amavuga ahadikirije ni amajambo yerekana igikorwa canke ukuntu ikintu kimeze nk'ikiranga rukozi. ayo majambo yubaka hakoreshejwe inyongera zibigenewe. hari ubwoko indwi bw'ayo majambo: butatu mu ngero mugira, ANT, INT, ONT na butatu mu mero mugirwa AT, IT, OT.
amavuga ahadikirije asa n'ingereka
irivuga nyezina rihadikirije mu mwanya wa kahise rifise igikorwa canke rikarangwa na rukozi
| -ANT- | igikorwa kiriko kiraba,- igikorwa ntikirahera | leganta | = nk'uko biriko birasomwa |
|---|---|---|---|
| -INT- | inyuma y'igikorwa - igikorwa camaze guhera | leginta | nk'uko vyasomwe |
| -ONT- | imbere y'igikorwa - igikorwa ntikiratangura | legonta | = nkuko bizosomwa hanyuma |
- Viro, kiu ankoraŭ legas, estas leganta viro. - umuntu agisoma ni "uwuriko arasoma"
- Viro, kiu antaŭe legis, estas leginta viro. - umuntu yahejeje gusoma ni "uwamaze gusoma"
- Viro, kiu poste legos, estas legonta viro. - umuntu atarasoma ni "uwuza gusoma" (mu gifaransa nta nyubako ya kahise ko muri kazoza kabaho)
irivuga riri muri kahise ko mu mero mugirwa ryerekana igikorwa canke ukuntu nk'ukudondora ikintu
| -AT- | igikorwa kiriko kiraba - igikorwa kitarahera | legata | =nkuko umuntu bariko aragisoma |
|---|---|---|---|
| -IT- | inyuma y'igikorwa-igikorwa camaze guhera | legita | =nk'uko yamaze kubisoma |
| -OT- | imbere y'igikorwa-igikorwa ntikiratangura | legota | nkuko umuntu azobisoma |
- Libro, kiun oni ankoraŭ legas, estas legata libro. - igitabu bariko barasoma ni igitabu casomwe (mu nsiguro «ikiriko kirasomwa». (mu gifaransa, nta gihushane bashiraho hagati y'iyo nyubako hamwe n'iyi ikurikira: igitabu «gisomye» bishobora kwerekana igitabu bariko barasoma canke bamaze guheza gusoma).
- Libro, kiun oni antaŭe legis, estas legita libro. - igitabu basomye mu ntango ni igitabu gisomye. (mu gifaransa, nta gihushane bashiraho hagati y'iyo nyubako hamwe n'iyi ikurikira: igitabu «gisomye» bishobora kwerekana igitabu bariko barasoma canke bamaze guheza gusoma).
- Libro, kiun oni poste legos, estas legota libro. - igitabu bazosoma mu nyuma. (mu gifaransa, nta jambo rihari ryerekana igikorwa co muri kazoza).
amavuga ahadikirije mu mero mugirwa ashoboka mu gihe ari amavuga ashobora kuronka karangura gusa. (amavuga nshororokerwa). nk'akarorero ntibishoboka ko tuvuga okazata, kuko okazi ntiyigera igira karangura. amavuga yose aherezwa n'agace –IĜ ni amavuga ntashorokerwa. inkurikizi nuko , ...iĝata, ...iĝita et ...iĝota zitazoshobora kubaho.
indome zivuga mu mavuga ahadikirije mu mwanya wa kahise nico kimwe n'indome zivugaudusozo tw'amavuga AS, IS na OS. insiguro zayo zishaka gusa rimwe na rimwe. -AS yerekana ko igikorwa cakozwe mu mwanya wa kubu ariko -ANT na -AT yerekana isubirwamwo ry'igikorwa. IS yerekana ko igikorwa cakozwe muri kahise, ariko -INT na IT vyerekana ko igikorwa camaze guhera, imbere y'ikindi gikorwa. OS yerekana igikorwa co muri kazoza, ariko ONT na OT uko igikorwa kimeze imbere y'uko gitangura. kenshi biba bifise ubudasa bwo gushaka gukora ikintu, bategura gukora vuba.
