21 同位語 / 語法

同位語是放在後面用以說明句子片語的補充用語. 它以不同字眼說明相同的一件事. 同位語以某種方式描述它之前的片語, 自己卻也是個片語. 說話時, 通常會在同位語的前後以小停頓來區分它. 以文字書寫時, 習慣上在它的前後加上逗號.

同位語和它前面的片語扮演一樣的句子角色. 如果前面片語是賓格的詞尾 J, 同位語也要有這種詞尾:

Karlo, nia prezidanto, prezentis Petron, la novan sekretarion. - 卡羅, 我們的總裁, 介紹彼得, 新來的秘書.

Karlo 和 nia prezidanto 是主語, 他們甚至是同一人. 而 Petro 和 la nova sekretario 是賓語, 因為他們也是同一人.
Tie mi renkontis Vilĉjon, mian edzon. - 在那裡我遇見了小威, 我的老公.
La diablo lin prenu, la sentaŭgulon! - 讓鬼捉了他, 那個沒用的傢伙.
La koko, trumpetisto de l' mateno, per sia laŭta, forta, hela voĉo el dormo vekas dion de la tago. - 公雞, 司晨者, 以它那嘹亮, 強勁, 清朗的聲音, 把白天之神從睡夢中叫醒.
Li prelegis pri Hitlero, la fondinto de la naziismo. - 他演講談希特勒, 納粹主義的創立者.

或許可以說: ...pri Hitlero, pri la fondinto...
Ni esprimas nian koran dankon al sinjoro Schleyer, la unua kaj plej energia pioniro de la ideo de neŭtrala lingvo internacia. - 我們衷心感謝史列耶先生, 第一位也是最熱心的中性國際語構想的先驅.

也可以說: ...al sinjoro Schleyer, al la unua kaj plej energia pioniro...

有時, 導入同位格時, 會用 nome, tio estas (亦即, 也就是) 等等:

Mi renkontis mian malamikon, nome la mortiginton de mia patro. - 我遇見了我的仇人, 亦即我父親的謀殺者.
Hodiaŭ mi ricevis duoblan pagon, tio estas cent dolarojn. - 今天我收到了兩倍的付款, 亦即一百元.

後面這句的簡化: Tio estas: mi ricevis cent dolarojn. (也就是: 我收了一百元.)

不要混淆了同位語與 nominacioj (稱謂語). 稱謂語看起來很像同位語, 但稱謂語永遠不會有 N 詞尾或其他角色標記. 比較看看下面的句子:

Iuj asertis, ke ili vidis eĉ profesoron, Paŭlon Jenkins. - 有些人確信說, 他們甚至看到了教授, 保羅・簡金斯.

令人吃驚的是, 他們的的確確看到了教授. 後來加上說, 他們看到的正是保羅・簡金斯. Paŭlon Jenkins 是同位語.
Iuj asertis, ke ili vidis eĉ profesoron Paŭlo Jenkins. - 有些人確定說, 他們甚至看到了保羅・簡金斯教授.

令人吃驚的是, 他們看到了真正的保羅・簡金斯 (他是教授). Paŭlo Jenkins 是 profesoron 的稱謂語. Profesoron Paŭlo Jenkins = 那位教授, 他名叫保羅・簡金斯.

還有, 不要混淆了同位格和呼格, 後者不用角色標記: Sidigu vin, sinjoro! Vin 和 sinjoro 是同一人, 但是 vin 是賓語, 而 sinjoro 是呼格.

同位格的 ĉiu(j), ambaŭ 或 ĉio

Ĉiu(j), ambaŭ 和 ĉio 可以是名詞或人稱代詞的說明用同位語. 如果該名詞或代詞有 N 詞尾, 此時同位語也要有那詞尾 (ambaŭ 除外, 它永不接 N 詞尾). 這種同位語未必總接在第一個片語之後, 而是在句子的稍後.

