Bagian yang terpenting dari kalimat adalah predikat. Dia menentukan ketatabahasaan pada seluruh kalimat. Predikat seolah-olah manuskrip dari naskah teater. Arti dari kata kerja predikat memutuskan, peran seperti apa yang bisa muncul, dan penunjuk fungsi seperti apa yang mereka miliki. Untuk membentuk kalimat secara benar maka kita harus untuk semua kata kerja tahu dengan baik artinya, dan tahu, peranan seperti apa bisa atau harus muncul. Yang terpenting adalah mengetahu rincian mengenai subjek2} objek dan predikat.
Verba tanpa subjek
Hampir semua kata kerja dalam Esperanto harus memiliki subjek, tapi beberapa kata kerja tidak memerlukan fungsi semacam itu. Mereka tanpa subjek:
- tagiĝi
- Bentuk kata kerja tunggal tertentu cukup untuk membuat kalimat lengkap: Tagiĝis. Baldaŭ tagiĝos.
- temi
- Temi ne bezonas subjekton, sed havas normale pri-adjekton, kiu montras la temon: Temas pri politiko. Verŝajne temos pri ni. Tio, kio havas temon, povas tamen aperi kiel subjekto: La libro temas pri matematiko.
- pluvi
- Pluvis hieraŭ. Baldaŭ pluvos. Se io alia ol pluvakvo falas pluvsimile, tio aperas kiel subjekto: Ĉiuspecaj demandoj pluvis sur ŝin. Ŝtonoj pluvis sur ilin. (La falaĵo ne povas aperi kiel objekto. Ne eblas: Pluvis ŝtonojn sur ilin.)
Kata kerja intransitif
Kata kerja yang terbanyak harus memiliki subjek, tapi banyak dari mereka tidak dapat memiliki objek. Mereka adalah kata kerja intransitif.
- morti
- Subjek adalah dia, yang kehilangan kehidupannya: En la domo de la malgranda Niko mortis lia maljuna avino.(Di rumah Niko kecil, telah meninggal neneknya yang tua.
- okazi
- Subjek adalah perbuatan atau hal yang sama: En tiu urbo ĉiujare okazas foiro.(di kota itu setiap tahun diadakan pekan raya) Kio okazis?(apa yang terjadi) Okazis io grava.(sesuatu yang penting telah terjadi)
- danci
- La subjekto estas tiu, kiu sin movas dance: La gejunuloj kune dancis. Iafoje la dancospeco aperas kiel objekto: Mi dancis valson kun li.
Kata kerja transitif
Banyak dari kata kerja subjek bisa selain subjek memiliki juga objek. Mereka adalah kata kerja transitif:
- vidi
- La subjekto estas tiu, kiu perokule rimarkas ion. La objekto estas tio, kio estas rimarkata: La knabino vidas la domon. Ĉu vi vidis la akcidenton?
- preni
- La subjekto estas tiu, kiu kaŭzas la agon kaj ekhavas la objekton. La objekto estas tio, kio pro la preno transiras al la subjekto: Ŝi prenis teleron el la ŝranko.
- helpi
- Subjek adalah fasilitator. Yang tugasnya atau kerjanya adalah difasilitasi, bisa jadi adalah objek: Ili helpis la blindulon. Kita dapat pula menggunakan bantuan al sebagai pengganti objek: Eble mi povos helpi al vi.
Kata kerja deskriptif
Kata kerja deskriptif menghubungkan gambaran pada subjek atau objek. Penggambaran semacam itu dinamakan predikatif. Dia lebih sering tidak memiliki penunjuk fungsi.
- esti
- La subjekto estas tio, kio havas ian econ. La eco aperas kiel predikativo: La domo estas granda. Mia patro estis ŝoforo.
- fariĝi
- La subjekto estas tio, kio ekhavas ian econ. La eco aperas kiel predikativo: La etoso fariĝis bona. Ili fariĝis ŝtelistoj.
- opinii
- La subjekto estas tiu, kiu havas opinion pri la eco de io. La objekto estas tio, kio havas la econ. La eco mem aperas kiel predikativo de la objekto: Mia fratino opinias viajn klopodojn vanaj.
Kata kerja IG
Verba yang dibentuk dengan sufiks IG selalu transitif. Mereka menunjukkan penyebab pada suatu akibat. Subjek selalu penyebab atau pelaku penyebab. Kata dasar atau kata-kata dasar di depan IG menunjukkan suatu akibat.
Bila hasil dari kata kerja IG adalah sifat atau keadaan (posisi, ciri/tanda...), objeknya adalah yang menerima sifat , keadaan dll.:
- lacigi
- Objeknya adalah orang yang menjadi lelah: La tro multa parolado lacigas lin.(Terlalu banyak berbicara melelahkannya) La vojaĝo certe vin lacigis.(Perjalanan itu pasti membuatnya lelah) Tiu ĉi medikamento estas bona, sed ĝi lacigas la uzanton.(Pengobatan ini baik, tapi itu melelahkan penggunanya.)
