Di dalam kalimat bisa terdapat kalimat lain, yang berfungsi dalam kalimat utama sebagai bagian kalimat. Kalimat yang bukan kalimat utama semacam itu kita namakan anak kalimat. Anak kalimat seringnya tidak memiliki penunjuk fungsi. Anak kalimat biasanya diawali dengan partikel pengantar, kata sambung:

• Ke adalah kata penghubung yang terpenting.

• Ĉu mengawalianak kalimat tanya.

• Korelatif KI mengajukan anak kalimat pertanyaan dan hubungan anak kalimat.

Konjungsi dari anak kalimat yang lainnya adalah se, ĉar, dum, ĝis, kvankam, kvazaŭ, ol dan apenaŭ.

Ke

Kata sambung ke tidak benar-benar menunjuk pada semacam arti. Dia hanya menunjukkan awal dari anak kalimat, yang tidak memiliki kata sambung lain. Kalimat Kedapat berfungsi dalam berbagai macam fungsi kalimat. Kita dapat memeperjelas fungsi kalimat, bila kita menggantikan kalimat kedengan tabel korelatif tio. Terkadang kita menggunakan partikel tio dan kalimat ke secara bersamaan, terutama ketika perlu menunjukkan fungsi dalam kalimat dari kalimat kedengan kata depan.

Kalimat ke sebagai subjek, objek atau adjektiva

Bila kata depannya adalah pri, kita secara normal menghilangkannya (dan bantuan tio):

Kata depan por secara normal kita letakkan langsung sebelum kalimat ke tanpa bantuan tio. Ungkapan penuh por tio ke sangat jarang kita gunakan. Kita gunakan juga anstataŭ rekte antaŭ ke, dan kadang malgraŭ, krom dan sen:

Kadang kita menggunakan kalimat kesecara sederhana tanpa por daripada por (tio) ke:

Nur por ke, malgraŭ ke, anstataŭ ke, krom ke kaj sen ke estas ĝenerale akceptitaj. Sed nur malkutimeco estas argumento kontraŭ frazoj kiel: Ni parolis, pri ke la prezoj ĉiam altiĝas. Oni argumentis, kontraŭ ke ili ekloĝu en la urbo. Li sukcesis eskapi, pro ke vi dormis. Tio okazis, antaŭ ke mi naskiĝis. Malkutimeco estas tamen forta argumento. Oni ne senbezone esprimu sin en maniero tiel nekutima, ke oni eble ne estas komprenata. Prefere oni do uzu helpan tio: pri tio ke, kontraŭ tio ke k.t.p. Anstataŭ antaŭ (tio) ke kaj post (tio) ke oni uzas antaŭ ol kaj post kiam. Anstataŭ pro ke oni uzu pro tio ke, tial ke aŭ ĉar.

Kalimat ke sebagai pelengkap

Sering kalimat keberfungsi sebagai pelengkap, yang menjelaskan arti kata.

Frasa ke sebagai predikat

Kalimat Ke bisa jadi penjelas predikatif dari bagian kalimat kata benda:

Penghilangan ke

Terkadang kita menghilangkan ke sebelum anak kalimat, tetapi hanya hampir pada kalimat tak langsung:

Anak kalimat berbentuk tanya

Bila anak kalimat adalah pertanyaa, dia dimulai dengan ĉu atau denga kata KI. Anak kalimat berbentuk tanya dapat berfungsi pada fungsi kalimat yang sama seperti kalimat dengan ke.

Pada beberapa bahasa orang menggunakan kata yang sama dalam anak kalimat untuk ĉu dan untuk se. Pada Esperanto kita harus membedakan. Ĉu menyatakan pertanyaan. Se menyatakan kondisis. Perbedaan artinya sangatlah besar:

Klausa Korelatif

Tabel korelatif dengan KI juga mengantarkan anak kalimat tanpa arti bentuk tanya. Sering kata KI semacam itu dalam beberapa cara mewakili sesuatu, yang terdapat juga pada kalimat utamanya. Kata-kata KI semacam itu kita namakan kata relatif, karena mereka menunjukkan kaitan antara anak kalimat dan kalimat utamanya.

Korelatif kiu

Terkadang sulit memisahkan kalimat relatif kiu dari kalimat utama, karena artinya bergantung pada kedua kalimat secara bersama:

Banyak yang tidak meletakkan koma sebelum dan sesudah kalimat kiu, yang diperlukan untuk memberi makna pada seluruh kalimat. Namun mengenai hal itu tidak terdapat aturan. Kita dapat selalu meletakkan koma.

