Je estas prepozicio sen difinita signifo. La origina intenco estis, ke oni uzu je en ĉiuj abstraktaj okazoj, por kiuj ne ekzistas alia prepozicio. Tial en la frua tempo oni uzis je tre multe. Nuntempe je estas pli malofta, kaj montras precipe horon kaj mezuron. Ĝenerale oni evitu je, se pli bona alternativo ekzistas.
Ofte oni povas uzi N-finaĵon anstataŭ je, precipe por mezuro kaj tempopunkto.
Jam serta penunjuk waktu lainnya
- Ni prenos la buson je dudek (minutoj) antaŭ la deka (horo). - Ni prenos la buson je dudek (minutoj) antaŭ la deka (horo).
- Tio okazis je Pasko. - Itu telah terjadi saat Paskah.
- Je la lasta fojo mi permesas al vi fari tion. - Untuk terakhir kalinya aku ijinkan kamu melakukan itu.
Ukuaran
- Vi certe estas je duono da kapo pli alta ol mi. = ...duonon da kapo pli alta ol mi. - Vi certe estas je duono da kapo pli alta ol mi. = ...duonon da kapo pli alta ol mi.
Secara umum kita menggunakan akhiranN untuk menunjukkan ukuran.
Kekurangan, berlimpahan dan keinginan
-
Ĝi estas libera je mankoj. - Ĝi estas libera je mankoj.
Atau ...de mankoj.
- Abram estis tre riĉa je brutoj, arĝento, kaj oro. - Abram estis tre riĉa je brutoj, arĝento, kaj oro.
-
Glaso da vino estas glaso plena je vino. - Segelas anggur adalah gelas yang penuh oleh anggur.
Atau ...plena de vino
-
Mi sopiras je mia perdita feliĉo. - Aku rindu dengan kebahagiaanku yang hilang.
Atau ...mian perditan feliĉon / ...al mia perdita feliĉo..
Keadaan tubuh atau jiwa
- Ili suferas je astmo. - Mereka menderita asma.
- Ŝi gravediĝis je ĝemeloj. - Ŝi gravediĝis je ĝemeloj.
- Li malsaniĝis je profunda melankolio. - Li malsaniĝis je profunda melankolio.
Korpoparto iel tuŝata de preno, kapto, malsano k.s.
-
Li kaptis min je la brako. - Dia telah menangkapku dengan tangan.
Je la brako montras mian brakon. Oni ankaŭ povas diri ĉe la brako. Por montri lian brakon (kiun li uzas por kapti min), oni uzu per: Li kaptis min je la maldekstra brako per sia dekstra mano.
- Li estas malsana je la brusto. - Dadanya sakit.
Diversaj fiksitaj esprimoj
-
Ŝi kredas je Dio. - Dia percaya pada Tuhan.
Kredi je iu aŭ je io = "kredi, ke tiu aŭ tio vere ekzistas". Kredi ion, al io, pri io = "kredi, ke tio estas vera". Kredi al iu = "kredi, ke tiu diras la veron".
- Je mia miro la afero sukcesis. = La afero sukcesis, kio mirigis min. - Je mia miro la afero sukcesis. = La afero sukcesis, kio mirigis min.
-
Mi vetis kun ŝi je dek dolaroj. - Aku bertaruh dengannya sepuluh dolar.
La venkonto en la veto gajnos la dek dolarojn. Oni povas ankaŭ uzi pri.