- edzinigi
- Objeknya adalah orang yang menjadi istri: Mi edzinigas mian filinon ne kun ia simpla nobelo.(Aku menikahkan anak perepuanku tidak dengan bangsawan yang sederhana) Li edzinigis ŝin al si per la edziĝa ringo kontraŭ la volo de ŝia patro.(Dia menikahinya dengan cincin kawin melawan keinginan ayahnya(ayah wanita itu))
Pada beberapa kata kerja IG hasilnya adalah perbuatan intransitif . Kita kemudian membentuk kata kerja IG dari kata kerja lain, yang intransitif. Pada kata kerja IG semacam itu objeknya adalah subjek dari kata kerja asli:
- bruligi
- Objeknya adalah sesuatu yang mulai terbakar: Post infekta malsano oni ofte bruligas la vestojn de la malsanulo. (Setelah penyakit menular orang sering membakar pakaian-pakaian orang yang sakit.) La suda suno bruligas lian nudan kapon.(Matahari selatan membakar kepalanya yang telanjang)
- sidigi
- Objek adalah diletakkan pada posisi duduk: Rapide ŝi prenis la infanon sur la brakojn kaj sidigis ĝin sur siaj genuoj.(Dengan cepat dia mengambil anak itu ditangannya dan mendudukkannya di atas lutut) La hundon li residigis sur la keston.(Dia mendudukkan anjing itu ke atas kotak)
Ĉe iaj IG-verboj la rezulto estas transitiva ago. Oni tiam faris IG-verbon el verbo, kiu jam estas transitiva. Ekzistas du manieroj uzi tiajn IG-verbojn. La objekto de la IG-verbo povas esti la subjekto de la origina verbo, aŭ la objekto de la origina verbo:
- sciigi
- Objeknya bisa sesorang yang menemukan sesuatu: Ŝi sciigis min pri la novaĵo.(Dia memberitahuku tentang berita itu Objeknya secara alternatif bisa beritanya: Ŝi sciigis la novaĵon al mi.(Dia memberitahu berita itu padaku
- memorigi
- Objeknya bisa sesorang yang tiba-tiba mengingat sesuatu: Tio memorigas min pri mia infaneco.(Itu mengingatkanku pada masa kanak-kanakku) Objeknya secara altenatif bisa sesuatu yang tiba-tiba diingat: Tio memorigas al mi mian infanecon.(itu mengingatkan aku pada masa kanak-kanak)
Kita tidak bisa mengatakan kedua kemungkinan bersamaan. Tidak bisa mengatakan: Ŝi sciigis min novaĵon. Tidak bisa juga mengatakan: Tio memorigas min mian infanecon.
Kata kerja IĜ
Kata kerja yang dibuat dengan sufiks IĜ selalu intransitif.
Kata kerja IĜ biasanya menunjukkan transisi ke suatu keadaan baru. Kata dasar atau kata-kata dasar sebelum IĜ menunjukkan suatu hasil, suatu keadaan baru. Subjek dari kata kerja IĜ biasanya adalah sesuatu yang memasuki suatu keadaan yang baru. Si penyebab transisi secara normal tidak muncul dalam kalimat. Pada kata kerja IĜ si penyebab tidaklah menarik:
- malpuriĝi
- Subjek adalah sesuatu, yang menjadi kotor: Mia vesto malpuriĝis.(Pakaianku menjadi kotor)
- glaciiĝi
- Subjek adalah, yang menjadi es atau membeku: La akvo glaciiĝis.(air itu membeku)
- edziniĝi
- Subjek adalah, dia yang menjadi istri: Ĉu vi volas edziniĝi kun mi?(Maukah kamu menikah denganku?)
Pada kata kerja IĜ dibentuk dari kata kerja transitif yang tidak berhubungan dengan awal dari suatu hasil atau perubahan keadaan, tapi mengenai tindakan, yang terjadi pada dirinya sendiri. Apakah tidak ada si penyebab, atau kita tidak tertarik dengan si penyebab. Subjek dari kata kerja IĜ adalah objek dari kata kerja asli. Maka pada kata kerja IĜ semacam ini berperan untuk membalikkan fungsi kalimat. Itu serupa dengan kata pasif. Namun pada kalimat pasif yang sebenarnya si penyebab tentu saja ada, walaupun kita mungkin tidak menyebutnya.
- detruiĝi
- La subjekto estas tio, kio fariĝas komplete difektita aŭ malkonstruita. Ĉu iu detruis ĝin, ĉu ĝi fariĝis tia per si mem, tion la IĜ-verbo ne montras: Tiu ĉi domo detruiĝis dum la milito. Ĉiuj miaj planoj detruiĝis. La origina verbo detrui signifas "kaŭzi kompletan difekton aŭ malkonstruon": La milito detruis la domojn.
- ruliĝi
- La subjekto estas io, kio moviĝas turniĝante ĉirkaŭ si mem, aŭ veturilo, kiu moviĝas, ĉar ĝiaj radoj turniĝas: La veturilo ruliĝis tre rapide. Ruli signifas "movi ion per turnado de ĝi aŭ ĝiaj radoj": Rulu nun al mi grandan ŝtonon. La vendisto rulis sian ĉaron laŭ la strato.
- komenciĝi
- La subjekto estas tio, pri kies unua parto temas: Tiam komenciĝis la milito. Lia nomo komenciĝas per "Z". Komenci signifas "kaŭzi komencon, fari la unuan parton de io": Ili komencis sian vojaĝon. Ŝi komencis paroli.