数詞
数詞は数をあらわす語尾なし語です。エスペラントには基本の数詞が13個あります。
- nul
- 0
- unu
- 1
- du
- 2
- tri
- 3
- kvar
- 4
- kvin
- 5
- ses
- 6
- sep
- 7
- ok
- 8
- naŭ
- 9
- dek
- 10
- cent
- 100
- mil
- 1000
それ以外の数は、これらを組み合わせて表します:
- 11
- dek unu
- 12
- dek du
- 13
- dek tri
- 14
- dek kvar
- 15
- dek kvin
- 16
- dek ses
- 17
- dek sep
- 18
- dek ok
- 19
- dek naŭ
- 20
- dudek
- 21
- dudek unu
- 22
- dudek du
- 23
- dudek tri
- 30
- tridek
- 40
- kvardek
- 50
- kvindek
- 60
- sesdek
- 70
- sepdek
- 80
- okdek
- 90
- naŭdek
- 100
- cent
- 101
- cent unu
- 110
- cent dek
- 111
- cent dek unu
- 200
- ducent
- 232
- ducent tridek du
- 300
- tricent
- 400
- kvarcent
- 500
- kvincent
- 600
- sescent
- 700
- sepcent
- 800
- okcent
- 900
- naŭcent
- 1000
- mil
- 1001
- mil unu
- 1011
- mil dek unu
- 1111
- mil cent dek unu
- 1234
- mil ducent tridek kvar
- 2000
- du mil
- 2678
- du mil sescent sepdek ok
- 3000
- tri mil
- 4000
- kvar mil
- 5000
- kvin mil
- 6000
- ses mil
- 7000
- sep mil
- 8000
- ok mil
- 9000
- naŭ mil
- 10000
- dek mil
- 11000
- dek unu mil
- 12000
- dek du mil
- 20000
- dudek mil
- 30000
- tridek mil
- 42000
- kvardek du mil
- 999000
- naŭcent naŭdek naŭ mil
- 999999
- naŭcent naŭdek naŭ mil naŭcent naŭdek naŭ
十の位・百の位は、綴りも発音も「1語」にまとめます:dudek, tridek, ducent, tricent などなど。それ以外(たとえば「十+二」「百+二十+三」「千+二百+三十+四」など)は語を分けて書きます。千も(二+千、三+千と)分けて書きます。
十の位と百の位は、他の単語と同じように、最後から2番目の母音にアクセントが来ます: dUdek, trIdek, dUcent, trIcent 。それ以外は語ごとに別々に発音します: dEk dU, dEk trI, cEnt dU, cEnt trI, cEnt dEk dU, dU mIl, trI mIl, dU mIl dEk dU 。
こうした基本的な数の表現から複合語(たとえば名詞形の数詞、形容詞形の数詞)を作る場合は、続け書きしてもよい/あるいは続け書きすべきで、必要ならハイフンで区切ります。
nul はもともと名詞 nulo(数字0の名称)でしたが、語尾なしの数詞としても使われます。例: 0,5 = nul komo kvin (または nulo komo kvin )。
ときどき unu の代わりに短縮形 un' を使うこともあります。
数詞の用法
数詞が最も多く現れるのは名詞の修飾語としてです。その際、数詞にはN-語尾やJ-語尾がつきません:
- Mi havas nur unu buŝon, sed mi havas du orelojn. - 私は1つだけの口を持っているが、2つの耳を持っている。
- Li faris ĉion per la dek fingroj de siaj manoj. - 彼は、自身の手の10本指で全てのことをした。
- Li havas dek unu infanojn. - 彼には11人の子供たちがいる。
- Sesdek minutoj faras unu horon, kaj unu minuto konsistas el sesdek sekundoj. - 60分は1時間をなし、1分は60秒から構成される。
名詞が省略されることがあります:
- Nu, se vi ne havas mil [rublojn], mi petas cent rublojn. - ええ、あなたが1.000[ルーブル]を持っていなければ、私は100ルーブルを頼む。
- Kiun el la tri [aferoj/personoj] vi elektas? - その3[つのもの/人の人物]からどれをあなたは選ぶのか?
nul はふつう、計量単位の前に限り、数の修飾語として出現します:
-
La frostpunkto de akvo estas nul gradoj ĉe norma atmosfera premo. - 水の凝固点は、標準大気圧で0度だ。
0 gradoj とふつうに書きますが、それを nul gradoj として発音します。
- Ilia fina rezulto estis nul poentoj. - 彼らの最終結果は0点だった。
それ以外の場面では、ふつう neniu を使います: Mi havas neniun malamikon.
