句子最重要的部分是谓语, 它主导全句的语法。谓语如同剧本的底稿, 谓语动词的意思决定了何种作用者可以出现, 并且它们要有何种作用标志。因此, 为了正确地构造句子, 必须很好地了解每一个动词的意思, 并且知道何种作用者可以或必须出现。最重要的是, 知道有关主语, 宾语, 和表语的详细情况。
无主语动词
几乎每一个世界语动词都必须有主语, 但是,有一些动词不需要这样的作用者。它们是无主语的:
- tagiĝi
- 单独的动词限定形式足以构造完整的句子: Tagiĝis. [天亮了。] Baldaŭ tagiĝos. [很快就要天亮了。]
- temi
- Temi 不需要主语, 但是通常有表示主题的 pri 状语:Temas pri politiko. [说的是政治。] Verŝajne temos pri ni. [很可能涉及到我们。] 然而, 具有主题的事物可以作为主语出现: La libro temas pri matematiko. [这本书是关于数学的。]
- pluvi
- Pluvis hieraŭ. [昨天下雨。] Baldaŭ pluvos. [很快就要下雨了。] 如果某个非雨水的其他东西雨水般地落下, 该事物就作为主语出现: Ĉiuspecaj demandoj pluvis sur ŝin. [各种问题全都落在她头上。] Ŝtonoj pluvis sur ilin. [石头雨点般地砸向他们。] (落下物不可以作为宾语出现。下面这句是不可能的: Pluvis ŝtonojn sur ilin.)
不及物动词
绝大多数动词必须有主语, 但是, 它们当中的许多词不可以有宾语。它们是不及物动词。
- morti
- 主语是失去生命的人: En la domo de la malgranda Niko mortis lia maljuna avino. [在小尼克的家里, 他年迈的祖母死掉了。]
- okazi
- 主语是动作或类似事物: En tiu urbo ĉiujare okazas foiro. [却格城里每年都有一次热闹的集市。] Kio okazis? [发生了什么事?] Okazis io grava. [发生了一件重要的事。]
- danci
- 主语是跳舞的人: La gejunuloj kune dancis. [年轻男女们在一起跳舞。] 然而, 舞种偶尔可以作为宾语出现: Mi dancis valson kun li. [我和他一起跳了华尔兹舞。]
及物动词
- vidi
- 主语是用眼睛注意到某事物的人。宾语是被注意的事物: La knabino vidas la domon. [女孩 看到房子。] Ĉu vi vidis la akcidenton? [你看到那起事故了吗?]
- preni
- 主语是引起动作并获取物体的人。宾语是由于获取而转移到主语的事物: Ŝi prenis teleron el la ŝranko. [她从柜子里取出盘子。]
- helpi
- 主语是协助人。其任务或工作得到协助的事物可以是宾语: Ili helpis la blindulon. [他们帮 助了那位盲人。] 也可以使用 al 状语来代替宾语: Eble mi povos helpi al vi. [也许我可以帮助你。]
修饰性动词
修饰性动词将修饰语关联到主语或宾语上。这种修饰语称为表语。绝大多数情况下, 它没有作用标志。
- esti
- 主语是具有某种性质的事物。该性质作为表语出现:La domo estas granda. [房子很大。] Mia patro estis ŝoforo. [我父亲是汽车司机。]
- fariĝi
- 主语是获得某种性质的事物。该性质作为表语出现: La etoso fariĝis bona. [气氛变差了。] Ili fariĝis ŝtelistoj. [他们変成了盜贼。]
- opinii
- 主语是对某事物的性质持有意见的人。宾语是具有该性质的事物。该性质本身作为宾语的表语出现: Mia fratino opinias viajn klopodojn vanaj. [我姐姐认为你的努力是徒劳的。]
IG 动词
用后缀 IG 构成的动词永远是及物的。它们表示导致某种结果。主语永远是起因或肇因者, IG 之前的词根表示结果。
如果 IG 动词的结果是性质或状态 (位置, 身份...), 则宾语是接受该性质, 状态等的人。
- lacigi
- 宾语是变得疲劳的人: La tro multa parolado lacigas lin. [过多的演讲使他感到疲劳。] La vojaĝo certe vin lacigis. [旅行必然让你劳累了。] Tiu ĉi medikamento estas bona, sed ĝi lacigas la uzanton. [这药很好, 但是它使服药人感到乏力。]
- edzinigi