-
Li skribas. - ariko arandika
igikorwa co kwandika cabaye muri uyo mwanya canke cama kiba.
-
Tiam li estis skribanta en sia ĉambro. - yariko arandikira mu vumba ciwe.
igikorwa co kwandika cabaye muri kahise.
-
La letero estis skribata en la paŭzo. - urudome rwanditse hariko haba akaruhuko
igikorwa berekanye cabaye hariko haba akaruhuko.
-
Janjo havis en tiu nokto dormon maltrankvilan kaj interrompatan. - Jeannot yasinziriye muri iri joro nabi.
habaye ihagarikwa ryisubiriza ry'itiro.
-
Li skribis. - yariko yandika. yaranditse.
igikorwa co kwandika cabaye imbere y'umanya wa kubu
-
Kiam li estis skribinta la leteron, li foriris. - mu gihe yari ahejeje kwandika ikete, yaciye agenda.
buno nyene ahejeje igikorwa catanzwe, yaciye agenda
-
Li sendis la skribitan leteron al sia amiko. - yarungikiye umugenzi wiweikete ryanditswe
iyandikwa ry'ikete ryabaye imbere gato yuko haba irungikwa.
-
La letero estis skribita en la paŭzo. - ikete ryanditswe mu karuhuko.
iyandikwa ry'ikete ntiryabaye imbere yuko akaruhuko kaba, ariko ryabereye rimwe n'akaruhuko, iyandikwa ryaraheze. ikete rero ryateguwe mu karuhuko.
-
Li skribos. - azokwandika
iyandikwa rizoba mu nyuma gato.
-
Li estis skribonta la leteron, sed devis subite foriri. - yagira yandike ikete ariko aca aragenda ubwo nyene.
iyandikwa ryagira rikorwe ariko ntiryabaye.
-
Sur la tablo kuŝis aro de legotaj leteroj. - ku meza hariho ibitabu vyinshi vyo gusoma.
ibitabu vyari birindiriye gusomwa. hari uwategerezwa kubisoma, ariko ntiyari bwabikore.
menya neza: abantu benshi bavuga iki esperanto bagerageza gushiramwo amavuga ahadikirije muri kahise ajanye n'agasozo -US, UNT et UT : skribunta viro = "umuntu yari kwandika", skributa letero = «ikete ryari kwandikwa». ariko ayo mavuga ntari mu mugwi w'ayari mu ki esperanto kigezweho. uyakoresheje bashobora kutakumva. iryo koreshwa rishobora kwihanganirwa mu gihe ari ugufyina gusa.
amavuga ahadikirije muri kahise akora nk'intumbuzi
amavuga ahadikirije muri kahise aherezwa na –E
-
Li legis sian libron kaj manĝis samtempe pomon. → Manĝante pomon li legis sian libron. - Yariko asoma igitabu yongera afungura icamwa. Mu gufungura icamwa, yariko asoma igitabu
ugusoma be n'ugufungura icama vyabereye rimwe
-
j Li faris sian taskon. Poste li iris hejmen. → Farinte sian taskon li iris hejmen. - akora imyimenyerezo yiwe, hanyuma aca agenda muhira. → ahejeje gukora imyimenyerezo yiwe, aca agenda muhira.
Igikorwa co gukora imyimenyerezo cabaye imbere yuko haba ico kuja muhira.
-
Li intencis skribi leteron. Tial li kolektis siajn skribilojn. → Skribonte leteron li kolektis siajn skribilojn. - Aca yokwandika ikete, yegeranya rero amakaramu yiwe. →agira yandikeikete, aca yegeranya amakaramu yiwe.
iyandikwa ry'ikete rirateguwe ariko imbere yuko ritangura, habaye iyegeranywa ry'amakaramu.
-
Ili laboris. Samtempe la mastro rigardis ilin. → Ili laboris rigardate de la mastro. - Yariko arakora. Muri uyo mwanya nyene, umwigisha yariko amwihweza. →Yariko arakora, yihwezwa n'umwigisha.
igikorwa co gukora n'ico kwihweza vyabereye mu mwanya umwe.
