Adjektiv viser egenskaper, kvaliteter, tilhørighet, forhold o.l. Adjektiver har A-endelse på Esperanto.
- longa - lang = å ha mye lengde
- ruĝa - rød = Å ha fargen rød som egenskap
- bona - god = kjennetegnet ved godhet
- inteligenta - intelligent = å ha intelligens, karakterisert av intelligens
- homa - menneskelig = handler om mennesker
- malaperinta - forsvunnet = slik at den allerede har forsvunnet
Eiendomspronomen og ordenstall er også adjektiv, men i disse ordene har A-endingen en spesiell betydning.
Etter A-endelse kan det følge J-endelse for flertall og akkussativ N-endelse. Man kan også legge til begge, men alltid J foran N:
longaj | longan | longajn |
ruĝaj | ruĝan | ruĝajn |
miaj | mian | miajn |
sesaj | sesan | sesajn |
For sammenligning bruker man adjektiver sammen med ordene pli og plej.
Bruk av adjektiver
Adjektiver brukes hovedsaklig til å beskrive substantiver.
Beskrivende adjektiv
Adjektiv kan spille en rolle som beskrivende av substantiver (direkte beskrivende adjektiv). Beskrivende adjektiv finnes vanligvis foran substantivet, men de kan også settes bak dette. Adjektiv kan også bli brukt både før og etter samme substantiv:
- granda domo - et stort hus
- domo granda - et stort hus (med vekt på stort)
- la tago longa - den lange dagen (med vekt på lang)
- la longa tago - den lange dagen
- fama Franca verkisto - en berømt fransk forfatter
- fama verkisto Franca - en berømt fransk forfatter (med vekt på fransk)
- Lingvo Internacia (la origina nomo de Esperanto) - Det internasjonale språket (det orginale navnet til Esperanto)
Beskrivende adjektiv, som står etter sitt substantiv, er ofte framhevet
Predikative adjektiv
Adjektiv kan også beskrive et predikativ ved hjelp av verbet:
-
La domo estas granda. - Huset er stort.
Granda (stor) beskriver substantivet domo (hus) med verbet estas (er).
-
Tiuj ĉi verkistoj iam iĝos famaj. Disse forfatterne blir berømte en dag.
Famaj (berømte) beskriver substantivet verkistoj (forfattere) med verbet iĝos (kommer til å bli).
-
Mi farbis mian domon blanka. Jeg malte huset mitt hvitt.
Blanka (hvit) beskriver substantivet domon (hus) ved hjelp av verbet farbis (malte).
Beskrivelse av andre ord
Adjektiv er brukt også for å beskrive substantivliknende småord, f.eks. personlige pronomen, vanligvis predikativ:
- Mi estas feliĉa. - Jeg er lykkelig.
- Tiu estas mia. - Den er min.
- Tio estas bona. - Det er bra.
- Ili fariĝis koleraj. - De ble sinte.
- Ambaŭ ŝajnis dormantaj. Begge så ut til å være sovende.
Adjektiver brukt som substantiv
Når et adjektiv beskriver et substantiv kan man noen ganger utelate substantivet. Da tar adjektivet selv rollen som substantiv. Det kan man gjøre når det er åpenbart i sammenhengen hvilket substantiv som er underforstått:
-
La palaco de la imperiestro estis la plej belega [palaco] en la mondo.
Keiserens palass var det vakreste [palasset] i verden. -
Mi ne volas tiun ĉi supon, donu al mi alian [supon].
Jeg vil ikke ha denne suppen, gi meg en annen [suppe].
-
Tro malmultaj [homoj/aŭskultantoj] venis.
For mange [mennesker/tilhørere] kom.
-
Kelkaj [personoj] el ni alvenis malfrue.
Noen [personer] av oss kom sent.
-
Ni ambaŭ volas la saman [aferon]. (Aŭ: Ni ambaŭ volas la samon.)
Dere vil begge samme [sak]. (Eller: Dere vil begge det samme.)
-
Vi estas la unuaj [personoj], kiujn mi vidas hodiaŭ matene.
Dere er de første [personene] som jeg ser i dag tidlig.
-
Via pano estas malpli freŝa, ol mia [pano].
Brødet ditt er mindre ferskt enn mitt [brød].
-
Estas nun la dua [horo].
Den (klokka) er to nå.
-
Mi parolas la Francan [lingvon].
Jeg snakker fransk.
Adjektivaktige småord
Noen småord i Esperanto kan fungere som adjektiv i en setning selv om de ikke har A-endelse. Det er tabellordene på A, U og ES, ordet ambaŭ og tallordene.
-
Tiun straton mi neniam vidis antaŭe.
Den gaten har jeg aldri sett før.
-
Mi korektis ambaŭ erarojn.
Jeg rettet begge feilene.
-
Tie loĝas du Hungaroj kaj tri Kanadanoj.
To ungarere og tre kanadiere bor der.