数詞は単独でさまざまな役割を担うこともあります。しばしば名詞のように振る舞いますが、-J や -N は決して付けません。
- Kvin kaj sep faras dek du. - 5と7で12になる。
- Tridek kaj kvardek kvin faras sepdek kvin. - 30と45で75になる。
- Ilia nombro estas kvardek tri mil sepcent tridek. - 彼らの人数(数)は4万3千730である。
- Divido per nul ne estas permesita. - 0で割ることは許されない。
- Tri estas duono de ses. - 3は6の半分だ。
- Sep estas sankta nombro. - 7は聖なる数だ。
-
Mi legis numeron 2 de la jaro 1990. - 私は1990年の2号を読んだ。
ここで言うのは雑誌などの「号」です。
- Ni loĝas en ĉambro tricent tridek tri en tiu hotelo. - 私たちは、そのホテルの333号室に泊まっている。
「番号」については序数詞も使えます: la dua numero, la jaro 1990-a, la tricent-tridek-tria ĉambro ただし「順番(何番目)」と「番号(ラベルとしての数字)」は違うことがあります。たとえば kvara は「前に3つある=4番目」を意味しますが、numero kvar は「4という数字が“名前”として付いている」という意味です。ホテルでは番号が欠番のこともあるので、「101号室」が必ずしも「101番目の部屋」とは限りません。同様に、通りの端に立っているとき「1号棟」は最初の家ではなく最後の家かもしれません。
unuの特別な使用例
unu の基本は「1」という数ですが、ほかにも同一性、唯一性、個別性、同定などを表すことがあります。
- La loĝantoj de unu regno estas samregnanoj, la loĝantoj de unu urbo estas samurbanoj, la konfesantoj de unu religio estas samreligianoj. = La loĝantoj de unu sama regno... - ある王国の居住者たちは同国民で、ある街の居住者たちは同市民で、ある宗教で懺悔する人々は同教徒だ。 = 一つの同じ王国...
-
Ŝin trafis unu malfeliĉo post la alia. - 彼女には不幸が次々(ひとつまたひとつ)襲いかかった。
ここでの unu は各不幸の「個別性」を強調し、この意味ではしばしば alia(別の)と組になります。
-
En unu tago, kiam ŝi estis apud tiu fonto, venis al ŝi malriĉa virino. - ある日、彼女がその泉のそばにいたところ、貧しい女性が彼女のところへ来た。
名詞を伴わずに unu が「ある人」「あるもの」という感じで使われることがあります。文脈上名詞が省略されていると考えてよい場合もありますが、名詞を補うとかえって邪魔なこともあります。その場合 unu は代名詞のように使われます:
- Ŝi estis unu el la plej belaj knabinoj, kiujn oni povis trovi. - 彼女は見つけうる中でも最も美しい少女たちの一人だった。
- Unu babilis, alia kantis. - ある者はおしゃべりし、別の者は歌っていた。
複数の個体を指すときは unuj(複数形)が可能です:
- El ŝiaj multaj infanoj unuj estas bonaj kaj aliaj estas malbonaj. - 彼女の多くの子どものうち、ある子たちは良く、別の子たちは悪い。
- Dum unuj artikoloj alportas al nia afero rondon da novaj amikoj, multaj aliaj, skribitaj nelerte, tute perdiĝas sen rezultato. - 一方の記事が私たちのことに新しい友人たちの輪をもたらす一方で、多く他方の書かれた記事は稚拙で、成果の出る人もなく完全に失くす。
- Unuj [studentoj] kun gaja rideto sur la buŝo, aliaj meditante, aliaj en vigla interparolado, unuope aŭ duope forlasas la universitatan korton. - 口元に陽気な笑顔を浮かべている[(一方の)学生たち]、瞑想している[(他方の)学生たち]、活発な会話をしている[(さらに他方の)学生たち]が、一人または二人ずつで大学の中庭を離れていく。
unu という形は、-n を付けられません。これは「数としての1」でも「個別性」でも「唯一性」でも常に同じです: Unu mi renkontis en Londono, alian en Parizo. unun は絶対に使いません。ただし unuj は純粋な数詞ではなく、必ず個別性/唯一性を示すので、必要なら unujn(対格)が使えます。実際に unujn が必要となる場面は非常にまれです。: Unujn mi renkontis en Londono, aliajn en Parizo.