Kalimat dengan relatif kiu secara normal berdiri setelah kata yang bersangkutan, tapi kadang pada posisi lain, contohnya pada awal kalimat . Kemudian kata yang dijelaskan selalu tiu atau memiliki tiu di depannya:

Iafoje unu ĉefvorto havas pli ol unu rilatan kiu-frazon kiel epiteton. Normale oni por klareco almetas konjunkcion, ekz. kaj aŭ sed: Hieraŭ mi vidis viron, kiu promenis sur la strato, kaj kiu portis grandan valizon. Ambaŭ kiu-frazoj rilatas al la vorto viron. Se estas pli ol du rilataj kiu-frazoj, sufiĉas meti kunligilon antaŭ la lasta kiu-frazo: Jen estas afero, kiu estas tre utila, kiu helpos vin en multaj okazoj, kaj kiun vi tre zorge gardu. Ĉiuj tri kiu-frazoj estas epiteto de la vorto afero.

Terkadang kalimat relatif kiu sangat jarang dengan kata, yang adalah epitetnya. Kalimat kiu semacam itu secara sederhana melajutkan ceritanya. Kita secara sama dengan baik dapat menggunakan kalimat utama yang terpisah. Kalimat kiu yang terus berkelanjutan selalu berada pada akhir dari kalimat utamanya:

Korelatif kio

Korelatif kio bisa digunakan sebagai kata sambung serupa dengan kiu. Kita menggunakan relatif kio dibanding relatif kiu, bila anak kalimat adalah epitet dari tabel korelatif dengan akhiran O:

Sering tabel korelatif yang dijelaskan sesuai konteksnya.

Kita menggunakan relatif kio daripada kiu, bila anak kalimat adalah epitet dari kata sifat sebagai kata benda dengan arti yang sangat umum. Kita dapat mengatakan, bahwa kata io adalah diketahui berdasar konteksnya setelah kata sifat. Tapi secara efektif kita tak pernah menggunakan ungkapan penuh semacam itu dengan io:

Se oni ja enmetas substantivon, ekz. afero, oni devas ĉiam uzi rilatan kiu: La sola afero, kiun mi deziras... La unua afero, kiu okazis... Okazis la plej bona afero, kiun oni povus imagi.

Bila arti dari kata sifat sebagai kata benda kurang abstrak, dan kata benda yang sesungguhnya kita ketahui, kemudian kita mesti menggunakan kiu:

Kita menggunakan relatif kio daripada kiu juga untuk menerangkan kalimat keseluruhan. Kemudian kio mewakili ide seluruh kalimat:

Memutar kalimat penegasan denga relatif kiu atau kio

Terdapat penekanan khusus dengan memutar kalimat, yang menggunakan waktu kini dengan kata kerja esti ditambah anak kalimat dengan kiu atau kio:

Sering kita dapat menekankan dengan lebih mudah dengan susunan kalimat: Pri ĉi tiaj aferoj decidas li. Makaroniojn ni manĝas.

Korelatif kies

Relatif kies paling sering menunjukkan milik atau kepunyaan:

Relatif kies juga bisa menunjukkan pengertian dari objek atau subjek dari kata benda aksi:

En iuj lingvoj ekzistas vorto, kiu similas al kies, sed kiu havas pli da signifoj. La Esperanta kies povas signifi nur de kiu, kaj nur kiam temas pri posedo/aparteno, senca objekto aŭ senca subjekto. Kies ne povas signifi el kiu, al kiu, pri kiu aŭ simile: Venis grupo de junuloj, el kiuj du estis miaj filoj. Ne eblas: ...junuloj, kies du estis miaj filoj. Memstarigita frazo estas: Du el la junuloj estis miaj filoj. Temas pri apartigo de individuoj el grupo. Oni devas diri el la junuloj, ne de la junuloj. Tial kies ne eblas. Nia asocio, al kiu ne apartenas tiuj personoj, ne havas ian ajn respondecon pri iliaj agoj. Ne eblas: Nia asocio, kies ne apartenas... La memstara frazo estas: Tiuj personoj ne apartenas al nia asocio. Oni neniam diras aparteni de. Ne eblas do uzi kies.