-
Mi tute ne atendis lin, sed li tamen venis al mi. → Li venis al mi tute ne atendite. - Sinari ndamurindiriye na gato, ariko yaje angana. →yaje angana ku buryo ntari ndavyiteguriye.
ukurindira (kutabaye) vyobaye ahubwo imbere yuko ashika
-
Oni preskaŭ kaptis lin, sed li forkuris. → Kaptote, li forkuris. - Barahatswe kumufata, ariko yaciye ahunga. → agira afatwe, yaciye ahunga.
Igihe yari ahunze, yari inyegeje ahantu hegereye cane
Ayo mungane arimwo amavuga arenga abiri aragwiriye mu nyandiko. Yerekana ubucuti budasanzwe buri hagati y'igintu vyinshi mu nyubako yagutse kandi igoye. Mu mvugo, ivyo bintu bivugwa hakoreshejwe amajambo menshi.
Muri ubwo bwoko bw'amungane, insiguro ishaka gusobanura ko irivuga riri muri kahise ryafashwe nk'intumbuzi ryiheka ku rivuga risanzwe.
-
Farinte la taskon li iris hejmen. - Ahejeje gukora ivyo yategerezwa gukora, aca agenda muhira.
Yarakoze ivyo bari bamuhaye
-
Ili laboris rigardate. - Bariko bakora babacunze.
Bari babacunze.
Ntituvuge rero 1} Rukozi rw'irivuga venis ni ideo. Iryo rivuga ryociye risobanura ko iciyumviro cari ukugendagenda mw'ibarabara, iyo nayo akaba atari insiguro bashaka. Ni vyiza kuvuga Promenante sur la strato mi subite ekhavis ideon en la kapon. canke Kiam mi promenis sur la strato, venis subite ideo al mi en la kapon.
Irivuga riri muri kahise riteye bwa zina
Irivuga riri muri kahise mu mero mugira rifise agasozo -O ryerekana rukozi rw'igikorwa canke rw'ukugene. Iirvuga riri muri kahise mu mero mugirwa rifise agasozo -O ryerekana karangura nyako. Amategeko adusaba ko iryo rivuga ririmwo -O ryokwerekana umuntu.
- Esperanto: skribanto = skribanta persono, persono kiu skribasune umuntu yandika, ariko yandika.
- skribinto = umuntu yanditse
- 1}skribonto = umuntu agiye kwandika
- amato = umuntu akundwa, umuntu bakunda.
- amito = umuntu yakunzwe
- amoto = umuntu azokundwa
- Kiam Nikodemo batas Jozefon, tiam Nikodemo estas la batanto kaj Jozefo estas la batato. - Igihe Nikodemu yakubita Yozefu, Nikodemu rero ni uwukubita (la batanto) Yozefu naweni uwakubiswe (la batato).
- La fuĝintoj kolektiĝis sur la kampo. → La personoj, kiuj antaŭe fuĝis... - Impunzi zica zikoranira mu murima. {1} Abari barahunze…
- La juĝotoj staris antaŭ la juĝisto. → La personoj, kiujn oni intencis juĝi... - Abo bari baguye gucira urubanza bari bahagaze imbere y'umucamanza.
Ntidutegerezwa kwongerako ingobotozo UL, kuko amavuga arimwo O yamaze kwerekana ubwayo abantu.
Mu gihe tudafise ivyerekeye abantu ariko vyerekeye ibintu, dutegerezwa kwongerako ingobotozo AĴ :skribitaĵo, legataĵo, plenumitaĵo, plaĉantaĵo. Ariko mu gihe -AĴ ikoreshejwe, ingobotozo y'irivuga riri muri kahise ntiyumvikana. Duca rero tuvuga skribaĵo, legaĵo, plenumaĵo, plaĉaĵo.
