La rozo apartenas al Teodoro. - ვარდი თეოდორესია

მოსაუბრეს მიაჩნია, რომ მსმენელი ხვდება თუ რომელ ვარდზეა საუბარი.

Al Teodoro apartenas rozo. - თეოდორესია ვარდი

საუბარია ვარდზე, რომელიც მსმენელმა არ იცის.

Domo brulas! - სახლი იწვის!

კონკრეტული სახლი იწვის, მაგრამ მოსაუბრე დარწმუნებული არაა მსმენელმა იცის თუ არა რომელ სახლზეა საუბარი, ან არც თავად მოსაუბრემ იცის რომელი სახლი იწვის.

La domo brulas! - სახლი იწვის!

მოსაუბრეს სურს გვამცნოს, რომ ახლა კონკრეტული სახლი იწვის, რომელზეც სავარაუდოდ მსმენელმა იცის (ალბათ მისი სახლი).

Venis multaj gastoj al via festo, ĉu ne? - შენს წვეულებაზე ბევრი სტუმარი მოვიდა, არა?

სტუმრები ნამდვილად კონკრეტული ინდივიდები იყვნენ, მაგრამ აქ წინადადების ნაწილს multaj gastoj (ბევრი სტუმარი) მხოლოდ სტუმართა რაოდენობის გადმოცემის ფუნქცია აქვს. მათი ინდივიდუალური ან ჯგუფური იდენტობა მნიშვნელოვანი არაა.

Mi havas grandan domon. La domo havas du etaĝojn. - მე დიდი სახლი მაქვს, სახლი ორსართულიანია.

პირველი ხსენებისას მსმენელმა ჯერ არ იცის რომელ სახლზეა საუბარი და ამიტომაც მოსაუბრე არ ხმარობს la-ს. მეორე ხსენებისას მოსაუბრე la-ს ამატებს იმის საჩვენებლად, რომ საუბარია აწ უკვე ნახსენებ სახლზე. La-ს არგამოყენების შემთხვევაში მსმენელს შესაძლოა ეფიქრა, რომ საუბარია არა აქამდე უკვე ნახსენებ და კონკრეტულ, არამედ რომელიმე სხვა, ან სულაც ზოგადად ნებისმიერ სახლზე.

En tiu ĉi skatolo estas frukto. La frukto estas ronda. - ამ ყუთში ხილია. ხილი მრგვალია.

თავდაპირველად frukto-ს (ხილი; (la-ს გარეშე) საუბარში სიახლე შემოაქვს. ამიტომ მსმენელმა იცის, რომ ყუთში ხილია. ამის შემდეგ მოსაუბრეს შეუძლია იგივე ხილზე საუბარი განაგრძოს უკვე არტიკლის გამოყენებით: la frukto.

Mi havas tri infanojn. La infanoj ofte ĝojigas min. - სამი ბავშვი მყავს. ბავშვები ხშირად მახალისებენ.

La უჩვენებს, რომ ისევ საუბარია უკვე ნახსენებ ბავშვებზე.

Sur la strato iris tri viroj. Ili aspektis kiel friponoj. Subite la tri friponoj malaperis en bankon. Ŝajnis, ke la banko estas prirabota. - გზაზე სამი კაცი მიდიოდა, რომლებიც თაღლითებს ჰგავდნენ. უცებ სამივენი ბანკში გაუჩინარდნენ. ეტყობოდა, რომ ბანკს გაძარცვავდნენ.

სამი კაცისა და მათი თაღლითებს მიმსგავსების პირველად ხსენების შემდეგ თავისუფლად შეგვიძლია მათ უკვე la (tri) friponoj (სამი თაღლითი) ვუწოდოთ. წინადადების ნაწილს la (tri) friponoj ამ შემთხვევაში ამ სამი კაცის საერთო საკუთარი სახელის დატვირთვა აქვს. ბანკის პირველად ხსენების შემდეგ შეგვიძლია უკვე ვიხმაროთ la banko.

Tre malproksime de ĉi tie loĝis reĝo, kiu havis dek unu filojn kaj unu filinon, Elizon. La dek unu fratoj iradis en la lernejon kun stelo sur la brusto kaj sabro ĉe la flanko. - აქედან ძალიან შორს ცხოვრობდა მეფე, რომელსაც თერთმეტი ვაჟი და ერთი ქალიშვილი ჰყავდა - ელიზა. თერთმეტი ძმა სკოლაში მკერდზე ვარსკვლავითა და გვერდზე ხმლით დადიოდა.