Relatif kiam

Relatif kiam dapat mengajukan bagian kalimat waktu. Bagian kalimat semacam itu dapat berhubungan dengan ungkapan waktu dalam kalimat utama atau subkomprenata tiam:

Kalimat relatif kiam dapat memiliki kata depan waktu didepannya. Kata depan menunjukkan fungsi dari seluruh kalimat kiam, bukan dari kata kiam:

Se oni enmetas tiam en tiajn frazojn, la prepozicio staru antaŭ tiam: Adam vivis, post tiam, kiam naskiĝis al li Set, 800 jarojn.

Ĉe demanda kiam estas alie. Prepozicio antaŭ demanda kiam montras la rolon de kiam, ne de la tuta demanda frazo: Ŝi demandis, ĝis kiam mi restos hejme. = Ŝi demandis, ĝis kiu tempo mi restos hejme.

Relatif kie

Relatif kie dapat mengajukan bagian kalimat lokasi. Bagian kalimat semacam itu bisa berhubungan dengan ungkapan lokasi dalam kalimat utama atau pada kalimat pernyataan tie:

Selain relatif kie kita bisa sering menggunakan en kiu(j), ĉe kiu(j), sur kio atau semacamnya, terutama bila anak kalimat adalah epitet dari kata benda, yang tidak berperan sebagai kata sifat yang menunjukkan tempat dalam kalimat utama. Tapi kie sering lebih luwes:

Relatif kia

Relatif kia dapat menyatakan karakteristik dari anak kalimat. Kalimat relatifkiabisa berkorelasi dengan tia, tiaspeca atau tiuspeca pada kalimat utama:

Se rilata KI-frazo rilatas al substantivo kun tia, oni povas ankaŭ uzi rilatan kiu: Vi havas plenan rajton uzi la monon en tia maniero, kiu ŝajnas al Vi la plej bona.

Relatif kiu menunjuk pada individu tertentu, sementara relatif kia menunjuk pada macam/jenis:

Tapi pada contoh-contoh ini tiun dan tian cukup jelas menunjukkan perbedaan antara individu dan jenis. Jadi kita dapat menggunakan kiu pada kedua anak kalimat. Sering kita lebih menyukai kiu, tapi kia lebih menekankan, bila membicarakan tentang jenis.

Uzu rilatan kia nur antaŭ frazo kun verbo. Antaŭ sola frazparto, aŭ grupo de frazpartoj sen verbo, oni uzu komparan kiel: Li vizitis (tiajn) urbojn kiel Parizo. Ne diru: ...urbojn kia Parizo.

Relatif kiel

Relatif kiel bisa menyatakan cara atau gradasi terhadap anak kalimat. Kalimat relatif kiel berkorelasi tiel pada kalimat utamanya, tetapi sering tiel dihilangkan:

Rilata kiel-frazo iafoje priskribas tutan frazon. Tiam kiel reprezentas la ideon de la tuta frazo, simile al rilata kio: Ŝia beleco, kiel oni diris, estas la deloga beleco de la malbono. = Ŝia beleco estas la deloga beleco de la malbono. + Tiel oni diris. = Oni diris, ke ŝia beleco estas...

Korelatif kiom

Relatif kiom bisa mengajukan bagian kalimat jumlah atau ukuran. Kalimat relatif kiom berhubungan dengan tiom dalam kalimat utama, tapi sering tiom dihilangkan:

Anak kalimat dengan korelatifkiom sering menunjukkan ketebatasan:

Korelatif kial

kial juga digunakan sebagai kata relatif, tapi hanya sebagai pelengkap dari kata benda seperti kaŭzo atau motivo, hanya sangat jarang:

Oni do ne uzas frazojn kiel: Ili foriris tial, kial mi foriris. Sed oni diras: Ili foriris pro la sama kaŭzo, kial mi foriris. Aŭ pli ofte: ...pro la sama kaŭzo, pro kiu mi foriris.

Por reprezenti tutan frazon, kiu montras kialon, oni povas uzi pro kio: Mi ne ricevis vian leteron, pro kio mi ne respondis. Oni ankaŭ povas renversi la frazokonstruon, uzante ĉar: Ĉar mi ne ricevis vian leteron, mi ne respondis.