Rimwe na rimwe, irivuga riri muri kahise ririmwo AĴ nk'agasozo ryerekana ikintu atari ica muntu ko arico gikora igikorwa na cane cane mu biharuro.
- dividanto = ico bagaburira (igiharuro kigabura)
- dividato = ngaburwa (igiharuro cagabuwe)
Twisunze izina ry'umuntu, dutegerezwa kwubaka ingereka isigura «bijanye n'umuntu». Ivyo ntivyoroshe ku mavuga ari muri kahise yafashwe nk'amazina kuko ayafashwe nk'ingereka afise izindi nsiguro.
- novulo → novula kurso = inyigisho z'abatanguye kwiga
- {1 = «isomo ritangurira ikintu». Ntidushobora rero gukoresha komencanta kurso mu nsiguro ya «isomo ry'abatangura kwiga», ariko mu mvugo imeze neza dutegerezwa kuvuga kurso por komencantoj (canke porkomencanta kurso).
Menya neza: Ijambo Esperanto (ngaha mu ki espéranto, n'urudome rukuru) mu ntango ryari irivuga riri muri kahise risigura «umuntu yizera», mu nyuma ryahindutse izina ry'ururimi gushika n'ubu ntikoreshwa nk'uko yakoreshwa kera. Turashobora rero gukuramwo ingereka Esperanta = «ijanye n'iki espéranto». Ijambo esperanto (n'indome nkuru) ni irivuga riri muri kahise ryama risigura «umuntu yizera». Vyongeye, mu gifaransa, bama bandika izina ry'ururimi mu ndome ntoyi ziriko akatuzo : espéranto.
Inyubako z'amavuga y'urunani
Dufashijwe n'irivuga esti n'amavuga ari muri kahise atandukanye, turashobora kwerekana neza ubutandukane budasa bw'imivugire, bw'imyanya,bw'ibihe, bw'ukuntu ikintu kimeze, n'ibindi. Inyubako z'amavuga asanzwe arimwo AS, IS, OS, US na U zirakundwa cane, ariko mu buryo bumwe bumwe, mu gihe bashaka kuvuga igikorwa mu ncamake, bakoresha inyubako y'urunani. Nk'uko bisanzwe, turashobora gushira hamwe inyubako zose za esti (esti, estas, estis, estos, estu, estus) hamwe n'inyubako 6 ziri muri kahise. Ivyo bitanga inyubako 36 z'amavuga y'urunani ashoboka. Inyubako zimwe zimwe muri izo ntizikoresha mu ngiro kuko zerekana ubudasa budasanzwe canke butamenyerewe. Izindi nazo zerekana ubudasa bukenewe kandi kuri zo harimwo inyubako zimenyerewe cane. Ngubu uburorero bumwe bumwe :
-
Li estas leganta libron. - Ariko arasoma igitabu.
Igikorwa co gusoma cabaye muri uyo mwanya nyene gica kimara umwanya mutoyi.
-
Li estis leganta libron. - Yariko arasoma igitabu. Yariko asoma igitabu.
Ugusoma kwiwe kwabaye muri kahise guca kumara umwanya mutoyi.
-
Li estos leganta libron. - Azoba ariko arasoma igitabu.
Isoma ryiwe rizoba muri kazoza kandi rizomara umwanya mutoyi.
-
Li estas leginta libron. - Yariko arasoma igitabu.
Isoma ryiwe ubu ni ikintu caheze.
-
Li estis leginta libron. - Yariko asoma igitabu. Yariko arasoma igitabu.
Isoma ryiwe ry'igitabu ryari rero ryamaze kuba ikintu co muri kahise.
-
Li estos leginta libron. - Azoba yamaze gusoma igitabu.
Isoma ryiwe ry'igitabu, muri kazoza, kizoba ari igikorwa camaze kuba.
-
Li estus leginta libron, se... - Yari kuba ariko arasoma igitabu iyo....
Isoma ryiwe ry'igitabu ryari kuba ryaheze iyo.....
-
Li estis legonta libron. - Yagira atangura gusoma igitabu.
Yri yiteguriye gusoma igitabu.