თუმცა მათ თავიდან ახსენებენ სიტყვით filoj (ვაჟები), შესაძლებელია მათ შემდეგ la (dek unu) fratoj დავუძახოთ.

Mi aĉetis aŭton, sed la motoro ne funkcias. - ავტომობილი ვიყიდე, მაგრამ ძრავა არ მუშაობს.

ძრავა აქამდე პირდაპირ ნახსენები არ ყოფილა, მხოლოდ ავტომობილი, მაგრამ რადგანაც ძრავა ჩვეულებრივ ყველა ავტომობილს აქვს, მსმენელს ესმის, რომ საუბარია ახლახან ხსენებული ავტომობილის ძრავაზე. მეტი დამაჯერებლობისთვის შეიძლება ასევე ვთქვათ ĝia motoro (მისი ძრავა).

Mi manĝas per la buŝo kaj flaras per la nazo. - პირით ვჭამ და ცხვირით ვსუნთქავ.

მსმენელმა იცის, რომ მოსაუბრე ადამიანია, და რომ ადამიანს პირი და ცხვირი აქვს. ამიტომ la buŝo (პირი) და la nazo (ცხვირი) იგივეა რაც mia buŝo (ჩემი პირი) და mia nazo (ჩემი ცხვირი). ალბათ შეიძლება la-ც გამოვტოვოთ, მაგრამ მაშინ ისეთ უცნაურ შინაარს მივიღებთ, თითქოს მოსაუბრეს ეჭვი ეპარება მსმენელმა იცის თუ არა, რომ ადამიანს პირი და ცხვირი აქვს.

Jen kuŝas la ĉapelo de la patro. - აი, მამას ქუდი აქ დევს.

დამატებითი აღმწერი de la patro (მამას) განმარტავს თუ რომელ ქუდზეა საუბარი. იგულისხმება, რომ არსებობს მამის მხოლოდ ერთი ქუდი. La-ს არგამოყენების შემთხვევაში შესაძლოა ეფიქრათ, რომ საუბარია მამის რამდენბიმე ქუდიდან რომელიმეზე.

Por la hodiaŭa tago mi ricevis duoblan pagon. - დღევანდელი დღისთვის ორმაგად გადამიხადეს.

ეპითეტი hodiaŭa სრულად განმარტავს რომელ დღეზეა საუბარი.

Mi redonas al vi la monon, kiun vi pruntis al mi. - ფულს დაგიბრუნებ, რომელიც მასესხე.

დაქვემდებარებული წინადადება kiun vi pruntis al mi სავსებით გამოხატავს რა ფულზეცაა საუბარი.

Mi vojaĝis al la urbo Pekino. - ქალაქ პეკინში გავემგზავრე.

სახელი Pekino (პეკინი) სრულად აზუსტებს ქალაქს.

La domo estas vere bela. - სახლი ნამდვილად ლამაზია.

ასე მაშინ ამბობენ, როცა ორივე თანამოსაუბრე ხედავს სახლს.

La floroj odoras tre bone. - ყვავილებს ძალიან კარგი სუნი აქვს.

ასე შეიძლება ითქვას, თუ როდის ხედავს ან ყნოსავს მსმენელი ყვავილებს და ამიტომ მარტივად იგებს რომელ ყვავილებზეა საუბარი.

La ĉielo estas blua. - ცა ლურჯია.

ყველამ იცის, რომ არსებობს ცა. ამიტომაც, ჩვეულებრივ შეიძლება მას ვუწოდოთ la ĉielo.

La prezidanto de Usono diris, ke... - აშშ-ის პრეზიდენტმა თქვა, რომ...

მოსაუბრეს ჰგონია, რომ მსმენელმა იცის აშშ-ს პრეზიდენტი რომ ჰყავს, და ისიც მხოლოდ ერთი. ამიტომაც შეიძლება მას ვუწუდოთ უბრალოდ la prezidanto de Usono (აშშ-ს პრეზიდენტი).

Leono estas besto. - ლომი ცხოველია.

სურთ თქვან, რომ ლომი ერთ-ერთია ცხოველთა მრავალ სახეობათაგან და არა მცენარეთა ან რომელიმე სხვათა.