この「unun は禁止、unujn は可能」という規則は論理的には奇妙に見えるかもしれませんが、実用上とても便利です。現実には unu の数的用法・唯一性・個別性は厳密に切り分けにくい境界例が多いからです。unu に -N を絶対付けない、と覚えてしまえば迷いません。一方 unuj は常に個別性/唯一性なので、文の役割が要求するなら -n を付けても問題が起きにくい、というわけです。
個別性の unu を相関詞 iu と混同しないでください。「話し手がその人物の身元を知っている」と示したいなら unu を選びます:
-
Loĝas ĉi tie unu el viaj amikoj. - あなたの友人たちの一人がここに住んでいる。
この話者は、この友人たちの誰がここに住んでいるのか、知っています。
-
Loĝas ĉi tie iu el viaj amikoj. - あなたの友人たちの誰かがここに住んでいる。
この話者は、この友人たちの誰がここに住んでいるのか、(おそらく)知りません。
その個人が話し手に知られているかどうかが重大でない場合に、しばしば、 unu の代わりに iu が使えます。しかし、 unu の方がより正確です。それは、話し手がその素性を正に知っていることを示します。
形容詞 certa(ある確かな〜)も似た意味になることがありますが、certa のほうが「話し手には確実にわかっている」という強い含みがあります: certaj okazoj multe da saĝo estas pli malbona, ol se oni ĝin tute ne havus. Hieraŭ vizitis min certa sinjorino Schmidt.
教科書が unu の多様な用法を説明しないことも多いので、純粋な数としてしか使わず、ほかの意味には iu(j), kelka(j), certa(j) を使いたがる人もいます。しかしそれは言語を貧しくします。これらはそれぞれ異なるニュアンスを持ち、どれも必要だからです。
Unu... la alia
代名詞的な unu は unu… (la) alia という表現の一部としても使われ、相互性(お互いに)を表します。これは省略された文全体を代表する形で、完全な文に戻すと unu が主語、(la) alia が目的語(または主語以外の役割)になるのが普通です:
-
Tiuj gejunuloj amas unu la alian. → Tiuj gejunuloj amas. Unu amas la alian. - それら若者たちは、互いに愛し合っている。 → それら若者たちは愛している。一方は他方を愛している。
彼らのそれぞれが、他方のそれぞれを愛しています。
-
Ili donis florojn unu al alia. → Ili donis florojn. Unu donis florojn al alia. - 彼らは互いに花を贈り合った。 → 彼らは花を贈った。一方は他方へ花を贈った。
彼らのそれぞれが、他方のそれぞれへ花を贈りました。
-
Li kunigis kvin tapiŝojn unu kun la alia. - 彼は5枚のカーペットを一緒に組み合わせた。
彼は、一方のカーペットを他方と組み合わせました。
多くの場合 -j を付けなくても unu… la alia は使えますが、意味に応じて unuj / la aliaj などの複数形を入れることもあります: La junaj knabinoj kaj junuloj ĉe la lageto babilas unuj kun la aliaj. 彼らは互いにしゃべった。まれに unujn が必要になる場合もあります: La registaroj ĵetas la homojn unujn kontraŭ la aliajn. = La registaroj ĵetas unujn homojn kontraŭ la aliajn homojn.
