Anstataŭ
Kata depan anstataŭ menunjukkan sesuatu, yang memiliki peran memenuhi sesuatu yang lain, atau sesuatu, yang di dalam tempatnya adalah sesuatu yang lain:
-
Anstataŭ kafo li donis al mi teon kun sukero, sed sen kremo. - Bukannya kopi, dia telah memberi saya teh dengan gula, tapi tanpa krim.
Dia tidak memberi kopi, tapi teh. Peran kopi (sebagai minuman) digantikan oleh teh.
- Kiam mortis Jobab, ekreĝis anstataŭ li Ĥuŝam el la lando de la Temananoj. - Kiam mortis Jobab, ekreĝis anstataŭ li Ĥuŝam el la lando de la Temananoj.
-
Anstataŭ matene, mi nun hejtados la fornon tagmeze. - Daripada pagi hari, sekarang aku akan menyalakan perapian siang hari.
Aku tak akan menyalakan lagi, tapi siang hari.
-
Anstataŭ ĉia respondo la maljunulino nee skuis la kapon. - Daripada semua macam jawaban wanita tua itu menidakkan dengan menggoyangkan kepala.
Dia tidak memberikan jawaban yang benar, tapi menggoyangkan kepala sebagai jawabannya.
-
Ĉu mi ne helpu vin, anstataŭ tio, ke vi sola faru la tutan laboron? - Apakah aku tidak mesti menolongmu, daripada engkau mesti mengerjakan sendiri seluruh pekerjaan itu?
Sekarang maksudnya adalah, bahwa kamu sendiri mesti melakukan seluruh pekerjaan itu. Bukankah seharusnya saya membantu Anda dengan itu, bukan?
- Anstataŭ ke ĉiu lernas diversajn lingvojn, ĉiuj ellernadu unu saman lingvon. - Daripada semua belajar berbagai bahasa, semua menguasai satu bahasa yang sama.
- La aliaj anasoj preferis naĝadi en la kanaloj, anstataŭ viziti ŝin. - Itik-itik lainnya lebih senang berenang-renang di kanal-kanal, daripada mengunjunginya.
Krom
Kata depan krom menunjukkan suatu hal, yang kita pertimbangkan secara terpisah. Arti dasar itu secara praktis memberikan dua arti: escepta krom dan aldona krom.
Krom pengecualian
Escepta krom montras ion, por kio la cetero de la frazo ne validas. Se la frazo estas pozitiva, la senco de escepta krom estas negativa. Tia pozitiva frazo normale enhavas ĉiu(j), ĉio aŭ tuta:
-
Tie estis ĉiuj miaj fratoj krom Petro. - Disana adalah semuanya saudara-saudara lelakiku kecuali Peter.
Peter (telah)tidak ada disana.
-
Ĉio en ŝi estis juna kaj almenaŭ ŝajne serena, krom la frunto. - Semua dalam dirinya muda dan paling tidak, tampak tenang, kecuali dahinya.
Keningnya tidak seperti itu.
-
La tuta teksto estas korekta, krom unu frazo. - Seluruh teks benar, kecuali satu kalimat.
Satu kalimat tidak benar.
Bila kalimatnya negatif (dengan ne, kata NENI atau sen), makna dari pengecualian krom adalah positif:
-
En la salono estis neniu krom li kaj lia fianĉino. - Tak seorangpun (telah)berada ruang tamu itu kecuali dia dan tunangannya.
Dia dan tunangan wanitanya pasti telah berada disana.
-
Ne ekzistas Dio krom Mi. - Tak ada Tuhan kecuali Aku.
Akulah satu-satunya Tuhan, yang ada.
-
En la lastaj monatoj mi, krom miaj profesiaj bezonoj, preskaŭ neniam eliras el la domo. - Dalam beberapa bulan terakhir saya, kecuali kebutuhan profesi saya, hampir tak pernah keluar dari rumah itu.
Okaze de profesiaj bezonoj mi ja eliras. (Oni povas por klareco diri krom pro miaj profesiaj bezonoj, sed vidu ĉi-poste pri anstataŭ kaj krom + aliaj rolmontriloj.)
-
Marta kuŝis sur la malmola litaĵo sen ia alia sento krom morta laciĝo. - Marta berbaring di atas tempat tidur yang keras tanpa perasaan lain kecuali mati kelelahan.
Mortan laciĝon ŝi ja sentis.
- Mi nenion pli postulus, krom ke oni montru al mi sindonecon kaj estimon. - Mi nenion pli postulus, krom ke oni montru al mi sindonecon kaj estimon.
- Ne ekzistas alia bono por la homo, krom manĝi kaj trinki. - Tidak ada kebaikan lain untuk manusia, kecuali makan dan minum.
Krom penambahan
Aldona krom montras ion, kio ja validas. Al tio oni (poste) aldonas ion alian, kio ankaŭ validas. Normale ankaŭ (eventuale ankoraŭ aŭ eĉ) ĉeestas en la frazo por fortigi la aldonan sencon:
- Krom Petro tie estis ankaŭ ĉiuj aliaj miaj fratoj. = Aldone al Petro ankaŭ ili estis tie. - Kecuali Peter disana telah ada pula semua saudara lelaki saya lainnya. = Dengan menambahnya Peter mereka juga ada disana.
- Per pruntedono ofte oni perdas krom sia havo ankaŭ la amikon. = Aldone al tio, ke oni perdas sian havon, oni perdas ankaŭ la amikon. - Per pruntedono ofte oni perdas krom sia havo ankaŭ la amikon. = Aldone al tio, ke oni perdas sian havon, oni perdas ankaŭ la amikon.
