mu ryungane, agace ngirakamaro ni irivuga. niko gatanga iciyumviro c'iryungane ryose. irivuga rimeze nkigisomwa mw'isinema. insiguro y'irivuga irashobora kwerekana ivyiyumviro hamwe n'akamaro biza kuba mu ryungane. kugira ngo twubake amungane neza, dutegerezwa kumenya insiguro y'amavuga hamwe n'igikorwa dushobora kuvuga mu gihe dukoresheje rimwe muri yo. igihambaye ni ukumenya neza ico ari rukozi, karangura hamwe n' irivuga.

amavuga adakora ku bantu

amavuga nka yose y'iki esperanto ategerezwa gufita rukozi,, ariko hariho n'ayakoreshwa ata rukozi afise.

tagiĝi

irivuga rihadikirije riri ukwa ryonyene rirashobora kuba iryungane ryikwije: Tagiĝis. Baldaŭ tagiĝos.

temi

Temi ntirikeneye rukozi, ariko ifise karangura pri yerekana ico bashatse kuvuga:Temas pri politiko. Verŝajne temos pri ni., ico baba bariko baravuga gishobora guseruka nka rukozi. La libro temas pri matematiko.

pluvi

Pluvis hieraŭ. Baldaŭ pluvos. nihagwa ikindi kintu atari imvura, ariko ico kirasa n'imvura iriko iragwa, dushobora kuronka rukozi: Ĉiuspecaj demandoj pluvis sur ŝin. Ŝtonoj pluvis sur ilin. (mu gifaransa dushobora kuvuga kandi duti «igwa nk'amabuye», ariko mu ki esperanto ntibikunda ko iciyumviro gishobora kuba rukozi mu ryungane. imvugo Pluvis ŝtonojn sur ilin.) irabujijwe.

amavuga ntashororokerwa

amavuga menshi ategerezwa gufita rukozi, ariko menshi muri yo nta karangura afise. amavuga ben'ayo tuyita amavuga ntashororokerwa

morti

rukozi ni uwabuze ubuzima En la domo de la malgranda Niko mortis lia maljuna avino.

okazi

rukozi ni igikorwa canke ikindi kintu bisa: En tiu urbo ĉiujare okazas foiro. Kio okazis? Okazis io grava.

danci

rukozi ni uwikoma mu gutamba: La gejunuloj kune dancis., kenshi, uwuriko atamba aboneka nka karangura: Mi dancis valson kun li.

amavuga nshororokerwa

amavuga menshi arashobora kuronkera rimwe rukozi na karangura. tuyita amavuga nshororokerwa

vidi

rukozi ni uwubona ikintu n'amaso. karangura ni ico kintu kirabwa: La knabino vidas la domon. Ĉu vi vidis la akcidenton?

preni

rukozi ni uwuriko akora ico gikorwa hanyuma akabika ikintu. karangura ni icafashwe kikajanwa kuba rukozi: Ŝi prenis teleron el la ŝranko.

helpi

rukozi ni icorosha ibintu. nyene ivyo bintu bishobora kuba karangura. yarafashije impumyi. turashobora gukoresha kandi karangura al mu kibanza ca karangura: Ili helpis la blindulon.. Turashobora gukoresha kandi karangura al mu kibanza ca karangura:Eble mi povos helpi al vi.

amavuga makene

amavuga makene afatanya umwidondoro n'irivuga canke na karangura.uyo mwidondoro witwa karangura y'irivuga. kenshi na kenshi ntigira ijambo riwuranga.

esti

rukozi ni uwumeze ukuntu. uko kuntu ameze vyerekanwa n'iyo karangura y'irivuga.: La domo estas granda. Mia patro estis ŝoforo.

fariĝi

rukozi ni uwumeze ukundi kuntuuko kuntu ameze vyerekanwa n'iyo karangura y'irivuga.:La etoso fariĝis bona. Ili fariĝis ŝtelistoj.

opinii

rukozi ni uwufise iciyumviro ku kintu.karangura ni ico kintu bafatiyeko mu ciyumviro. ukubaho mbere kw'ikintu kuboneka nka karangura ka rukozi. Mia fratino opinias viajn klopodojn vanaj.

amavuga arimwo –IG

amavuga aherezwa na IG yama ari nshororokerwa. yerekana icatumye haba inyishu. rukozi yama ari intuma canke igituma haba ikintu. aggace kari imbere ya IG kerekana inyishu.

mu gihe inishu y'irivuga ririmwo -IG ari indondozi canke ukugene (ako ikintu kiri, kamere,...) rukozi ni uwufata uko kugene canke iyo ndondozi, n'ibindi.