また unu… la alia の代わりに reciproke(相互に)を、si や他の代名詞と一緒に使うこともあります: La knabino kaj la knabo kisis sin reciproke. = La knabino kaj la knabo kisis unu la alian. 。相互性を強調することを目的に、 unu... la alia と一緒に reciproke を使うこともできます: Vi ne estas reciproke egalaj unu al la alia en la regiono de la spirito. 。さらに動詞に inter- を付けたり、inter si(私たちの間で/互いに)、inter si (inter ni, inter viという表現もあります: Ili sin interakuzas. = Ili akuzas unu la alian. Ili interparolas. = Ili parolas unu kun la alia. Ili estis tre amikaj inter si. 。si を unu… la alia と一緒に使ってはいけません: Ili amas sin unu la alian. 。単純にこう言いましょう: Ili amas unu la alian. 。
名詞的な数詞
接尾辞 ON がついた数詞は、分数を意味します。
- duono = 1/2
- triono = 1/3
- dekono = 1/10
- dekduono = 1/12
- centono = 1/100
- milono = 1/1000
999,999 より大きい数は、次のような名詞形の数詞で表します。
- miliono
- 1.000.000 (= 6個のゼロ)
- miliardo
- 1.000.000.000 (= 9個のゼロ)
- biliono
- 1.000.000.000.000 (= 12個のゼロ)
- triliono
- 1.000.000.000.000.000.000 (= 18個のゼロ)
英語やロシア語などでは biliono や triliono に似た形の語が別の値を指すことがあります。しかしエスペラントの語は、ここに示した意味だけを持つべきで、それ以外の意味は持ちません。さらに上の語もありますが、使われることは非常にまれです。
名詞形の数詞は、他の名詞と同じ規則で -j(複数) や -n(対格) を取れます。:
- Kiam vi havos rikolton, vi donos kvinonon al Faraono. - あなたが収穫を持つ時に、(その)5分の1をファラオへ献上するだろう。
- Mi ricevis dudek kvin centonojn. - 私は、100分の25を受け取った。
- Ŝi havas pli ol dek milionojn. - 彼女は1000万より多く持っている。
- La malprofito atingis sumon de kvardek sep miliardoj. - その損失は、合計で470億に達した。
名詞形の数詞は、普通の数詞のように名詞の前に置いて直接修飾することはできず、前置詞 da と組にして使います。:
- Li havas du miliardojn da dolaroj. - 彼は20億ドルを持っている。
- Ŝi vidis pli ol dek milionojn da homoj. - 彼女は1000万人を超える人々を見た。
また -on + -o の語も前置詞が必要です: Unu tago estas tricent-sesdek-kvinono aŭ tricent-sesdek-sesono de jaro.
普通の数詞も -o を付けることで名詞になります。その場合、それは「その数に関係するもの」や「その数だけの集まり」を表します。 このとき、-o の前の数詞は必ず続け書きします。分かりやすくするため、元はスペースだったところにハイフンを入れても構いません。
- unu → unuo = 数字の1、基本単位、基本量(例:メートル、キログラム、アンペア等)
- du → duo = 数字の2、ペア、2人組
- dek du → dek-duo aŭ dekduo = 数字の12、12個からなる集まり
- du mil kvincent → du-mil-kvincento ( dumilkvincento は避けたほうがよい)
- Mi aĉetis dekon da ovoj kaj dek-duon da pomoj. - 彼女は、10個組の卵と12個組のリンゴを買った。
数詞と名詞的な数詞の混用
1つの数の中で、普通の数詞(形容詞的に名詞を修飾)と、名詞形の数詞(名詞+da ...)を混ぜると、規則がぶつかります。 一般には、この場合 da を使うのがよい解決で、数詞に da を付けるのは珍しいものの誤りではありません:
-
Tie loĝas 1.500.000 homoj. = Tie loĝas unu miliono (kaj) kvincent mil da homoj. - そこには1.500.000人が住んでいます。= そこには百五十万人が住んでいます。
別の言い方もできます: ...unu kaj duona milionoj da homoj. さらに: ...unu komo kvin milionoj da homoj.