Rozo estas floro kaj kolombo estas birdo. - ვარდი ყვავილია და მტრედი ფრინველია.

საუბარია სახეობებზე და არა ცალკეულ ინდივიდებზე.

Karlo estas kuracisto. - კარლი ექიმია.

სიტყვა kuracisto (ექიმი) კი არ აზუსტებს, არამედ მიუთითებს, თუ რა პროფესიისაა კარლო.

Elizabeto estas patrino de tri infanoj. - ელისაბედი სამი შვილის დედაა.

წინადადების ნაწილი patrino de tri infanoj (სამი შვილის დედა) იხმარება არა იმის საჩვენებლად თუ ვინაა ელისაბედი, არამედ თუ როგორი ადამიანია იგი.

Akvo bolas je cent gradoj. - წყალი ას გრადუსზე დუღს.

საუბარია არა წყლის კონკრეტულ მასაზე, არამედ ზოგადად ნივთიერება წყალზე.

La gitaro estas tre populara instrumento. - გიტარა ძალიან პოპულარული ინსტრუმენტია.

ხელსაწყოს ტიპი წარმოდგენილია ისე, თითქოს ერთ კონკრეტულ ცნობილ ხელსწაყოზე იყოს საუბარი. დასაშვებია ასევე: Gitaro estas...

La kato preferas varman klimaton. - კატას თბილი ჰავა ურჩევნია.

ცხოველთა სახეობა წარმოდგენილია ერთი ცნობილი ცალკეული ცხოველის სახით. შეიძლება ასევე ვთქვათ: Kato preferas...

La urso troviĝas kaj en Eŭropo kaj en Ameriko. - დათვი ევროპაშიცაა და ამერიკაშიც.

გამოთქმა არ ეხება მხოლოდ ერთ დათვს. ამიტომაც შეუძლებელია ვთქვათ: Urso troviĝas kaj en Eŭropo kaj en Ameriko.

La saĝulo havas siajn okulojn en la kapo, kaj la malsaĝulo iras en mallumo. La saĝulo = ĉiuj saĝuloj. La malsaĝulo = ĉiuj malsaĝuloj. - ბრძენს თვალები თავში აქვს, ხოლო სულელი სიბნელეში მიაბიჯებს. ბრძენი = ყველა ბრძენი ადამიანი. სულელი = ყველა სულელი.

Mia dorso doloras. - ზურგი მტკივა

არა: La mia dorso doloras. (მაგრამ შეიძლება ვთქვათ la mia/via..., თუკი შემდგომი არსებითი სახელი არ ჩნდება.)

Tiu domo estas granda. - ის სახლი დიდია.

არა: La tiu domo estas granda.

Ĉiuj gastoj jam venis. - უკვე ყველა სტუმარი მოვიდა.

არა: Ĉiuj la gastoj jam venis. არც: La ĉiuj gastoj jam venis.

Mi ŝatas ĉiajn legomojn. - ყველანაირი ბოსტნეული მომწონს.

არა: Mi ŝatas la ĉiajn legomojn.

Kies gasto mi estas, ties feston mi festas. - ვისი სტუმარიც ვარ, მის წვეულებას ვზეიმობ. (ანდაზა: სადაც წახვალ იქაური ქუდი დაიხურეო)

არა: La kies gasto... la ties festo...

Mi legis ambaŭ librojn. - ორივე წიგნი წავიკითხე.

არა: Mi legis la ambaŭ librojn. და არც: Mi legis ambaŭ la librojn.

Kelnero, alportu al mi glason da biero! - ოფიციანტ, კათხა ლუდი მომიტანე!

არ თქვათ: La kelnero, alportu...

Diru al la patro, ke mi estas diligenta. La patro = mia patro (la patro de la parolanto)
- მამას უთხარი, რომ ბეჯითი ვარ. მამა = მამაჩემი (მოსაუბრის მამა).

თუმცა ხშირად იხმარება სიტყვები Patro (მამა) და Patrino (დედა) (მთავრულით) საკუთარი სახელებივით la-ს გარეშე.

Ĉi-vespere la Angloj prezentos teatraĵon en la kongresejo. La Angloj ≈ ĉiuj Angloj. - ამ საღამოს საკონფერენციოში ინგლისელები დადგამენ თეატრალურ წარმოდგენას. ინგლისელები ≈ ყველა ინგლისელი.