Rilata kial-frazo ne montras mem kaŭzon aŭ motivon. La kaŭzon montras la vorto, al kiu la kial-frazo rilatas, kaj la vorteto kial reprezentas tiun kaŭzon en la subfrazo. Por enkonduki subfrazon, kiu mem montras kaŭzon aŭ motivon, oni uzas precipe ĉar: Ili foriris, ĉar mi foriris. (Mia foriro estas la kaŭzo de ilia foriro.)

Penghilangan kata TI

Kata relatif KI sering berhubungan dengan kata TI yang berjenis sama pada kalimat utama. Sering kita bisa menghilangkan kata TI tanpa merubah artinya. Tidak ada aturan yang pasti, ketika kita bisa menghilangkan kata TI. Yang terpenting adalah kejelasannya: Bila kalimatnya menjadi tidak terlalu jelas, kita tidak mesti menghilangkan kata TI. Kata relatif KI dan kata TI yang berhubungan harus secara normal memiliki bentuk yang sama: Mereka mesti dari kelompok tabel korelatif yang sama (tiu — kiu, tio — kio, tiel — kiel dll), dan mereka mesti memiliki penunjuk fungsi yang sama, atau keduanya mesti tanpa penunjuk fungsi.

Secara normal kita tidak menghilangkan tiun yang terisolasi atau tiujn: Mi finfine provis tiujn, kiujn vi tiom laŭdis. Jangan mengatakan: Mi finfine provis, kiujn vi tiom laŭdis.

Se tiu staras antaŭ substantivo kiel difinilo de ĝi, oni ne povas forlasi tiu sen ŝanĝi la signifon. Sed oni ofte povas ŝanĝi tiu al la sen grava signifoŝanĝo: Li ankoraŭ ne redonis tiun libron, kiun li pruntis de mi. → Li ankoraŭ ne redonis la libron, kiun li pruntis de mi. Se oni dirus: Li ankoraŭ ne redonis libron, kiun..., temus pri unu el tiuj libroj, kiun li pruntis de mi. La signifo ŝanĝiĝus.

Jika tio dan kio memiliki kata depan, kita lebih suka tidak menghilangkan tio: Marta renkontiĝis kun tio, kun kio renkontiĝas milionoj da homoj. Jangan: Marta renkontiĝis, kun kio renkontiĝas...

Bila kaliamt relatif kiam berhubungan dengan tiam, kita paling sering meniadakan tiam. Kita menempatkan kembali tiam hanya bila kita ingin penekanan: Kiam oni estas riĉa, [tiam] oni havas multajn amikojn.

Selain post tiam kiam, de tiam kiam dll., kita secara normal hanya menggunakan post kiam, de kiam dll. Maka kita menghilangkan tiam, tapi mempertahankan kata depannya. Pada kejadian semacam itu kata depan berhubungan tidak dengan kata kiam, tapi dengan seluruh kalimat kiam: Post tiam, kiam ŝi estis mallongan tempon en la arbaro, fariĝis nokto. → Post kiam ŝi estis mallongan tempon en la arbaro, fariĝis nokto.

Terhadap ĝis (tiam) kiam secara sederhana katakanlah ĝis. Kita juga jangan menggunakan dum (tiam) kiam, tapi sederhana saja dum. Ĝis dan dum sendiri adalah kata hubung, dan sama sekali tidak perlu bantuan kiam. Daripada antaŭ tiam kiam kita secara normal menggunakan antaŭ ol.

Bila kalimat relatif kie berhubungan dengan tie yang terpisah(sendiri), kita kadang menghilangkan tie, tapi kita dapat membiarkan tie untuk penekanan: Kie estas pano, [tie] ne mankas panpecetoj.

Kalimat relatif kia selalu berhubungan dengan tia pada kalimat utama. Paling sering kita menggunakan tia, tapi bila kalimatnya tetap jelas, kita dapat menghilangkannya: Li havas [tian] kapon, kian vi ne trovos en la tuta mondo.

Kalimat relatif kiel selalu berhubungan dengan tiel pada kalimat utama, tapi sering kita dapat menyimpulkan tiel: Ne vivu [tiel] kiel vi volas, vivu [tiel] kiel vi povas.

Kalimat relatif kiom selalu berhubungan dengan tiom pada kalimat utama, tapi kadang tiom kita dapat kita simpulkan: Da pulvo ni havas [tiom] kiom vi volas.

