限定词是人们放在名词性句成分之前来限定事物身份的小品词。最重要的限定词是定冠词 la。
La － 定冠词
小品词 la 表示谈论听话人已知的某个事物。
La 不加任何词尾, 既不加 J, 也不加 N。
- la domo = 你所知道的那所房子
- la bela junulino = 你所认识的那个年轻美女
- la junulinoj = 你所认识的那些女青年
- la altaj montoj = 你所知道的那些高山
- la ruĝajn krajonojn = 你所知道的那些红铅笔
在一些情况下, 可以使用缩略的省音符形式 l'。
La 位于名词的其他修饰语之前。可能需要的介词位于 la 之前:
- en la domo
- ĉe la bela junulino
- pri la altaj domoj
个体事物
当说到个体事物 (而不是种类) 时, la 的意思是, 说话人猜想听话人知道这件事物。这时, la 多少具有 “你知道我在说谁” 的意思。
不用la (或其他限定词) 意思是, 说话人猜想听话人不知道这件事物。限定词的缺失多少具有 “你不知道我在说谁” 的意思。限定词的缺失还可以表示, 身份并不重要。所以, 不用 la 和使用 la 同样重要。
-
La rozo apartenas al Teodoro. - 这朵玫瑰是属于西奥多的。
说话人猜想, 听话人能够理解在谈论哪一朵玫瑰。
-
Al Teodoro apartenas rozo. - 玫瑰属于西奥多。
现在说的是听话人不知道的玫瑰。
-
Domo brulas! - 房子着火了!
单独的一座房子着火了, 但是说话人不确定听话人是否知道说的是哪一座房子。
-
La domo brulas! - 那座房子着火了!
说话人想告知, 听话人猜想得到的那座确定的房子 (也许是他家) 现在着火了。
-
Venis multaj gastoj al via festo, ĉu ne? - 许多来宾参加了你的聚会, 是吗?
来宾确实是某些个人, 但是短语 multaj gastoj 在这里只用来告知宾客的数量。他们的身份并不重要。
先前提到的
通常情况下, 某件事物被人了解, 是因为先前就已被人提到。这时, la 的意思是, 人们再次提到先前已说过的某事物。不用 la 的意思是, 人们在讲述中引入新的人或事物:
-
Mi havas grandan domon. La domo havas du etaĝojn. - 我有一座大房子, 这座房子有两层。
在第一次提到时, 听话人尚不知说的是哪一座房子。因此, 说话人不用 la。在第二次提到时, 说话人加上 la 以表示, 说的是刚刚提到的那座房子。如果这时不用 la, 则听话人 势必以为说的是别的房子, 而不是刚刚提到的。
-
En tiu ĉi skatolo estas frukto. La frukto estas ronda. - 这只盒子里装的是水果, 这个水果是圆形的。
首先, frukto (没有 la) 引入新的事物。听话人因而知道, 盒子里有水果。然后, 说话人可以通过 la frukto 继续谈论这同一个水果。
-
Mi havas tri infanojn. La infanoj ofte ĝojigas min. - 我有三个孩子, 这三个孩子常常使我高兴。
La 表示再次谈到已经提到过的孩子。
-
Sur la strato iris tri viroj. Ili aspektis kiel friponoj. Subite la tri friponoj malaperis en bankon. Ŝajnis, ke la banko estas prirabota. - 街上走着三个男子, 他们貌似歹徒。突然, 这三个歹徒消失在一家银行里, 看来这家银行要被抢了。
在第一次提到那三个男子以及他们貌似歹徒之后, 人们就可以简单地称之为 la (tri) friponoj。句成分 la (tri) friponoj 充当了那三个男子的临时专有名称。在第一次提到银行之后, 人们可以称之为 la banko。
没有必要精确地使用相同的词以便能够谈论带 la 的相同事物:
-
Tre malproksime de ĉi tie loĝis reĝo, kiu havis dek unu filojn kaj unu filinon, Elizon. La dek unu fratoj iradis en la lernejon kun stelo sur la brusto kaj sabro ĉe la flanko. - 离此很远的地方住着一位国王, 他有十一个儿子和一个女儿爱丽丝。这十一个兄弟去上学, 胸前别着星星, 腰上挎着马刀。
尽管第一次是用 filoj 一词提到他们, 但是之后可以称他们为 la (dek unu) fratoj。
间接提到的, 可推测的
在很多情况下, 某事物之所以是已知的, 是因为另一件先前提到过的事物确信了它的存在, 或是因为听话人具有关于世界的必要知识:
-