- Mi havas unu milionon da eŭroj. Se mi ricevos ankoraŭ unu eŭron, mi havos unu milionon unu da eŭroj. - 私は百万ユーロ持っています。もし更に1ユーロ受け取ったら、百万と一ユーロ持つことになるでしょう。
- Li havas 10.300.978 $. = Li havas dek milionojn tricent mil naŭcent sepdek ok da dolaroj. - 彼は10.300.978 $ を持っている。 = 彼は、一千三十万九百七十八ドルを持っている。
-
Ili kostas kvar kaj duonon da dolaroj. - それらの費用は4.5ドルです。
他のよく使われる方法:Ili kostas kvar kaj duonan dolarojn.
形容詞的な数詞
数詞に -a を付けると、順序(何番目)を表す形容詞=序数詞になります。
- unua = 列の中で最初の位置にある(その前にはなにもない)。
- dua = 列の中で二番目の位置にある(前に一つある)。
- tria = 列の中で三番目の位置にある(その前に二つある)。
- kvara = 列の中で四番目の位置にある(前に三つある)。
- deka = 列の中で十番目の位置にある(前に九つある)。
序数は普通の形容詞と同様に -j / -n を取ります。
- La sepan tagon de la semajno Dio elektis, ke ĝi estu pli sankta, ol la ses unuaj tagoj. - 週の七番目の日に神はその日は他の六つの始めの日よりも聖なることを選んだ。
複数語の数に -a を付けるときは、全体を1語にまとめても、分けたままでもよいです。ただし -a は最後の語にだけ付けます。まとめる場合、元のスペース位置にハイフンを入れると明確になります:
-
Hodiaŭ estas la dudek sepa (tago) de Marto. = ...dudek-sepa... - 今日は三月二十九日です。= ...dudek-sepa...
(または...dudeksepa...)
-
Georgo Vaŝington estis naskita la dudek duan de Februaro de la jaro mil sepcent tridek dua. = ...dudek-duan... mil-sepcent-tridek-dua. - ジョージ・ワシントンは1732年の2月22日に生まれました。= ...22日目の... 1732年目の
dudek-duanのかわりに dudekduan のように書くこともできますが、mil-sepcent-tridek-dua をmilsepcenttridekdua とするのは不明瞭すぎるので避けます。
- Tio okazis en la okdekaj jaroj. = ...iam en la jaroj de 1980 ĝis 1989 inkluzive. - それは80年代に起こった。= ...iam en la jaroj de 1980 ĝis 1989 inkluzive.(1980年を含めて1989年までのいつかに)
-
Ŝi estas la dua plej bona en nia klaso, kaj mi estas la tria. - 彼女は私たちのクラスで二番目によくできて、私は三番目だ。
ただひとつだけ私たちよりもいいです。
通常の数詞と序数を並べるときは、誤解を避けるため 序数のほうを先に置きます:
-
Tio okazis iam en la unuaj dek tagoj. - それはいつだったか最初の十日間に起こった。
La dek unuaj tagojと表現すると、dekが序数的な表現の一部であると、つまりla dek-unuaj tagoj(第11日)と誤解される恐れがある。
-a が付く他の数詞表現
-on に -a を付けたものは普通の形容詞です。
- duona = 全体の大きさの半分である。
- triona = 全体の大きさの三分の一である。
- centona = 全体の大きさの百分の一である。
-
Ĝi estas longa je duona metro. - それは1/2メートルの長さです。
それの長さは50センチメートルです。
-
Kvaronan horon li restis. - 四分の一時間彼は留まっていました。
15分間彼は留まっていました。
miliona, miliarda なども形容詞で、文脈によってはいろいろな意味を持ちえますが、実際にはほとんど「順番」の意味で使われます: Nia miliona kliento ricevos specialan donacon.
nula も形容詞で、理屈上は「順番(0番)」の意味にもできます: je la nula horo kaj tridek minutoj 。しかし実際にはほとんど「存在しない/無価値/無効」という意味で使われます: Bruo potenca, nula esenco.
