნებავთ?)(უარყოფითი შეკითხვა)
- — Jes! (= Mi ne volas kafon.) - — დიახ! (= არ მინდა ყავა.)
- — Ne! (= Mi ja volas kafon.) - — არა! (= ყავა მინდა.)
Ĉu vi nenion deziras? - არაფერი გინდა? (გნებავთ?)
- — Jes, mi nenion deziras. - — კი, არაფერი მინდა.
- — Ne, mi ja deziras ion. - — არა, რაღაც მინდა.

ორი ლოგიკა

უარმყოფელ შეკითხვებზე პასუხის ორივე სისტემა ლოგიკურია, მაგრამ განსხვავებული გზით. ალბათ აჯობებდა ესპერანტოში მხოლოდ ერთი სისტემა ყოფილიყო. პრინციპულად, შეგვიძლია დასავლური სისტემა გირჩიოთ, რადგან აქამდე იგია ყველაზე მეტად გამოყენებადი და ცხადია ზამენჰოფთანაც უფრო ხშირად გვხვდება. მაგრამ ჩანს, რომ მხოლოდ და მხოლოდ ერთადერთი სისტემის საყოველთაოდ დამკვიდრება მაინც შეუძლებელია. ენაში ორივე მათგანი მიღებულია და ამიტომ, უარყოფით შეკითხვებზე პასუხის გაცემისას ოდნავ დაფიქრება გვმართებს. გაუგებრობის თავიდან ასაცილებლად რეკომენდებულია ცხადი საპასუხო ფრაზის დამატება.