-
Li volas esti legonta libron. - Ashaka kuba arasoma igitabu.
Ashaka kwitegura kugira mgo atangure vuga isomwa ry'igitabu.
-
La libro estas legata. - Igitabu casomwe (kiriko gisomwa).
Isomwa ry'igitabu ryabaye muri uyo mwanya nyene.
-
La libro estos legata. - Igitabu kizosomwa.
Isomwa ry'igitabu rizoba rero ririko riraba.
-
La libro estus legata, se... - Igitabu cari gusomwa iyo....
Isomwa ry'igitabu ryari kuba ririko riraba iyo.....
Inyubako z'urunani zirimwo -ANT zirakenerwa bukebuke cane. Zifasha kumenya umwanya igikorwa camaze. Inyubako zisanzwe z'amavuga zonyene zirakwiye. Dushobora kandi gukoresha (ĝuste) tiam kugira ngo twerekane ko igikorwa cabereye rimwe. Inyubako z'urunani zirimwo -INT zirakenewe cane. Zirashobora kwemerwa no gukoreshwa mu kwerekana ko igikorwa cabaye imbere y'ikindi. Vyongeye ico bashatse kuvuga conyene kirakwiye. Mu gihe hakenewe imvugo zirimwo jam, antaŭe, ĵus, post kiam canke antaŭ ol zirashbora gufasha. Inyubako z'urunani zirimwo -ONT zikoreshwa mu kwerekana igikorwa co muri kazoza canke ico umuntu ashaka. baldaŭ nayo nyene ndetse n'amavuga atandukanye arashobora kuvyerekana, rimwe na rimwe neza.
Inyubako z'urunani zirimwo -IT zirashaka kuba zitandukanye n'inyubako z'urunani zirimwo -INT. Inyubako y'urunani irimwo INT yama yerekana igikorwa igikorwa cabaye imbere y'ikindi. Inyubako irimwo –IT yerekana ko igikorwa camaze gukorwa canke ko catanze igisubizo. Inyubako irimwo -IT irashobora kwerekana umwanya mu gihe kiri imbere y'ikindi, ariko rimwe na rimwe suko bigenda :
-
Tiam li estis eltrovinta la veron. - Yari rero yamenye ukuri.
Ukumenya ukuri vyabaye imbere y'umwanya wavuzwe na tiam. Mu gihe dushaka kuvuga ko igikorwa cabaye neza kigahera, dutegerezwa gukoresha inyubako y'irivuga isanzwe:;: Tiam li eltrovis la veron.
-
Tiam la vero estis eltrovita. - Ukuri kwari rero kwamaze kumenyekana.
Ukumenya ukuri vyari vyamaze kubaho imbere y'igihe catanzwe na tiam, tubirabiye mu mvugo. Inyubako y'irivuga isanzwe y'igikorwa muri mugirwa ntibaho. , ariko dushobora mu kibanza c'iyo gukoresha iryungane rifise rukozi oni : Tiam oni eltrovis la veron.
Ivyo birashobora gutuma haba ibihushane mu nsiguro, ko inyubako irimwo -IT yerekana igikorwa cabaye kare cane canke camze kurangira. Dutegerezwa rero kwifashisha imvugo iyunganira yerekana umwanya. Mu ngiro izo nsiguro ntizikunda gukenerwa kanini. : Kiam via domo estis konstruata, mia domo estis jam longe konstruita. Antaŭe ni iradis en la lernejon kaj iom lernis, kaj poste ni estis konfirmitaj. Estis konfirmitaj estas posttempa kompare kun iradis kaj lernis.
Rimwena rimwe, ahuko bokoresheje esti + irivuga riri muri kahise, barihindura bidatevye mu rivuga risanzwe, nk'uko bahindura ingereka mu rivuga : estas leganta → legantas, estis legonta → legontis, estus leginta → legintus, estas legata → legatas, estos legita → legitos n'ibindi.