混合した数で序数形容詞を作ること自体は理論上可能ですが、ほとんど勧められません: nia du-milion-unua kliento. 好ましくは数と一緒の表現を使いましょう:nia kliento numero du milionoj unu.
副詞的な数詞
E語尾のつく数詞は、対応する形容詞的な形と同じ意味になります(「何番目に/第〜に」など)。
- unue = 最初の位置に
- due = 二番目の位置に
- dek-due, dek due = 12番目の位置に
- Unue mi redonas al vi la monon, kiun vi pruntis al mi; due mi dankas vin por la prunto; trie mi petas vin ankaŭ poste prunti al mi, kiam mi bezonos monon. - まずあなたが貸してくれたお金をお返しします。次にあなたにお金を貸してくれたことを感謝します。三番目に私がお金が必要になった時に後にまたお金を貸してくれるようにお願いします。
- Ĝi estas trione el plasto, trione el ligno kaj trione el metalo. - それは1/3はプラスチックから、1/3は木材から、1/3は金属からできている。
- Tiu monto estas eĉ ne centone tiel alta kiel Ĉomolungmo. = La alteco de tiu monto estas eĉ ne unu centono de la alteco de Ĉomolungmo (= Everesto). - この山はチョモランマの百分の一ほども高くない。= この山の高さはチョモランマ(=エベレスト)の百分の一の高さもない。
数詞に加えるニュアンス
前置詞 ĝis, inter, po は、数詞と組み合わさって数にさまざまなニュアンスを与えられます:
- Restas ĉirkaŭ dek personoj. = Restas proksimume dek personoj. - 約10名残っています。= だいたい10名残っています。
- Ĝis ducent homoj povas eniri. = Maksimume ducent homoj povas eniri. - 20名まで入場できます。= 最大20名入場できます。
- Ili kostas de kvin ĝis dek eŭrojn. = Ili kostas minimume kvin kaj maksimume dek eŭrojn. - それらは、5(ユーロ)から10ユーロまでの費用がかかる。 = それらは、最小で5(ユーロ)、最大で10ユーロの費用がかかる。
- Mi vidis inter cent kaj ducent homojn. = Mi vidis minimume cent kaj maksimume ducent homojn. - 私は、100と200の間の人々を見た。 = 私は、最小で100(人)、最大で200人を見た。
- Aranĝu ilin en du vicoj, po ses en vico. = Aranĝu ilin en du vicoj, ses en ĉiu vico. - それらを、1列あたり6個ずつの2列に整えなさい。 = それらを、各列6個で2列に整えなさい。
ここで重要なのは、これらの語は後ろの名詞にかかるのではなく、数にだけ意味を与えるということです。したがって、数詞を取り除けば、ニュアンス語も意味を失うので一緒に消えます:
-
Restas ĉirkaŭ dek personoj. → Restas personoj. - 約10人が留まっている。 → 人々が留まっている。
( Restas ĉirkaŭ personoj は意味不明)
-
Mi vidis inter cent kaj ducent homojn. → Mi vidis homojn. - 私は100~200の人々を見た。 → 私は人々を見た。
( Mi vidis inter homojn は意味不明)
この用法では、これらは文の役割(格・句の役割)を示す「役割表示」ではなく、副詞的に働きます: ĉirkaŭ = proksimume; de = minimume; ĝis = maksimume
数のニュアンス語は、文全体の役割を示す「本来の前置詞」や語尾(-n)と共存できます:
-
Ĝi estis virino, kiu povis havi la aĝon de ĉirkaŭ sesdek jaroj. - それは、約60歳を持つことのできた女性だった。
ĉirkaŭ は、 sesdek という数を問題にします。 de は、 ĉirkaŭ sesdek jaroj という全ての表現から来る文の成分を示します。
-
Nenie en la ĉirkaŭ cent jaroj la loko estis pli ŝanĝita, ol en unu malgranda frukta ĝardeno. - 約100年でどこも、ある小さな果樹園より変わってしまった場所は無かった。
この時間の状況語は、前置詞 en を持っています。 ĉirkaŭ は、 cent という数から来る単一な機微の扱いです。
-
Ili loĝos tie de ok ĝis naŭ jarojn. - 彼らはそこで8(年)から9年まで住むつもりだ。
この語句 de ok ĝis naŭ jarojn は、ある種の格を持つに違いない、時間継続的な状況語です。ここでそれはN-語尾を持ちます。 de と ĝis は、数の色合いを持つのみです。
-
Estis tiel malvarme, ke ili devis kuŝi sub po tri kovriloj. - 彼らが3枚ずつの布団の下で横になるべきほどに、寒かった。
この語句 sub po tri kovriloj は場所の sub 状況語です。 po は単に、 tri から来る機微の扱いです。
-
Li havas ĉirkaŭ mil eŭrojn. - 彼は約1.000ユーロを持っている。
