Więcej

Przymiotniki pokazują cechy, własności, przynależności, relacje itp. Przymiotniki w esperanckie mają końcówkę A:

  • longa - długa = mający wiele długości
  • ruĝa - czerwony = posiadający czerwień jako cechę
  • bona - dobry = odznaczający się dobrem
  • inteligenta - inteligentna = mający inteligencję, posiadający inteligencję jako cechę
  • homa - ludzki = mający związek z człowiekiem
  • malaperinta - znikający = taki, że już zniknął

Również zaimki dzierżawcze i liczebniki porządkowe są przymiotnikami, ale w tych słowach końcówka A ma specjalne znaczenie.

Po końcówce A może następować końcówka J dla liczby mnogiej i dopełniaczowa końcówka N. Można również stosować obie jednocześnie, ale zawsze J przed N.

longaj longan longajn
ruĝaj ruĝan ruĝajn
miaj mian miajn
sesaj sesan sesajn

Dla porównania używa się przymiotników razem z słówkami pli (bardziej) i plej (najbardziej).

Użycie przymiotników

Przymiotniki są używane szczególnie do opisu rzeczowników.

Przymiotniki epitetowe

Przymiotniki mogą pełnić rolę epitetu dla rzeczownika (przymiotniki opisujące bezpośrednio). Przymiotniki epitetowe stoją najczęściej przed rzeczownikiem, ale mogą stać też za nim. Mogą również występować przymiotniki równocześnie przed i po tym samym rzeczowniku:

  • granda domo - duży dom
  • domo granda - dom duży
  • la tago longa - długi dzień
  • la longa tago - długi dzień
  • fama Franca verkisto - słynny francuski pisarz
  • fama verkisto Franca - słynny pisarz francuski
  • Lingvo Internacia (la origina nomo de Esperanto) - Język Międzynarodowy (oryginalna nazwa Esperanto)

Przymiotnik epitetowy, który stoi po opisywanym rzeczowniku jest często wzmocniony.

Przymiotniki orzecznikowe

Przymiotnik może również opisać coś orzecznikowo, przez czasownik:

  • La domo estas granda. - Dom jest duży.

    Granda (wielki) opisuje rzeczownik domo (dom) przez czasownik estas (jest).

  • Tiuj ĉi verkistoj iam iĝos famaj. Ci pisarze kiedyś staną się sławni.

    Famaj(sławni) opisuje rzeczownik verkistoj(pisarze) przez iĝos(staną się).

  • Mi farbis mian domon blanka. Pomalowałam mój dom na biało.

    Blanka (biały) opisuje rzeczownik domon (dom) przez czasownik farbis (pomalował).

Opisywanie innych słów

Przymiotniki są także używane do opisywania wyrażeń rzeczownikowych, np.zaimki osobowe, zwykle orzecznikowo:

  • Mi estas feliĉa. - Jestem szczęśliwa
  • Tiu estas mia. - To jest moje.
  • Tio estas bona. - To jest dobre.
  • Ili fariĝis koleraj. - Oni się zezłościli
  • Ambaŭ ŝajnis dormantaj. Oboje zdawali się śpiący.

Rzeczownikowe użycie przymiotników

Kiedy przymiotnik odgrywa rolę epitetu dla rzeczownika, można czasami opuścić rzeczownik. Wtedy przymiotnik niejako sam przejmuje rolę rzeczownika. Jest to możliwe kiedy kontekst jasno wskazuje który rzeczownik jest domyślny:

  • La palaco de la imperiestro estis la plej belega [palaco] en la mondo.

    Pałac cesarza był najpięknieszym [pałacem] na świecie.

  • Mi ne volas tiun ĉi supon, donu al mi alian [supon].

    Nie chcę tej zupy, daj mi inną [zupę].

  • Tro malmultaj [homoj/aŭskultantoj] venis.

    Zbyt mało [osób/słuchaczy] przyszło.

  • Kelkaj [personoj] el ni alvenis malfrue.

    Kilkoro z nas [osób] przyszło późno.

  • Ni ambaŭ volas la saman [aferon]. (Aŭ: Ni ambaŭ volas la samon.)

    Oboje chcielibyśmy tę samą [rzecz]. (Albo: Oboje chcemy tego samego.)

  • Vi estas la unuaj [personoj], kiujn mi vidas hodiaŭ matene.

    Jesteście pierwszymi [osobami], których widzę dziś rano.

  • Via pano estas malpli freŝa, ol mia [pano].

    Twój chleb jest mniej świeży, niż mój [chleb].

  • Estas nun la dua [horo].

    Jest teraz druga [godzina].

  • Mi parolas la Francan [lingvon].

    Mówię po francusku.

Słówka przymiotnikowe

Któreś z słówek w esperancie może odgrywać rolę przymiotnika w zdaniu, ale nie mieć końcówki A. Takie są słowa z tabeli na A, U, i ES, słówko ambaŭ i liczebniki.

  • Tiun straton mi neniam vidis antaŭe.

    Tej ulicy niegdy wcześniej nie widziałam.

  • Mi korektis ambaŭ erarojn.

    Poprawiłam oba błędy.

  • Tie loĝas du Hungaroj kaj tri Kanadanoj.

    Tutaj mieszka dwoje Węgrów i troje Kanadyjczyków.

Wróć do góry