Kalimat relatif kies sama sekali jarang berkaitan dengan ties pada kalimat utamanya. Namun walaupun begitu, terkadang adalah, kita hampir tidak dapat menghilangkan ties: Kies ĝi estas, ties ĝi restu.

Kalimat relatif kial tak pernah berhubungan dengan tial dalam kalimat utama.

Peniadaan Kata TI secara normal tidak mungkin, ketika kata TI dan kata relatif KI memiliki penunjuk fungsi yang berbeda, atau ketika satu dari mereka memilikinya penunjuk fungsi dan lainnya tidak memiliki.

Pada beberapa bahasa mungkin kadang meniadakan kata relatif KI. Hal itu tidak bisa dalam Esperanto. Jangan mengatakan: La viro, mi vidis, portis valizon. Katakan: La viro, kiun mi vidis, portis valizon. Jangan mengatakan: Nun estas la horo, ŝi normale alvenas. Katakan: Nun estas la horo, kiam ŝi normale alvenas.

Pada beberapa bahasa kita kadang dapat menghilangkan kata relatif KI, namun mempertahankan kata depan, yang kemudian berdiri sendiri dimanapun dalam anak kalimat (bahkan di akhir). Ini benar-benar tak mungkin pada Esperanto. Kata depan harus berdiri sebelum bagian kalimat, pada fungsinya dia menunjuk. Jangan mengatakan: Mi vidis tiun knabinon, vi parolis pri. Katakanlah: Mi vidis tiun knabinon, pri kiu vi parolis.

Se

Se = "sub la kondiĉo ke, kun la supozo ke, en la okazo ke". Se enkondukas subfrazon, kiu montras kondiĉon, supozon aŭ okazon:

Kiam se-frazo troviĝas frazkomence, oni ofte uzas tiam en la ĉeffrazo por helpi al klareco. Tiam reprezentas la ideon de la se-frazo. Oni povas ankaŭ uzi tiuokaze, tiaokaze aŭ simile: Se ĉiu balaos antaŭ sia pordo, tiam en la tuta urbo estos ordo.

Iafoje tio en la ĉeffrazo reprezentas la ideon de antaŭa se-frazo: Se ŝi havas multe da mono, tio ne nepre signifas, ke ŝi estas feliĉa. = Se ŝi havas multe da mono, la fakto, ke ŝi havas multe da mono, ne nepre signifas...

Se estas uzata ankaŭ en ĉeffrazo por esprimi fortan deziron, kiu verŝajne estas nerealigebla. La verbo havas ĉiam US-formon en tia frazo: Ho, se mi estus sola! Se mi ne havus infanon! = Mi deziregas, ke mi estu sola, ke mi ne havu infanon (sed tio ne eblas). Oni povas diri, ke vera ĉeffrazo estas subkomprenata: Ho, se mi estus sola, tiam mi estus feliĉa! Oni povas uzi nur en deziraj se-frazoj por fortigi la deziran signifon: Ho, se mi nur estus sola! Ho, se mi nur povus esti tiu feliĉulo!

Ĉar

Ĉar = "pro tio ke". Ĉar enkondukas subfrazon, kiu montras kaŭzon aŭ motivon:

Se ĉar-frazo troviĝas frazkomence, oni ofte uzas tial en la ĉeffrazo. Tial reprezentas la ideon de la ĉar-frazo: Ĉar la aŭtoro de la lingvo Esperanto tuj en la komenco rifuzis unu fojon por ĉiam ĉiujn personajn rajtojn kaj privilegiojn rilate tiun lingvon, tial Esperanto estas "nenies propraĵo". En la fino de la longa ĉar-frazo oni eble forgesis, ke ĝi komenciĝis per ĉar. Tial enkondukas la sekvon de la kaŭzo, kaj memorigas, ke temas pri kaŭzo. Kelkfoje oni uzas tial rekte antaŭ ĉar por emfazi: Mi petas tion ĉi tial, ĉar mi scias la inklinon de la plimulto da homoj. Post tial oni uzas tamen normale ke-frazon. Tial ke = pro tio ke = ĉar: Tio ĉi estas nur tial, ke la ideo mem de lingvo "tutmonda" estas tiel alta kaj alloga. La varianton pro tio ĉar oni tamen ne uzu.