この目的語 ĉirkaŭ mil eŭrojn は、N-語尾を必要とします。 ĉirkaŭ は、 mil という数の色合いのみを持ちます。
この種の文では、これらの語は(po を除いて)「前置詞」ではなく、ほぼニュアンス語として扱われます。 ただし po については用法が分かれます。 po を「真の前置詞」とみなし、-n を付けない人: Mi donis al ili po dek eŭroj. 。 po を「副詞的」とみなし、文の役割が要求すれば -n を付ける人: Mi donis al ili po dek eŭrojn. どちらも正しく許容されます。
数学的な表現
| 式 | 発音(読み) |
|---|---|
| 2 + 2 = 4 | Du kaj du faras kvar. / Du plus du estas kvar. |
| 10 – 3 = 7 | Dek minus tri faras sep. |
| 22 × 6 = 132 | Dudek du multiplikite per ses faras cent tridek du. / Dudekduoble ses estas cent tridek du. / Dudek du oble ses egalas al cent tridek du. |
| 7:2 = 3,5 | Sep dividite per du faras tri komo kvin. |
| 46,987 | kvardek ses komo naŭ ok sep (誤り ...komo naŭcent okdek sep) |
| 10² = 100 | La dua potenco de dek estas cent. / Dek kvadrate estas cent. |
| 5³ = 125 | La tria potenco de kvin estas cent dudek kvin. / Kvin kube estas cent dudek kvin. |
- Kvin kaj sep faras dek du. - 5足す7は12です。
- Dek kaj dek faras dudek. - 10足す10は20です。
- Kvar kaj dek ok faras dudek du. - 4足す18は22です。
- Tridek kaj kvardek kvin faras sepdek kvin. - 30足す40は70です。
- Kvinoble sep estas tridek kvin. - 7掛ける5は35です(7の5倍は35です)。
等号(=)は文脈に応じて faras / estas / egalas (al) のどれで読んでもよい: du kaj du faras kvar, dek minus tri estas sep, du oble du egalas (al) kvar 。
小数点としてコンマ (,) の代わりにピリオド (.) は使いません。ピリオドを小数点にする国も一部ありますが、エスペラントは多くの国・言語と同様に小数コンマを使います。
| 式 | 発音(読み) |
|---|---|
| 9403,5 km | naŭ mil kvarcent tri komo kvin kilometroj / naŭ mil kvarcent tri kaj duona kilometroj |
| 8,6 kg | ok komo ses kilogramoj / ok kilogramoj (kaj) sescent gramoj |
| +37,7° | (plus) tridek sep komo sep gradoj / tridek sep komo sep gradoj super nulo |
| 49,75 USD | kvardek naŭ komo sep kvin (Usonaj) dolaroj / kvardek naŭ (Usonaj) dolaroj (kaj) sepdek kvin cendoj |
gramoj や cendoj などの下位単位は省略されることもあります: tri kilogramoj (kaj) sepcent, kvar dolaroj (kaj) sepdek kvin.ただし、どの単位か曖昧にならないよう注意。
時刻
時刻の言い方はいくつかあります。horo(時)や minutoj(分)は文脈で省略されがちです。
| 数字表記 | 発音(読み) |
|---|---|
| 3:15 (aŭ 15:15) | Estas la tria (horo) (kaj) dek kvin (minutoj). / Estas dek kvin (minutoj) post la tria (horo). |
| 9:45 (aŭ 21:45) | Estas la naŭa (horo) (kaj) kvardek kvin (minutoj). / Estas dek kvin (minutoj) antaŭ la deka (horo). |
午前・午後を明確にしたければ、en la antaŭtagmezo や antaŭtagmeze(午前中に)、en la posttagmezo や posttagmeze(午後に)を足せます。あるいは 24時間制が使えます:
- Estas la dek-kvina (kaj) dek kvin. / Estas dek kvin post la dek-kvina. - 15時15分です。= 15時を15分過ぎています。
- Estas la dudek-unua (kaj) kvardek kvin. / Estas dek kvin antaŭ la dudek-dua. - 21時45分です。= 22時になる15分前です。
15分は kvarono / kvaronhoro / kvarona horo と言えます。 30分は duono / duonhoro / duona horo がよく使われます。
時刻は序数詞を用いて示します: tria, naŭa, dek-dua など。時刻を尋ねるためには、疑問詞 kiom + A-語尾→、つまり kioma を用います。
- kiom? - どれだけ? → tri, naŭ, dek du, dudek unu...