- 宾语是成为妻子的人: Mi edzinigas mian filinon ne kun ia simpla nobelo. [我不把女儿嫁给任何卑微的贵族。] Li edzinigis ŝin al si per la edziĝa ringo kontraŭ la volo de ŝia patro. [他违背她父亲的意愿, 用结婚戒指娶她为妻。]
某些 IG 动词, 其结果是不及物的动作。这时, 就从其他的不及物动词构成 IG 动词。这样的 IG 动词,其宾语就是原动词的主语。
- bruligi
- 宾语是燃烧起来的东西: Post infekta malsano oni ofte bruligas la vestojn de la malsanulo. [在传染病过后, 人们常常将患者的衣服烧掉。] La suda suno bruligas lian nudan kapon. [南方的太阳灼伤了他的光头。]
- sidigi
- 宾语是被摆放成坐姿的人: Rapide ŝi prenis la infanon sur la brakojn kaj sidigis ĝin sur siaj genuoj. [她很快抱起孩子, 放他坐在膝盖上。] La hundon li residigis sur la keston. [他又让狗坐到箱子上。]
某些 IG 动词, 其结果是及物的动作。这时, 就从已是及物的动词上构成 IG 动词。使用这样的 IG 动词有两种方式, IG 动词的宾语可以是原动词的主语, 或是原动词的宾语:
- sciigi
- 宾语可以是获知某事的人: Ŝi sciigis min pri la novaĵo. [她告诉了我那个消息。] 宾语也可以改为所知的消息:Ŝi sciigis la novaĵon al mi. [她把那个消息告诉了我。]
- memorigi
- 宾语可以是记起某事的人: Tio memorigas min pri mia infaneco. [这让我想起了我的童年。] 宾语也可以改为记忆中的事: Tio memorigas al mi mian infanecon. [这让我想起了我的童年。]
不可以同时使用这两种可能。不可能说: Ŝi sciigis min novaĵon. 也不可能说: Tio memorigas min mian infanecon.
IĜ 动词
用后缀 IĜ 构成的动词永远是不及物的。
普通的 IĜ 动词表示向新状态的转移。IĜ 前的词根表示结果, 即新状态。普通的 IĜ 动词的主语是进入新状态的事物。可能存在的转移肇因者通常在句中不出现。在 IĜ 动词上, 肇因者是不受关注的。
- malpuriĝi
- 主语是变脏的人: Mia vesto malpuriĝis. [我的衣服脏了。]
- glaciiĝi
- 主语是变成冰或变得冰冷的东西: La akvo glaciiĝis. [水结成了冰。]
- edziniĝi
- 主语是成为妻子的人: Ĉu vi volas edziniĝi kun mi? [你愿意嫁给我吗?]
从及物动词构成的 IĜ 动词并不涉及到结果的产生或状态的转变, 而是涉及到自行发生的动作。要么不存在肇因者, 要么可能存在的肇因者不受关注。IĜ 动词的主语即为原动词的宾语。因此, 在此类动词上 IĜ 用来逆转句作用。这类似于被动态。然而, 在真正的被动态上, 肇因者一定会存在, 尽管可能不被提到。
- detruiĝi
- 主语是被完全损坏或拆毁的东西。不论是有人将其损坏, 还是其自行损坏, 这一点 IĜ 动词都不表示: Tiu ĉi domo detruiĝis dum la milito. [这座房子在战争中毁坏了。] Ĉiuj miaj planoj detruiĝis. [我的所有计划都破灭了。] 原动词 detrui 意思是 “使 (完全) 损坏, 拆毁”: La milito detruis la domojn. [战争毁坏了那些房子。]
- ruliĝi
- 主语是自转移动的东西 ,或是其轮子旋转移动的车辆: La veturilo ruliĝis tre rapide. [车辆迅速地行驶。] Ruli 意思是 “通过滚动某物或其轮子使其移动”: Rulu nun al mi grandan ŝtonon. [今日要将大石头滚到我这里来。] La vendisto rulis sian ĉaron laŭ la strato. [商贩沿街推车。]
- komenciĝi
- 主语是涉及其第一部分的事物: Tiam komenciĝis la milito. [当时, 战争就开始了。] Lia nomo komenciĝas per "Z". [他的名字以 Z 开头。] Komenci 意思是 “使...开始, 着手做某事的第一部分”: Ili komencis sian vojaĝon. [他们开始了旅行。] Ŝi komencis paroli. [她开始讲话。]