Mi aĉetis aŭton, sed la motoro ne funkcias. - 我买了一辆新汽车, 但是发动机启动不了。
发动机本身先前并未直接提到, 只提到了汽车, 但是, 由于每辆汽车通常都会有发动机, 因此听话人能够理解是说刚才提到的汽车的发动机。人们也可以说 ĝia motoro, 这甚至会更清楚。
-
Mi manĝas per la buŝo kaj flaras per la nazo. - 我用嘴巴吃饭, 用鼻子闻味。
听话人知道说话人是人, 人都有嘴巴和鼻子。因此, la buŝo 和 la nazo 等同于 mia buŝo 和 mia nazo。人们也许可以省去 la, 但是, 这时听上去似乎说话人对于听话人知道人有嘴巴和鼻子这一点稍微持有怀疑。
被完全修饰的
句成分可以有修饰语或补足语, 它们使人理解说的是谁:
-
Jen kuŝas la ĉapelo de la patro. - 喏, 这是父亲的帽子。
补足语 de la patro 表明了说的是谁的帽子。人们省略了仅有一顶父亲的帽子。如果不用 la, 人们势必会猜想, 它仅仅是父亲多顶帽子中的一顶。同样有可能是, 听话人知道多顶帽子中的一顶属于父亲 (而其他的则属于其他人), 而且说话人现在展示的正是这顶帽子。
-
Por la hodiaŭa tago mi ricevis duoblan pagon. - 今天, 我挣到了两倍的钱。
修饰语 hodiaŭa 完全表明说的是哪一天。
-
Mi redonas al vi la monon, kiun vi pruntis al mi. - 我把你借给我的钱还给你。
从句 kiun vi pruntis al mi 完全说明了谈的是哪一笔钱。
-
Mi vojaĝis al la urbo Pekino. - 我去了北京旅行。
Pekino 这一名称完全确认了该城市。
直接见到的
事物可以由听话人直接看到或以其他方式注意到而得以认识:
-
La domo estas vere bela. - 那座房子真的很美。
当交谈人都看到了那座房子, 人们才可以这么说。
-
La floroj odoras tre bone. - 那些花芳香宜人。
当听话人自己看到或闻到花香, 进而很容易地理解说的是哪些花时, 才有可能这样说。
一般性了解的, 独特的
事物能够被了解, 是因为它完全是独特的, 是因为仅存在一个这样的事物, 或是因为它非 突出或特别而只能说到它:
-
La ĉielo estas blua. - 天空是蓝色的。
人人都知道天空的存在, 所以可以简单地称之为 la ĉielo。
-
La prezidanto de Usono diris, ke... - 美国总统说...
说话人假定听话人知道美国有国家总统, 而且只有一个。 由此, 有可能简称其为 la prezidanto de Usono。
种类
在很多情况下, 名词常常谈论种类, 用来表述某事物是什么样的。可以有各种方式来做此: 不用 la, 使用 la, 用单数或用复数。人们常常可以随意地或依据风格使用每一种方式。
当说到种类时, 最常见的是不用限定词, 就如同将种类视为一个未知的个体, 或者视为一个其身份并不重要的个体:
-
Leono estas besto. - 狮子是野兽。
人们想说, 狮子是许多动物种类中的一种, 而不是植物种类或其他事物。
-
Rozo estas floro kaj kolombo estas birdo. - 玫瑰是花, 鸽子是鸟。
说的是种类, 而不是个体。
-
Karlo estas kuracisto. - 卡尔是医生。
Kuracisto 一词不是用来指明身份, 而是说 Karlo 职业。
-
Elizabeto estas patrino de tri infanoj. - 伊丽莎白是三个孩子的母亲。
句成分 patrino de tri infanoj 不是用来表示伊丽莎白是谁, 而是告知她是一个什么样的人。
-
Akvo bolas je cent gradoj. - 水在 100 度沸腾。
人们不是在谈论某个水的汇集, 而是一般性地谈论水物质。
有时, 将种类视为一个虚拟的已知个体, 并使用 la。这在正式文体或哲学性文体中十分常见。在这样的情况下, 说的显然是整个种类:
-
La gitaro estas tre populara instrumento. - 吉他是非常流行的乐器。
人们介绍乐器种类有如论及某个已知乐器。也可能说: Gitaro estas...
-
La kato preferas varman klimaton. - 猫更喜欢温暖的气候。
人们将动物种类呈现为一种已知的个体动物。也可以说: Kato preferas...
-
La urso troviĝas kaj en Eŭropo kaj en Ameriko. - 欧洲和美洲都有熊。
该说法对于单独一只熊不可能适用。因此不可能说: Urso troviĝas kaj en Eŭropo kaj en Ameriko.