Dum

Dum mendahului anak kalimat yang berhubungan dengan waktu. KalimatDum menunjukkan sesuatu, yang berkelanjutan bersamaan dengan kalimat utama. Kita menggunakan dum, bila baik anak kalimat maupun kalimat utama yang sedikit banyak berkelanjutan, dan berkelanjuta selama paling tidak dalam tempo yang sama:

Sering kalimat dummenunjukkan sesuatu, yang kontras dengan kalimat utamanya. Kemudian arti waktu yang berkelanjutan dapat terlemahkan dan terkadang hampir menghilang:

Dum awalnya hanya kata sambung. Kemudian dum juga menjadi kata depan: Dum la manĝado venas apetito.

Se ne ambaŭ agoj estas daŭraj, aŭ se oni ne volas aparte montri daŭrecon, oni uzas rilatan kiam. Tiam la du agoj eble estas samtempaj nur momente: Kiam mi venis al li, li dormis. Kiam oni estas riĉa, oni havas multajn amikojn. Dum kaj kiam montras malsamajn nuancojn. Oni do ne uzu ambaŭ samtempe. Ne diru: Tio okazis, dum kiam mi loĝis en Romo. Diru ...dum mi loĝis en Romo, se temas pri longedaŭra okazado. Diru ...kiam mi loĝis en Romo, se estis mallongedaŭra okazaĵo, aŭ se la daŭreco ne gravas.

Ĝis

Ĝis mengawali anak kalimat, yang menunjuk pada titik akhir waktu dari kalimat utama. Ketika seuatu aksi dari kalimat ĝisbermula, aksi dari kalimat utama berakhir:

Kalimat ĝis selalu menunjukkan sesuatu pada saat yang tak tentu. Jangan katakan: Mi restis, ĝis li dormis. Katakan: Mi restis, ĝis li ekdormis. Atau: Mi restis, ĝis mi vidis, ke li dormas. Atau semacamnya.

Pada anak kalimat yang berhubungan dengan waktu adalah berlebihan, bahkan perlu dihindari, menambahkan kiam setelah ĝis. Jangan mengatakan: Mi daŭrigos demandadi, ĝis kiam vi respondos. Katakan dengan sederhana: Mi daŭrigos demandadi, ĝis vi respondos. Ĝis sendiri adalah kata sambung, dan tidak perlu pertolongan kiam. Tapi bila berhubungan anak kalimat bentuk tanya, ĝis kiam adalah sangat normal: Mi demandis, ĝis kiam ili restos tie.

Povas ŝajni strange, ke oni uzu ĝis kiam nur ĉe demandoj. La klarigo estas, ke nedemanda ĝis kiam estas tute alia frazkonstruo ol demanda ĝis kiam. La simileco estas nur ŝajna. Antaŭ nedemanda subfrazo ĝis rilatas al la tuta subfrazo: Mi daŭrigos demandadi, ĝis kiam vi respondos. = Mi daŭrigos demandadi ĝis la tempo de via respondo. En demanda subfrazo tamen ĝis rilatas nur al kiam: {5} = {6} Ĉe ĉi tia demanda subfrazo, kaj ĝis kaj kiam estas nepre bezonataj por la signifo. Ĉe tempa ĝis-frazo kiam estas tamen tute superflua. Aldono de tia superflua kiam povus iafoje eĉ kredigi, ke temas pri demando, kvankam tiel tute ne estas.

Iuj erare aldonas ne en ĝis-frazo (pro nacilingva influo), kio donas tute malĝustan sencon. Oni diras ekz.: Mi rifuzos kredi al viaj vortoj, ĝis vi ne donos pruvojn. La intencita senco estas, ke la ago "rifuzi kredi al viaj vortoj" ĉesos en la momento, kiam pruvoj ja estos donitaj. Oni do devas diri: Mi rifuzos kredi al viaj vortoj, ĝis vi donos pruvojn. Se oni uzas dum anstataŭ ĝis, oni tamen uzu ne: Mi rifuzos kredi al viaj vortoj, dum vi ne donos pruvojn. La ago "rifuzi kredi al viaj vortoj" daŭros dum tiu tempo, kiam vi ne donos pruvojn (ĝis la momento, kiam vi ja donos pruvojn).

Ĝis diawalnya bukan hanya kata sambung, namun juga kata depan: Post la vespermanĝo niaj fratoj eliris kun la gastoj el sia domo kaj akompanis ilin ĝis ilia domo.

