Przyimek da łączy wyrażenia ilościowe z wyrażeniami rzeczownikowym, które jedynie oznaczają daną „substancję” (jako coś nieograniczonego i nieokreślonego):

Wyrażenie ilościowe wskazuje natomiast na ilość danej substancji. Stanowią je frazy rzeczownikowe, przysłówki ilościowe lub ilościowe słówka przysłówkowe.

Fraza „rzeczownikowa” wskazuje jaka substancja stanowi daną ilość:

Liczebniki — unu, du, tri, kvar, kvin, ses, sep, ok, naŭ, dek, cent, mil — bez da. Są używane jako określenia rzeczownika.

Liczebniki w formie rzeczowników jak miliono (milion), miliardo (miliard), deko (dziesiątka) i cento (setka) wymagają jednak użycia da:

Zazwyczaj wyrażenie z da stoi zaraz po frazie określającą ilość, lecz czasem wyrażenie z da może występować samodzielnie. Wtedy to zazwyczaj dane wyrażenie ilościowe znajduje się w innym miejscu zdania (szyk niestandardowy). Czasem jednak wyrażenie ilościowe jest dorozumiane:

Nie należy używać końcówki N po da

Po przyimku da nigdy nie używa się końcówki „-N”. Rzeczownikowe wyrażenie z da samo nigdy nie może być obiektem. Wyrażenie ilościowe poprzedzające da wciąż jednak może obiektem stanowić: Li portas multon da valizoj. (On niesie wiele walizek.)

Jednakże wyrażenie ilościowe często jest przysłówkiem lub słowem przysłówkowym, które nie mogą otrzymać końcówki -N, nawet jeśli działa pełni jego rolę:

Kiedy nie używa się da?

Jeśli nie mowa o ilości, mierze lub liczbie, ale np. o rodzaju obiektu, nie należy używać da, ale tak jak zazwyczaj de:

Nigdy nie używaj da w stosunku do przymiotnika, nawet gdy wyraża ilości, miary lub liczby:

Cześć zdania zawierająca określniki – la, tiu, ĉiu, zaimki dzierżawcze… - jest określona, a więc ograniczona i indywidualna (nie jest niepoliczalną „substancją”). Dlatego też przed takim frazami nie używa się da, ale raczej de lub el:

Zaimek osobowy zazwyczaj wskazuje jedną lub wiele określonych indywidualności. Dlatego przed zaimkami osobowymi nie stosuje się da, lecz raczej de lub el:

Gdy ilość lub liczba jest już wskazana przez liczebnik lub przymiotnik, nie używa się da, lecz raczej de lub el:

Jeśli rzeczownik w liczbie pojedynczej samodzielnie wyraża wyraźnie ograniczoną ilość, nie używa się da:

Niektóre słowa czasami wyrażają ilość, a czasem coś innego. To zamierzone znaczenie decyduje, czy należy użyć da, czy raczej innego przyimka:

Użycie da zależne jest od tego, co mówca chce wyrazić. W celu ułatwienia, można to zobrazować poprzez pytanie, na które fraza mogłaby odpowiadać:

Często trzeba rozważyć, czy następujące słowo jest ważniejsze (→ da), niż poprzedzające (→ de). Grupo da soldatoj (grupa żołnierzy) to przede wszystkim soldatoj (żołnierz) w grupie. Grupo de soldatoj to przede wszystkim grupo (grupa), w której skład wchodzą żołnierze. Bukedo da rozoj (bukiet róż) to rozoj (róże) w ilości takiej jak bukiet. Bukedo de rozoj (bukiet róż) (lub bukedo el rozoj (bukiet [złożony] z róż) to bukedo (bukiet) który składa się z róż.

Użycie przyimka da nieco ewoluowało i zmieniało się na przestrzeni dziejów Esperanta. Tak też w starych tekstach można znaleźć da, tam gdzie powinno być de lub el wedle powyższych wyjaśnień.

"Da-izm"

W języku mówionym rozpowszechnił się niepoprawny zwyczaj użycia da, który można nazwać „da-izmem”. W tym stylu mówienia da nie posiada następującego wyrażenia, którego rolę by określało. Da przestaje być tutaj przyimkiem. Takie da wskazuje jedynie, że następujące wyrażenie ma charakter ilościowy:

Wynika to z winy między innymi wielu podręczników, które uczą da jakby należało głównie do poprzedzającego wyrazu. Jednakże da odnosi się przede wszystkim do tego co znajduje się po nim.

Niektórzy twierdzą, że jest to po prostu kwestia mogąca być dorozumiana:

W takim dorozumieniu przyimek jest jednak zwykle pomijany: Li estas instruisto de lingvoj. → Li estas instruisto. Nie: Li estas instruisto de. Dlatego, jeśli chce się pominąć słowo po da, również da nie należy stosować.

Mówi się po prostu: Mi havas multe. Kiom vi volas? Ili kunportis tiom, ke ĉiu povis ricevi iom. Słowa jak multe (dużo), tiom (tyle) i iom (ileś, nieco) wskazują ilość same przez siebie. Nie ma żadnego powodu by stosować da, by wyrazić znaczenie ilościowe. Tylko gdy chce się wskazać, z czego składa się dana zbiorowość, używa się da, lecz tylko z następującą frazą rzeczownikową.