-
La saĝulo havas siajn okulojn en la kapo, kaj la malsaĝulo iras en mallumo. La saĝulo = ĉiuj saĝuloj. La malsaĝulo = ĉiuj malsaĝuloj. - 智慧人的眼目光明, 愚昧人在黑暗里行。La saĝulo = ĉiuj saĝuloj. La malsaĝulo = ĉiuj malsaĝuloj.
如果名词以表语出现, 则一定不要用 la, 如果只涉及到种类的话: Karlo estas advokato. 卡尔是律师。如果说 Karlo estas la advokato, 这时其意思是 “卡尔是你认识的某位律师” 或 “卡尔是我们正在谈论的那位律师”, 或类似的意思。
如果说的是可数事物, 还可以用复数词来呈现种类。当谈论种类时, 单数和复数之间的区别往往是不重要的:
- Leonoj estas bestoj. = Leono estas besto.
- Rozoj estas floroj kaj kolomboj estas birdoj.
- La leonoj estas bestoj.
- La rozoj estas floroj kaj la kolomboj estas birdoj.
La 的禁用
不要在有其他限定词的句成分中使用 la。其他限定词是物主代词, U 尾, A 尾, 或 ES 尾的表解词, 小品词 ambaŭ 以及半限定词 unu:
-
Mia dorso doloras. - 我的背疼。
不是: La mia dorso doloras. (但是却有可能说 lla mia/via..., 如果不出现后续名的话。)
-
Tiu domo estas granda. - 那座房子大。
不是: La tiu domo estas granda.
-
Ĉiuj gastoj jam venis. - 所有的宾客都来了。
不是: Ĉiuj la gastoj jam venis. 也不是: La ĉiuj gastoj jam venis.
-
Mi ŝatas ĉiajn legomojn. - 我喜欢各种蔬菜。
不是: Mi ŝatas la ĉiajn legomojn.
-
Kies gasto mi estas, ties feston mi festas. - 是谁的客人, 就为谁庆贺。
不是: La kies gasto... la ties festo...
-
Mi legis ambaŭ librojn. - 这两本书我都读过。
不是: Mi legis la ambaŭ librojn. 也不是: Mi legis ambaŭ la librojn.
呼语之前不要用 la:
-
Kelnero, alportu al mi glason da biero! - 服务员, 请给我一杯啤酒!
不要说: La kelnero, alportu...
La 代替物主代词
如果上下文明确地表示所有者是谁的话, la 常常用来代替物主代词。当谈论身体部位或亲属时, 这种情况尤其经常发生:
- Li levis la kapon. = Li levis sian kapon. - 他抬起了头。
- Mi montris per la fingro, kien li iru. = ...per mia fingro... - 我用手指指出他该往哪走。
- Ŝi lavis al si la piedojn. = Ŝi lavis siajn piedojn. - 她洗了脚。
- Ĉu Karlo venis kun la patro? = ...kun sia patro? - 卡尔跟他的父亲一起来的吗?
-
Diru al la patro, ke mi estas diligenta. La patro = mia patro (la patro de la parolanto)
- 请告诉我的父亲, 我很勤奋。La patro = mia patro (说话人的父亲)。然而, 人们常常使用 Patro 和 Patrino 等词 (词首大写), 有如不用 la 的专有名称。
LaLa 代替 ĉiujĉiuj{4}
当不存在误解的可能时, 可以用 la 代替 ĉiuj:
- La gastoj eksidis ĉe la tablo. ≈ Ĉiuj gastoj eksidis... - 客人们在桌旁坐下。
-
Ĉi-vespere la Angloj prezentos teatraĵon en la kongresejo. La Angloj ≈ ĉiuj Angloj. - 今晚, 英国人将在会场上演出一 场戏剧. La Angloj ≈ ĉiuj Angloj.
然而, 情景 (世界语大会) 限制了 ĉiuj Angloj 的意义. 这里说的是, 参加大会的 (大致) 所有的英国人, 而不是世界上所有的英国人.
La 在语言名称前
La 用在 “形容词 + lingvo (常常省略)” 构成的语言名称之前. 之所以使用 la, 是因为人们将语言看作是独一无二的事物: la Angla (lingvo), la Ĉina (lingvo), la Nederlanda (lingvo) 等. 但是, 少数具有专有名称名词的语言 (如 Esperanto, Sanskrito, Ido, Volapuko 等) 不用 {1|la .