lacigi

karangura ni ikintu kiruha: La tro multa parolado lacigas lin. La vojaĝo certe vin lacigis. Tiu ĉi medikamento estas bona, sed ĝi lacigas la uzanton.

edzinigi

karangura ni uwuba umufasha: Mi edzinigas mian filinon ne kun ia simpla nobelo. Li edzinigis ŝin al si per la edziĝa ringo kontraŭ la volo de ŝia patro.

mu mavugamenshi arimwo -IG, inyishu ni igikorwa ntashororokerwa. ayo mavuga arimwo -IG yubakiwe ku rivuga ntashororokerwa. muri ayo mavuga arimwo -IG karangura ni rukozi rw'irivuga nkomoko.

bruligi

karangura ni ico kintu gisha: Post infekta malsano oni ofte bruligas la vestojn de la malsanulo. La suda suno bruligas lian nudan kapon.

sidigi

karangura ni ico bicarika: Rapide ŝi prenis la infanon sur la brakojn kaj sidigis ĝin sur siaj genuoj. La hundon li residigis sur la keston.

mu mavuga menshi arimwo –IG, inyishu ni igikorwa nshororokerwa. ayo mavuga benayo arimwo -IG yubakwa hakoreshejwe irivuga ryamaze kuba nshororokerwa. hari uburyo bubiri bw'ugukoresha amavuga benayo. karangura k'irivuga ririmwo –IG ishobora kuba rukozi rw'irivuga nkomoko canke karangura y'irivuga nkomoko.

sciigi

karangura ishobora kuba uwiga ikintu: Ŝi sciigis min pri la novaĵo. L’objet peut être aussi ce qui est appris : Ŝi sciigis la novaĵon al mi.

memorigi

karangnnura ishobora kuba uwo bibutsa ikintu: Tio memorigas min pri mia infaneco. L’objet peut aussi être le souvenir : Tio memorigas al mi mian infanecon.

ntibishoka ko dukoreshereza ica rimwe ubwo buryo bubiri: ntidushobora kuvuga: Ŝi sciigis min novaĵon. Il n’est pas non plus possible de dire : Tio memorigas min mian infanecon.

amavuga arimwo -IĜ

amavuga yubakiwe ku gasozo IĜ yama ari ntashororokerwa.

amavuga arimwo –IĜ yerekana mu bisanzwe ihinduka ry'ikintu canke ry'umuntu. itsitso riri imbere ya –IĜ yerekana inyishu canke ukugene gusha. rukozi rw'irivuga ririmwo –IĜ ni igihinduka kikaba ukundi gusha. igituma haba iryo hinduka ntibiboneka mu ryungane. igituma haba iryo hinduka si co turiko dushimikirako ngaha.

malpuriĝi

rukozi ni igicafuye.: Mia vesto malpuriĝis.

glaciiĝi

rukozi ni igikanye: La akvo glaciiĝis.

edziniĝi

rukozi ni igihinduka umugore: Ĉu vi volas edziniĝi kun mi?

mu mavuga arimwo –IĜ yubakiwe ku mavuga nshororokerwa, ntihaba inyishu canke ihinduka, ariko igikorwa co nyene. kumbure nta ntuma iriho, kumbure ntibashimikira kuri iyo ntuma. rukozi rw'irivuga ririmwo –IĜ ni karangura k'irivivuga nkomoko. ayo mavuga arimwo –IĜ afasha gucurika ibikorwa mu ryungane. ivyo bisa n'inyubako ya mugirwa. Mu nyubako nyayo ya mugirwa, igituma gitegerezwa kubaho nubwo kitaba kiboneka mu ryungane.

detruiĝi

rukozi ni icasambutse canke catabaguwe. kumbure kubera ko hari umuntu canke ikintu cagisambuye canke kubera ko cisambuye co nyene, ariko ivyo ntivyerekanwa n'irivuga ririmwo –IĜ: Tiu ĉi domo detruiĝis dum la milito. Ĉiuj miaj planoj detruiĝis. Le verbe original, detrui, bisigura «gusambagura» : La milito detruis la domojn.

ruliĝi

rukozi ni iciyunguruza cizungurukirako canke umuduga wiyungururiza ku mapine yawo: La veturilo ruliĝis tre rapide. Ruli bisigura «gutwaza ikintu cizungurukirako canke gikoresha amapine yaco: Rulu nun al mi grandan ŝtonon. La vendisto rulis sian ĉaron laŭ la strato.

komenciĝi

Rukozi ni igitanguye: Tiam komenciĝis la milito. Lia nomo komenciĝas per "Z". Komenci bisigura «gutangura, gukora agace kambere k'ikintu» : Ili komencis sian vojaĝon. Ŝi komencis paroli.