- kioma? - 何時の(何番目の)? → tria, naŭa, dek-dua, dudek-unua...
- Kioma horo estas, gardisto? - 何時ですか、守衛さん。
- Kioma horo estis, kiam vi alvenis? - あなたが到着したのは何時でしたか?
表示することを目的として、何かが発生する時にふつうに je, antaŭ, post, ĝis または ĉirkaŭ という格を使わなければなりません:
- Je (la) kioma horo okazis tio? - 何時にそれは起こりましたか?
- Tio okazis je la tria kaj kvardek. - それは3時40分に起こりました。
- Ni devas manĝi antaŭ la oka. - 私たちは8時前に食事をしなければなりません。
- Post la dek-unua horo ĉio devas esti preta. - 12時より後には、あらゆることが用意できていなくてはなりません。
時刻では -n(対格) を使わないこと。日付と紛れやすいからです: je la tria = "je la tria horo", la trian = "en la tria tago de la monato"
日付
日付の言い方も一定の型に従います。tago(日)や en la jaro(…年に)は省略されがちです。
- Estis la tria (tago) de Decembro (en la jaro) mil naŭcent naŭdek unu. - 1992年の(その年の)12月(の三番目の日)3日でした。
- Hodiaŭ estas la dua (tago) de Majo (en la jaro) du mil kvin. - 今日は2005年の五月二日です。
- Morgaŭ estos la dudek kvina (tago) de Julio (en la jaro) du mil dek. - 明日は2010年の七月五日です。
年の表現のために序数詞を使うこともできますが、それは次第にまれになってきています:Estis la lasta de Januaro (en la jaro) mil-okcent-okdek-sepa.
日と月の間には必ず de を置きます。序数は月ではなく「日(tago)」にかかっており、その tago が省略されるのが普通だからです: la unua de Majo = la unua tago de Majo, la dek-tria de Decembro = la dek-tria tago de Decembro. もし la unua Majo と言うと、「複数ある“5月”のうちの最初の5月」という意味になってしまいます。
何かが起きた/起きる日付を言うときは、適切な前置詞等を使います。しばしば -n が用いられます:
- Ili venos la sepan (tagon) de Marto. = Ili venos en la sepa (tago) de Marto. - 彼らは3月7日に来ます。= Ili venos en la sepa (tago) de Marto.
- La unuan de Majo ili komencis sian vojaĝon. = En la unua (tago) de Majo... - 5月1日に彼らは旅行を始めた。= En la unua (tago) de Majo...
Mi laboris tie ĝis la unua de Aŭgusto mil naŭcent sesdek. - 私は1960年の8月1日までそこで働いていた。
- Antaŭ la lasta tago de Junio vi devas trovi laboron. - 6月末までにあなたは仕事を探さなくてはなりません。
- Post la dek kvina de Marto ŝi loĝos ĉe mi. - 3月15日以降、彼女は私の所で暮らす予定です。