La 在 plej 和 malplej 前
句中有 plej 或 malple 时, 通常是说某个独一无二的事物并使用 al:
- La malfeliĉa infano forkuris kaj kaŝis sin en la plej proksima arbaro. - 那个不幸的孩子逃了出去, 藏在最近的森林中。
- Li estas tre kredema: eĉ la plej nekredeblajn aferojn, kiujn rakontas al li la plej nekredindaj homoj, li tuj kredas. - 他很轻信: 甚至最不可信的人对他讲述的最不可信的事, 他也会立即相信。
如果说到两个个体事物或两个集体之间的比较, 习惯上用 la (mal)pli 来代替 la (mal)plej:
- Unu vidvino havis du filinojn. La pli maljuna [filino] estis tiel simila al la patrino per sia karaktero kaj vizaĝo, ke ĉiu, kiu ŝin vidis, povis pensi, ke li vidas la patrinon. - 一个寡妇有两个女儿。大女儿在性格和长相上都跟母亲相像, 每一个见过她的人都会以为自己见到了那位母亲。
有时, plej 不表示某个独一无二的事物, 而表示性质或方式的最高程度。这时, 就不要使用 la:
-
Eĉ vulpo plej ruza fine estas kaptata. - 就是最狡猾的狐狸最终也会被抓住。/狐狸再狡猾也斗不过好猎手。
说的不是某只已知的狐狸, 而是任何一只最狡猾的狐狸。
-
Li estas plej laca en la mateno. - 他感觉早晨最疲劳。
说的不是各种人之间的比较, 而是 同一个人在不同时间内的各种疲劳的比较。
-
Kiu venas plej frue, sidas plej ĝue. - 谁来得最早, 谁坐得最好。
Plej 不在名词短语之前, 而在副词短语之前。
La 用于专有名称
本身就是专有名称的词前不要用 la, 因为这样的名称本身就已清楚地被限定了:
-
Pasintjare mi vojaĝis al Kanado. - 去年我去加拿大旅行了。
不要说: ...al la Kanado.
-
Kie estas Francisko? - 弗朗西斯科在哪里?
不要说: Kie estas la Francisko?
用作专有名称的普通词之前通常要用 la, 因为这样的词本身未被限定:
-
Kaj tiam la Nokto diris: "Tenu vin dekstre kaj eniru en la malluman pinarbaron, mi vidis, ke tien foriris la Morto kun via malgranda infano." - 这时夜神说: “呆在右边, 然后进入黑暗的松树林。我看见死神带着你的小儿子跑到那里去了。”
La nokto 和 la morto 在童话中充当带专有名称的人 (用大写字母表示), 但是 nokto 和 morto 是普通名词, 因此需要用 la。
当一般的专有名称有形容词做修饰语, 而且该形容词并非专有名称的一部分时, 通常要用 la。当特别论及在具有同一名称的多个事物之间进行选择 (真实的或貌似的) 时, 人们会这么做:
-
Duoble montriĝis la bildo de Venero, de la surtera Venero. - 维纳斯像, 即现世的维纳斯像, 显出双重的形象。
Venero 是女神的专有名称。首先, 根据规范的专有名称的基本规则, Venero 不用 la。然后, 有了修饰语 surtera, 必须要用 la 来表示被限定性。似乎说的是两个不同的维纳斯, 即天上的维纳斯和地上的维纳斯。
-
Ĉiuj konas Londonon, la ĉefurbon de Britio, sed ne ĉiuj konas la aliajn Londonojn en Usono kaj Kanado. - 每个人都知道英国首都伦敦, 但是并不是所有人都知道在美国和加拿大的另外的伦敦。
Londono 没有 la。但是, 短语 aliaj Londonoj 有修饰语 aliaj, 因此也要用 la。
-
Multaj vizitis Londonon, la ĉefurbon de Britio, sed mi vizitis ankaŭ aliajn Londonojn. - 许多人访问过英国首都伦敦, 但是我也访问过另外的伦敦。
这里的 Londono 也有修饰语, 但是不要用 la, 因为说的不是所有其他的伦敦, 而且听话人也不可能准确地知道说的是哪几个伦敦。
La 以外的限定词可以出现在任何专有名称之前, 但是很少需要用到这些短语:
- Ha, tie vi estas, mia Elizabeto! - 哈, 你在那里, 我的伊丽莎白!
- Ĉu vi sentas teruron antaŭ tiu Karolo? - 你在那个卡罗尔面前是否感觉恐惧?
半限定词 unu
有一些语言使用特别的不定冠词, 常常是与数词 unu 相似的词。然而, 在世界语中却完全不存在不定冠词。完全的不限定性简单地由不使用限定词来表示。但是, 有时人们会将 unu 用作半限定冠词。这种 unu 不表示数量, 而表示个体性。它表示, 所说的事物对于听话人是未知的, 而对于说话人则是已知的:
-
Unu vidvino havis du filinojn. - 有一个寡妇有两个女儿。
一则童话的开始, 还只有讲述人知道那个寡妇。
- Unu vesperon fariĝis granda uragano. - 有一天晚上, 发生了一场大飓风。
然而,半限定冠词 unu 永远不会是必用的。它是一个在需要时使用的细微修饰语。