Kvankam

Kvankam mengawali anak kalimat, yang menunjukkan penyebab atau penghindaran yang kurang memadai. Kalimat Kvankam menujuk pada sesuatu yang tidak berhasil dihindari oleh ide dari kalimat utamanya:

Bila kalimat kvankamberada di awal, untuk menjelaskan kita sering menggunakan tamen pada kalimat utama:

Jangan pernah menggunakan sed (nek dan) untuk membantu kalimat kvankam. Jangan mengatakan: Kvankam mi ne volis tion, sed mi faris. Katakan: Kvankam mi ne volis tion, mi tamen faris. atau: Mi ne volis tion, sed mi tamen faris.

Kvankam tre similas al malgraŭ. La diferenco estas, ke kvankam enkondukas subfrazon, dum malgraŭ estas prepozicio, kiu staras antaŭ substantiva frazparto: Ili rifuzis helpi, kvankam mi petegis. = Ili rifuzis helpi malgraŭ mia petego.

Tetapi juga malgraŭ bisa mengawali anak kalimat dengan bantuan ke atau tio ke: Ili rifuzis helpi malgraŭ (tio), ke mi petegis. Ungkapan malgraŭ (tio) ke kurang umum, dan oleh karena itu lebih tegas dibanding kvankam. Terdapat pula ungkapan yang lebih kuat spite ke, yang menunjukkan maksud yang bertentangan: Ili rifuzis spite ke mi petegis. Juga eĉ + se terkadang bisa memiliki arti yang mirip. Eĉ + se menunjukkan, bahwa mungkin mengejutkan, kalau hal itu tidak bisa menghalangi: Ili rifuzus, eĉ se mi petegus.

Kvazaŭ

Kvazaŭ = "tiel kiel estus se". Kvazaŭ povas enkonduki subfrazon, kiu montras fantazian komparon:

Pada kalimat kvazaŭsemacam itu secara normal kita mesti menggunakan kondisional. Tapi, bila kalimat kvazaŭ menggambarkan kembali pikiran seseorang, maka kita paling sering mesti menggunakan indikatif. Kemudian mengenai kalimat tak langsung, di mana kita mesti selalu menggunakan bentuk kata kerja dari pikiran atau ucapan yang sebenarnya: Ŝi havis la senton, kvazaŭ tio estas ŝia arbo.

Kvazaŭ sering berfungsi sebagai partikel adverbial (yang sama sekali tidak mengantarkan anak kalimat). Kemudian kita secara normal hany menggunakan indikatif: Ili vidas en mi personon, kiu kvazaŭ ludas la rolon de ia reĝo.

Ol

Ol bisa menyatakan anak kalimat dengan waktu, bila di depan anak kalimat itu adalah kata antaŭ:

Ol paling sering menunjukkan perbandingan bersama dengan pli atau alia. Juga pada antaŭ ol adalah mengenai perbandingan. Kita membandingkan dua waktu. Satu dari beberapa waktu adalah lebih awal atau sebelumnya. Secara logis kita barangkali dapat juga menggunakan antaŭ kiam, sama seperti kita menggunakan post kiam. Sebagai alternatif secara logis kita barangkali dengan sama dapat menggunakan post ol daripada post kiam. Tapi telah lama digunakan secara umum antaŭ ol dan post kiam. Keduanya. Logis pula antaŭ ke (= antaŭ tio ke), dan post ke (= post tio ke), tapi ungkapan-ungkapan itu dalam prakteknya tidak digunakan. Disarankan menggunakan antaŭ ol dan post kiam, karena mereka lebih mudah dimengerti secara benar karena sudah menjadi kebiasaan.

Bila kalimat utama dan anak kalimat memiliki subjek yang sama, daripada anak kalimat kita bisa menggunakan antaŭ ol + infinitif: Oni devas iri longan distancon, antaŭ ol veni al la rivero.

Apenaŭ

Apenaŭ paling sering adalah partikel kata keterangan, tapi dia juga bisa menjadi kata sambung dari anak kalimat waktu. Dalam kasus ini apenaŭ berarti "segera kemudian" atau "hampir bersaan ketika". Kalimat apenaŭ semacam itu selalu berada di depan kalimat utama:

Secara alternatif anda bisa menggunakan apenaŭ sebagai partikel kata keterangan dalam kalimat utama: Apenaŭ ŝi ektuŝis ŝian brakon, kiam el la buŝo... Kalimat kiam el la buŝo... sekarang menjadi anak kalimat temporal.