Ni ĉiuj legas. = Ni legas. Ĉiuj (el ni) legas. - 我們全都在讀. ＝我們在讀. (我們當中) 全都在讀.
Ili ĉiuj sidas silente kaj skribas. = Ili sidas. Ĉiuj (el ili) sidas. - 他們全都靜靜坐著在寫字. ＝他們坐著. (他們當中) 全部坐著.
Ŝi vidis, kiel la cikonioj forflugis, ĉiu aparte. = La cikonioj forflugis. Ĉiu unuopa cikonio forflugis aparte. - 她看著, 那些鶴如何飛開, 分別各自飛開. ＝那些鶴飛開. 一隻隻的鶴各自分別飛開.
La kolonoj havis ĉiu la alton de dek ok ulnoj. Ĉiu unuopa kolono estis tiel alta. - 那些柱子各有十八根尺骨那麼高. 每根各別的柱子都是那麼高.
Vin ĉiujn mi kore salutas. = Mi salutas vin. Mi salutas ĉiujn (el vi). - 你們所有人我由衷問候. ＝我問候你們. 我問候 (你們當中) 所有的人.
Ili ambaŭ estis bonaj homoj. = Ili estis bonaj homoj. Ambaŭ (el ili) estis bonaj homoj. - 他們兩個都是好人. ＝他們是好人. 他們當中的兩個都是好人.
Tio estas ĉio tre bona. = Tio estas tre bona. Ĉio (el tio) estas tre bona. - 那事事都很好. ＝那很好. 那當中的事事都很好.

同位語的特殊形式是連寫. 在連寫時, 多個 (最常出現兩個) 同類詞一起表示某件特別的事. 連寫的個別的詞, 幾乎成為一個複合詞. 發音時不必停頓, 習慣上連在一起寫, 但加有分隔號. 然而這不是指真的複合詞. 語法上它通常被視為是分開的詞:

Pluraj ŝtatoj-membroj informis pri sia preteco ampleksigi la instruadon de Esperanto. = ...ŝtatoj, kiuj estas membroj [de UNESKO]... - 多個會員國通知說, 它們已準備好加入世界語的教學. ＝ ...國家, 它們是 (屬於 UNESKO) 的會員.

Ŝtatoj 和 membroj 都要有 J 詞尾, 因為它們是兩個各別的詞.
La Franca flago estas blua-blanka-ruĝa. - 法國國旗是藍白紅.

也可以說 blua, blanka kaj ruĝa (藍, 白, 紅), 但合寫方式表示那是一體化的特定色的組合.
La fotoj ne estis koloraj, sed nigraj-blankaj. - 那些相片不是彩色的, 而是黑白的.

也可以說 nigraj kaj blankaj, 但是, nigraj-blankaj 比較強調其和 koloraj 的對比. 意指相片的某一種類.
Kio estos, tio estos, mi provos trafe-maltrafe. = ...mi provos, ĉu trafe, ĉu maltrafe, laŭ ŝanco. - 將來的就會來, 我將試著命中或錯失. ＝ ...我將去試, 命中或錯失, 任由機緣.
Vole-ne-vole li devis konsenti. = Ĉu vole, ĉu ne-vole, li devis konsenti. - 願不願意, 他都得同意. ＝願意或不願意, 他都得同意.
Pli-malpli unu horon poste Marta eniris en sian ĉambreton en la mansardo. = Proksimume unu horon poste... - 約略一小時後, 瑪塔進到她在閣樓的房間. ＝大約一小時後...

有時, 也可以說 pli aŭ malpli (多一點或少一點), 但它的意思則不全然是 proksimume.

有時會用同位格片語, 但不在表示同一件事, 而是附加對該事的一些資訊. 最常用在指地點, 事情發生之地, 或其出處. 這種評議式的同位格永不接 N 詞尾. 我們可以把這類同位格視同簡化的子句:

Prelegis interalie profesoro Kiselman, Svedujo. = ...Kiselman, kiu venas el Svedujo. - 瑞典的基色曼教授也作了演講. ＝ ...基色曼, 他來自瑞典.

也可以說: ...Kiselman el Svedujo.
Ni vizitis Tokion, Japanujo. = ...Tokion, kiu troviĝas en Japanujo. - 我們訪問日本東京. ＝ ... 在日本的東京.

或: ...Tokion en Japanujo.