Izo nyubako rero ni zo kandi zirakoreshwa, ariko mu ngiro, ntizitahuritse. Ijambo nka legintos ririmwo inyigisho nyinshi kandi zishaka gusigura kimwe. Inyubako z'urunani zisanzwe zirimwo esti nizo zimenyerewe hano mu gihe badashaka gukoresha inyubako z'amavuga zisanzwe (legis, legos, n'izindi.).
Ariko zimwe zimwe muri izo nyubako zegeranye mu nsiguro ziratanguye kuza zikoreshwa. Vyongeye, inyubako zirimwo -INTUS nizo zigwiriye. Inyubako isanzwe irimwo -US ntiyigera yerekana ikintu c'umwanya, ariko banshi bafata amavuga arimwo -US nk'ayari muri kubu kandi bagakoresha -INTUS mu gihe ari umwanya wa kahise : Se mi sciintus tion, mi agintus alie. = Se mi estus sciinta tion, mi estus aginta alie. ntidushobora kuvuga mu bisanzwe : Se mi (tiam antaŭe) scius tion, mi (tiam) agus alie.
Inyubako zirimwo –ATAS nazo nyene zirakunze kuboneka : Bezonatas novaj fortoj en nia organizo. = Estas bezonataj... Serĉatas nova redaktisto por la revuo. = Estas serĉata...
kidakora
Turashobora guhindura iryungane turikura mu mero mugira tukarishira mu mero mugirwa. Mugirwa ni inyubako ihushanye yo kwerekana igikorwa . Iyo duhiye iryungane tukarishira mu mero mugirwa, hari amahinduka atatu:
- Karangura ihinduka rukozi (igaca ita agasozo -N).
- Irivuga rihindukainyubako y'irivuga ry'urunani rigizwe na esti + irivuga riahdikirije muri kahise mugirwa.
- Rukozi rwa mbere ntirugaruka canke rugahinduka karangura, yerekanwa na de.
La knabino vidas la domon. - Umukobwa arabona inzu.
- la domon → la domo
- vidas → estas vidata
- la knabino → de la knabino
→ La domo estas vidata de la knabino. - Inzu yabonywe n'umukobwa.
Li batis sian hundon per bastono. - Yakubita imbwa yiwe akoresheje inkoni.
- sian hundon → lia hundo
- batis → estis batata
- li ishobora kutakoreshwa
→ Lia hundo estis batata per bastono. - Imbwa yiwe yakubitwa hakoreshejwe inkoni.
Dukoresha mugirwa mu gutwara amakenga inyuma ya rukozi rw'igikorwa (rukozi rwa kabiri). Amakenga rer oaca aja kuri karangura ya kera (rukozi nshasha). Dukoresha kenshi mugirwa mu gihe dushaka kuvuga ikintu ca bose, mu gihe rukozi ya mbere ihakwa kutagaruka.
Mu gihe mu ryungane rir mu mero mugirwa, dushaka kugumana rukozi ya mbere, duca dukoresha indongorazina de :Ĝi estis trovita de mia frato. = Mia frato trovis ĝin. La piano estas ludata de vera majstro. = Vera majstro ludas la pianon. Indongorazina de ifise insiguro nyinshi, ariko iri kumwe n'irivuga riri muri kahise mu mero mugirwa, de yama yerekana mu bisanzwe karangura ya kabiri. Mu gihe rero dushaka kuvyitiranya, turashobora gukoresha fare de : Ĝi estis forprenita fare de mi. =
Mu gihe rukozi rw'iryungane rir mu mero mugirwa ari karangura y'igenekerezo, irivuga ridahadikirije canke intumbuzi y'incuro (canke akajambo kose k'intumbuzi kerekana incuro), Irivuga riri muri kahise mu mero mugirwa ritegerezwa kujako agasozo –E : Oni interkonsentis, ke mi faru tion. → Estis interkonsentite, ke mi faru tion. Oni ordonis al mi fari tion. → Al mi estis ordonite fari tion. Oni atribuis multe (= multon) al tiu rakonto. → Multe estis atribuite al tiu rakonto. Rimwe na rimwe, irivuga nshororokerwa riboneka mu ryungane ritagira karangura. Mu gihe iryo rivuga turishize muri mugirwa dutora irivuga riri mu mero mugirwa ritagira rukozi.. Irivuga riri muri kahise ritegerezwa kujako agasozo -E : Oni parolis pri tio. → Pri tio estis parolate.
