Je je prijedlog bez određenog značenja. Originalna namjera je bila da se je koristi u svim situacijama za koje ne postoji drugi odgovarajući prijedlog. Tako se u ranim danima Esperanta je koristilo vrlo često. Danas je je rjeđi, i uglavnom se koristi za vrijeme i mjere. Općenito treba izbjegavati je ako postoji bolja mogućnost.
Često se umjesto je može koristiti nastavak -N, osobito za mjere i vremenske trenutke.
Sat i drugi vremenski periodi
- Ni prenos la buson je dudek (minutoj) antaŭ la deka (horo). - Ići ćemo autobusom koji kreće u dvadeset (minuta) do deset (sati).
- Tio okazis je Pasko. - To se dogodilo na Uskrs.
- Je la lasta fojo mi permesas al vi fari tion. - Ovo je zadnji put da ti to dopuštam.
Mjera
- Vi certe estas je duono da kapo pli alta ol mi. = ...duonon da kapo pli alta ol mi. - Sigurno ste za pola glave viši od mene. = Sigurno ste pola glave viši od mene.
Obično se koristi N-nastavak za iskazivanje mjere.
Manjak, obilje i čežnja
-
Ĝi estas libera je mankoj. - To nema nedostataka (doslovno: Slobodno je od nedostataka).
Ili ...de mankoj
- Abram estis tre riĉa je brutoj, arĝento, kaj oro. - Bogat je, ima puno stoke, srebra i zlata.
-
Glaso da vino estas glaso plena je vino. - Čaša vina je čaša puna vina.
Ili ...plena de vino.
-
Mi sopiras je mia perdita feliĉo. - Čeznem za svojom izgubljenom srećom.
Ili ...mian perditan feliĉon / ...al mia perdita feliĉo..
Stanje tijela ili duha
- Ili suferas je astmo. - Oni pate od astme.
- Ŝi gravediĝis je ĝemeloj. - Zatrudnjela je i nosi blizance.
- Li malsaniĝis je profunda melankolio. - Obolio je od duboke melankolije.
Dio tijela pod nekakvim utjecajem držanja, hvatanja, bolesti, i sl.
-
Li kaptis min je la brako. - Uhvatio me za ruku.
Je la brako odnosi se na moju ruku. Može se reći iĉe la brako. Da bi se ukazalo na njegovu ruku (kojom hvata moju) koristi se per: Li kaptis min je la maldekstra brako per sia dekstra mano.
- Li estas malsana je la brusto. - Bolestan je; ima bolove u prsima.
Razni izrazi utvrđenog značenja
-
Ŝi kredas je Dio. - Ona vjeruje u Boga.
Kredi je iu ili je io = "vjerovati u nekoga/nešto, vjerovati da taj netko ili to nešto stvarno postoji". Kredi ion, al io, pri io = "vjerovati nečemu, vjerovati da je to nešto istina". Kredi al iu = "vjerovati nekome, vjerovati da taj netko govori istinu".
- Je mia miro la afero sukcesis. = La afero sukcesis, kio mirigis min. - Na moje iznenađenje, stvar je uspjela. = Stvar je uspjela, što me je začudilo.
-
Mi vetis kun ŝi je dek dolaroj. - Kladio sam se s njom u deset dolara.
Pobjednik oklade će dobiti deset dolara. Može se koristiti i pri.