- La luno ne leviĝis ankoraŭ sufiĉe alte, krom tio estis iom da nebulo. = Aldone al tio, ke la luno ne leviĝis sufiĉe, estis ankaŭ iom da nebulo. - Bulan masih tidak naik cukup tinggi, di samping itu ada sedikit kabut. = Dengan menambahkannya, bahwa bulan tidak naik cukup, ada pula sedikit kabut.
- Krom Karlo, venis eĉ lia tuta familio. = Aldone al tio, ke venis Karlo... - Selain Karlo, telah datang bahkan seluruh keluarganya.=Dengan tambahan kedatangan Karlo...
- Krom tio, ke li venis malfrue, li eĉ kondutis tre malbone. - Selain dia telah datang terlambat, dia bahkan berprilaku tak baik.
Resiko kesalahpahaman
Normale la kunteksto klare montras, ĉu temas pri escepta aŭ aldona krom. Se ĉeestas ankaŭ, ankoraŭ aŭ eĉ, tiam krom estas nepre aldona. Se mankas tia vorto, kaj la frazo estas negativa, krom estas nepre escepta. Por absoluta klareco oni povas por la escepta signifo uzi anstataŭe kun escepto de, escepte de, escept(int)e + N-finaĵon, aŭ ekskluzive de. Por aldona signifo oni povas uzi aldone al, inkluzive de.
Anstataŭ dan krom + penunjuk fungsi lainnya
Anstataŭ kaj krom estas iom apartaj prepozicioj, ĉar ili fakte tute ne montras frazrolon! Ili nur montras, ke io alia plenumas la rolon de la afero, aŭ ke la afero estas konsiderata aparte. Kutime la kunteksto montras, ĉu la transprenita rolo estas tiu de subjekto, objekto aŭ ia adjekto. Je bezono oni povas tamen aldoni alian rolmontrilon (prepozicion aŭ N-finaĵon), kiu montras la efektivan frazrolon:
-
Li faris tion pro ŝi anstataŭ pro mi. - Dia telah melakukan itu karena dia daripada kerena aku.
Bila kita mesti mengatakan anstataŭ mi, tampak, bahwa dia menggantikan saya sebagai pelaku, bahwa dia telah melakukan itu daripada saya yang melakukan, bahwa saya barangkali melakukan itu. Pro menunjukkan, bahwa mi memainkan peranan "penyebab", dan bahwa dia menggantikan peran itu.
-
Petro batis Paŭlon anstataŭ Vilhelmon. - Peter telah memukul Paul daripada (memukul) Wiliam.
Peter telah tidak memukul William, tapi Paul. Bandingkanlah dengan: Peter telah memukul Paul daripada William. = Bukan William, tapi Peter telah memukul Paul.
- Ili veturis al Londono anstataŭ al Bath. - Daripada ke Bath, mereka telah bepergian ke london.
-
Kiu alportas oferojn al dioj, krom al la Eternulo sole, tiu estu ekstermita. - Kiu alportas oferojn al dioj, krom al la Eternulo sole, tiu estu ekstermita.
Sen al ŝajnus, ke nur la Eternulo povas alporti oferojn al dioj sen esti ekstermita. Al necesas por komprenigi, ke la Eternulo estas la ricevanto de la oferoj.
-
Neniu rajtas uzi la novan aŭton, krom en la okazo, se mi tion diros. - Tak seorangpun berhak menggunakan mobil baru, kecuali kejadiannya, bila aku akan mengatakannya.
En menunjukkan, bahwa okazo komplemen waktu.
-
Krom Vilhelmon Petro batis ankaŭ Paŭlon. - Selain William petro juga memukul Paul,
Akhiran N setelah krom faktanya selalu berlebihan, walaupun tidak salah pada kalimat semacam itu. Tidak ada keraguan yang bisa terjadi. Disini lokasi dari ankaŭ tidak memungkinkan kesalahpahaman. Bandingkanlah: Krom Vilhelmo ankaŭ Petro batis Paŭlon. = Krom ke Vilhelmo batis Paŭlon, ankaŭ Petro faris tion.(Selain Wiliam memukul Paul, petro juga melakukannya)
Kita bisa menjelaskan hal ini juga dengan infinitif yang tersirat: ...anstataŭ fari tion pro mi. ...anstataŭ peti de vi... ...anstataŭ bati Vilhelmon. ...anstataŭ veturi al Bath. Krom bati Vilhelmon...
Penggunaan yang mandiri
Bila kita ingin menggunakan anstataŭ atau krom secara terpisah, tanpa penyebutan sesuatu, mengenai perannya, maka kita mesti menambahkan akhiran kata keterangan: anstataŭe = "daripada itu"; krome = "kecuali itu":
- Li ne donis al mi kafon. Anstataŭe li donis teon. = Anstataŭ kafo... - Dia tidak memberi aku kopi. Daripada dia memberi teh = Daripada kopi...
- Krome vi devas pagi por matenmanĝo. = Krom tio, kion vi jam pagis... - Selain itu kamu harus membayar sarapan. = Selain yang sudah kamu bayar...
Ankaŭ eblas uzi adjektivan finaĵon: Ni devis almeti la anstataŭan radon. = ...tiun radon, kiu servas anstataŭ alia rado. Vi devas pagi kroman kotizon. = ...plian kotizon, krom tiu kotizo, kiun vi jam pagis.
Krome dan kroma selalu menambahkan arti, tak pernah terkecualikan.