Mugirwa– ugucagura irivuga riri muri kahise
Ugucagura irivuga riri muri kahise mu mero mugirwa bivana n'ivyo bashaka kuvuga. Dutegerezwa gucagura irivuga riri muri kahise ririmwo -AT mu gihe dushaka kuvuga ikiringo igikorwa camaze canke ko basubiyemwo igikorwa. Dutegerezwa gucagura irivuga riri muri kahise ririmwo -IT mu gihe ari uguheza igikorwa twashatse kwerekana. Dutegerezwa gucagura irivuga riri muri kahise ririmwo -OT mu gihe dushaka kuvuga ukuntu ikintu kimeze imbere y'igikorwa.
- AT
- ikiringo bimara canke isubirwamwo
- IT
- Uguheza igikorwa canke umwimbu
- OT
- ukuntu ikintu kimeze imbere y'igikorwa
Mu gihe bitugoye gutandukanya -AT na -IT, dushobora gukoresha imvugo mu kuraba urugero rukunda gukoreshwa :
Mu gihe bishoboka ko twongerako iom post iom post iom (bukebuke),plu kaj plu (cane cane) canke ree kaj ree (kandi kandi) tudahinduye iciyumviro cose, AT rero niyo ikunda gukoreshwa, kuko iom post iom et plu kaj plu ishimangira iciyumviro c'umwanya, ariko yoyo ree kaj ree ishimangira iciyumviro c'isiubirwamwo.
Mu gihe dushaka kwongerako definitive (définitivement) tudahinduye iciyumviro, ni IT rero ica ikora, kuko definitive ishimangira iciyumviro c'uko igikorwa cakozwe canke c'igisubizo.
- Ŝi amis kaj estis [plu kaj plu] amata. - Yarakunda kandi agakundwa [cane] .
- Dum la teatraĵo estis [iom post iom] montrata, okazis strangaj aferoj en la salono. - Nubwo igikino cariko gikinwa [bukebuke] , ibintu bitangaje vyarabaye mu nzu bariko bakoresha.
- Tiu ĉi komercaĵo estas ĉiam volonte [ree kaj ree] aĉetata de mi. - Ubwo bwoko bw'ikidandazwa burakunda [kandi] kugurwa na jewe.
- Mi sciigas, ke de nun la ŝuldoj de mia filo ne estos [ree kaj ree] pagataj de mi. - Ndatangaza ko kuva ubu amadeni y'umuhungu wanje atazosubira [kandi] kurihwa nanje.
- Estu trankvila, mia tuta ŝuldo estos [definitive] pagita al vi baldaŭ. - Tekana, ideni ryanje ryose nzoririha [ryose] vuba.
- Georgo Vaŝington estis [definitive] naskita la dudek duan de Februaro de la jaro mil sepcent tridek dua. - George Washington yavutse [ubwa nyuma] ku wa 22 Ruhuhuma 1732.