თუმცა სიტუაცია (კონფერენცია) გარკვეულწილად ზღუდავს ĉiuj Angloj-ს არსს. საუბარია (მეტნაკლებად) ყველა ინგლისელზე, ვინც კონფერენციას ესწრება და არა ზოგადად მსოფლიოში არსებულ ყველა ინგლისელზე.

Eĉ vulpo plej ruza fine estas kaptata. - ბოლოს ყველაზე ცბიერ მელასაც კი იჭერენ.

საუბარია არა რომელიმე კონკრეტულ მელაზე, არამედ ზოგადად ყველაზე ცბიერზე.

Li estas plej laca en la mateno. - ის ყველაზე მეტად დილითაა დაღლილი.

საუბარია არა ორი ადამიანის შედარებაზე, არამედ სხვადასხვა დროს ერთი და იმავე პიროვნების დაღლილობის დონეთა შედარებაზე.

Kiu venas plej frue, sidas plej ĝue. - ვინც ყველაზე ადრე მოდის, ის ყველაზე სასიამოვნოდ ჯდება.

Plej დგას არა არსებითსახელიანი წინადადების ნაწილის წინ, არამედ ზმნიზედიანი ნაწილისა.

Pasintjare mi vojaĝis al Kanado. - შარშან კანადაში წავედი.

არ თქვათ: ...al la Kanado.

Kie estas Francisko? - სადაა ფრანცისკი?

არ თქვათ: Kie estas la Francisko?

Kaj tiam la Nokto diris: "Tenu vin dekstre kaj eniru en la malluman pinarbaron, mi vidis, ke tien foriris la Morto kun via malgranda infano." - და მაშინ ღამემ თქვა: „მარჯვნივ წადი და უღრან ფიჭვნარში შედი. დავინახე, რომ სიკვდილი შენი პატარა შვილით იქ შევიდა“.

ზღაპარში ღამე და სიკვდილი პერსონიფიცირებულია საკუთარი სახელებით (ამას მთავრული მიუთითებს), მაგრამ nokto (ღამე) და morto (სიკვდილი) ჩვეულებრივი არსებითი სახელებია და ამიტომაც საჭიროა la.

Duoble montriĝis la bildo de Venero, de la surtera Venero. - ვენერას სურათი ორჯერ განოჩნდა, მიწიერი ვენერას.

ვენერა ქალღმერთის საკუთარი სახელია. თავდაპირველად Venero (ვენერა) გვხვდება la-ს გარეშე, ჩვეულებრივ საკუთარ სახელებთან დაკავშირებული ფუნდამენტური წესების თანახმად. შემდეგ ჩნდება ეპითეტი surtera (მიწიერი) და საჭიროა განსხვავების საჩვენებლად la-ს ხმარება. საუბარია თითქოს ორ სხვადასხვა ვენერაზე - ციურსა და მიწიერზე.

Ĉiuj konas Londonon, la ĉefurbon de Britio, sed ne ĉiuj konas la aliajn Londonojn en Usono kaj Kanado. - ყველამ იცის ლონდონი - ბრიტანეთის დედაქალაქი, მაგრამ ცოტამ თუ იცის სხვა ლონდონების შესახებ აშშ-სა და კანადაში.

Londono არ დაირთავს la-ს. თუმცა გამოთქმას aliaj Londonoj აქვს ეპითეტი aliaj და ამგვარად, დაირთავს la არტიკლს.

Multaj vizitis Londonon, la ĉefurbon de Britio, sed mi vizitis ankaŭ aliajn Londonojn. - ბრიტანეთის დედაქალაქ ლონდონს ბევრი ესტუმრა, მაგრამ მე სხვა ლონდონებსაც ვეწვიე.

აქაც Londono-ს აქვს ეპითეტი, მაგრამ la-ს ხმარება დაუშვებელია, რადგან საუბარი არაა სხვა ლონდონებზე და მსმენელმაც არ იცის თუ ზუსტად რომელ ლონდონებს ეხება.

Unu vidvino havis du filinojn. - ერთ ქვრივს ორი ქალიშვილი ჰყავდა.

ზღაპრის დასაწყისი. ჯერ მხოლოდ მთხრობელი იცნობს ქვრივს.