Amavuga menshi afise insiguro zibiri zitandukanye, icagurwa ry'irivuga riri muri kahise rikorwa bivanye n'insiguro bashatse kuvuga muri izo zibiri. Akarorero ka hafi ni irivuga okupi, rishobora gusigura «kuba ufise ico uriko urakora» canke «kuguma udafise umwanya». Mu nsiguro ya mbere, igikorwa kimara umwanya ariko kandi bashimikira kw'ikorwa ry'igikorwa. Kuba ufise ico uriko ukora biba mu mwanya ari nawo bashimikirako. Uhejeje kubuza umuntu kuronka umwanya, uca usubira kubura umwanya. Nico gituma dukoresheje okupi dushobora no gukoresha inyubako irimwo -AT canke -IT ku buryo bidashiramwo itandukane rinini : Mi estas tre okupata de mia laboro. = Mia laboro nun "tenas min" (plu kaj plu), ĉar ĝi antaŭe "prenis min". Mi estas tre okupita de mia laboro. = Mia laboro (definitive) "prenis min", kaj tial ĝi nun "tenas min". Akandi karorero ni ak'irivuga «kovri» Li kovris la plankon per tapiŝo. → La planko estis kovrita (de li) per tapiŝo. Ngaha ni igisubizo c'igikorwa « gushira hasi». Tapiŝo kovris la plankon. → La planko estis kovrata de tapiŝo. Ngaha ni igikorwa kimara umwanya, «kuba hasil» (kuŝi sur planko). Kenshi, bakoresha inyubako irimwo -IT hamwe n'amavuga nka okupi et kovri, ariko turashobora gucagura twitonze bivanye n'iciyumviro bashatse kuvuga.
Kenshi barakunda gukoresha irivuga riri muri kahise ririmwo -AT, mu gihe igikorwa kidahava gikorwa canke igihe igikorwa banse ko gikorwa canke kandi mu gihe ivyo bashatse kuvuga bikuramwo iciyumviro c'uko igikorwa gikorwa : Ŝi estis nun en tia aĝo, ke ŝi devis esti konfirmata. Ngaha ni itegeko ryo kuvyemeza gusa. Ntituramenya neza ko iyemezwa ari igikorwa camaze gukorwa. Ili volas, ke tia aŭ alia ŝanĝo estu farata jam nun. Ntituzi ko amahinduka yabaye canke atabaye. La unueco de Esperanto neniam estos rompata. Ivyo ntibizokwigera bitandukana. Eĉ vulpo plej ruza fine estas kaptata. Ngaha ni iciyumviro ngenderwako. Iciyumviro ngirakamaro ni ikorwa ry'igikorwa. Ariko kandi birashoboka ko dukoresha inyubako irimwo -IT muri aya mungane. Icagurwa rikorwa bivanye n'urugero bashatse gushikako.
Mu bikorwa vyisubiriza, mu bisanzwe dukoresha inyubako irimwo -AT, kuko ikoreshwa mu gihe bashatse gusubiramwo ibintu, ariko kenshi barashirako akatuzo kw'ikorwa ry'igikorwa bagaca bakoresha imvugo irimwo -IT. Mu gihe berekana incuro basubiyemwo, iciyumviro c'uko igikorwa cakozwe nico gica gifita ikibanza tugaca dukoresha inyubako irimwo -IT : Dum la milito tiu vilaĝo estis ofte prirabata kaj bruligata. Dum la milito tiu vilaĝo estis kvarfoje prirabita kaj bruligita.
Menya neza: Abantu benshi bavuga iki esperanto ntibemera amategeko ajanye n'icagurwa rya AT na IT. Kuri bo, AT isigura «muri uyo mwanya nyene» IT nayo isigura kuri bo gusa «imbere y'uyo mwanya nyene». Bakoresha amungane nka Mi estis naskata en Januaro. La ŝlosilo estis perdata hieraŭ. Subite li estis trafata de kuglo. Iryo koreshwa dukunda kuritazira «atismo» (canke kandi «tempismo»). Mu rurimi rugezweho rw'iki esperanto dukoresha IT muri ubwo bwoko bw'iryungane ni naco gituma dukunda gukoresha imvugo «itismo» (canke kandi «aspektismo»). Muri Fundamento, hari uburorero bw'amungane yerekana rimwe rizima ukugene batora ikoreshwa hagati ya «itismo» et «atismo» : Georgo Vaŝington estis naskita la dudek duan de Februaro de la jaro mil sepcent tridek dua. Li sentis sin tiel malfeliĉa, ke li malbenis la tagon, en kiu li estis naskita. Mia onklo ne mortis per natura morto, sed li tamen ne mortigis sin mem kaj ankaŭ estis mortigita de neniu; unu tagon, promenante apud la reloj de fervojo, li falis sub la radojn de veturanta vagonaro kaj mortiĝis.